ජූලියා අල්වාරෙස් (Julia Alrarez) නම් ස්පාක්‍ද්ක්‍ද ජාතික ලේඛිකාව විසින් රචනා කරන ලද In the time of butterfies  කෘතියේ අනුවාදයකි. 1930 සිට පුරා වසර තිහක් ඩොමිනිකානු ජනරජය පාලනය කරන ලද රෆායෙල් ටෘජිලෝ නම් ඒකාධිපති හමුදා පාලකයාගේ කාලය පසුබිම් කොට මෙම කෘතිය ලියැවී තිබේ.

මෙම කෲර පාලකයාගේ සමයේ එරට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය බිංදුවටම ඇද වැටී තිබූ අතර එවකට එහි සිදුවූ මරණ රාශියකටම ඔහු වගකිව යුතු බව කියැවේ. එකම ස්ථානයේ සිදුවූ දස දහසක (10,000) ජන සංහාරයක්ද මෙයට අයත්ය. එරටින් පලාගොස් දිවි ගලවාගත් මිරැබල් සොයුරියන් ඇසුරින් In time of Butterfies  කතාව දිගහැරේ. ඬේඬේ, මිනර්වා හා පැටි්‍රයා යනු මෙම තෙසොහොයුරියෝය. මොවුන් ළමා වියේ පටන් ටෘජිලෝ පිළිබඳව ඇසූ දුටු කතා ඇසුරින් මෙම කෘතිය ඇරඹේ. 

විසිහය වැනි කොටස

නායකයාගේ සාදය පැවති ස්ථානය සොයා ගන්නා විට අපි පැයක් ප්‍රමාදව සිටියෙමු. අතර මඟදී තාත්තා පෙඩි්‍රටෝ හා ජැම්ටෝ සමගින් එක්ව නිදහසට කරුණක් වශයෙන් කතාවක් ගොඩ නැගුවේය.

“උඹ කියාපන් අපි අද උදෙන්ම පිටත් වුණා. අපට ඕනෑතරම් කාලය තිබුණා. ඊළඟට උඹ කියපන් අපට පාර වැරදුණා කියලා..” තාත්තා සිය බෑනාවරුන්ට උපදෙස් දුන්නේය.

“ඒ වගේම උඹ...” කියූ තාත්තා පිටුපස අසුනෙහි සිටි මා දෙස හැරී බැලුවේය. “කට වහගෙන නිශ්ශබ්දව ඉන්න ඕනෑ..”

“ඔබලා ඇත්ත කිවුවා නම් සැලසුම් කරන්න උවමනා වෙන්නෙ නැහැ.” යි මම ඔවුනට මතක් කළෙමි. නමුත් කිසිවෙකු හෝ කන් නුදුන්නේය ඒ ඇයි? මා මෙයට ඔවුන් ඇද දැමූ බව සමහරවිට ඔවුන් සිතන්නට ඇත.
සත්‍යය වූයේ මෙයයි. අප සැන් ක්‍රිස්ටොබල් පුරයට ළඟා වූයේ මෙදින සවස් යාමයේය. ඉන්පසුව හෝටලයක කාමරයක් වෙන්කර ගත් අපි ඇඳුම් මාරු කළෙමු. ඒ දක්වා වාඩි වී ගුලිකරගෙන පැමිණි ඇඳුම් නිසා අප සිටියේ බොහෝ අපිළිවෙළටය. ඔයාගෙ පෙනුම නරක් වෙන තරමට ඔයාට යහපතක් වේවිය” පැටි්‍රයා එසේ කීවේ මා බූරුවෙකු පිට නැගී ආ අයුරින් අපිළිවෙළට පෙනෙන බව කියා මැසිවිලි නැගූ විටය.

අනතුරුව අපි යළි රියට නැඟී කෙළවරක් නොමැතිව ගමන් කළෙමු. හැමෝටම තමා යන තැන දැන සිටි ජැම්ටෝට නතර වී මඟ ඇසීමට සිතක් නොවීය. විගසින් අපි නගරය කෙළවර පටු පාරවල්වල අතරමං වූයෙමු. අවසානයේ අප මාර්ග බාධකයක නතර කළ විට එහි සිටි සෙබළෙකු අප වැරදි පාරක ගිය බව ජැම්ටෝට ඒත්තු ගැන්වීමට සමත් විය. අප නැවත පිටත් වූයේ පැයක් ප්‍රමාදවය.

ජැම්ටෝ නායකයාගේ මන්දිරයට යොමු වන දිගු මගෙහි. කෙළවර පාරට මුහුණලා ෆෝඞ් රිය නතර කළේය. “අපට ඉක්මනින් ආපසු යන්න පහසුවක් වෙයි.” ඔහු හෙමිහිට කීය. මෙම ගමනේදී ඔහු එහෙම පිටින්ම නොසන්සුන්ව සිටි බව පෙනුණි. මා සිතන අන්දමට අප සැවොම එසේ වූහ.

මන්දිරය වෙත යාමට කන්දක් නැගීමට සිදුවිය. සෑම පියවර කිහිපයක් පාසා මුරපොළවල් තිබූ අතර අපට එහිදී අපගේ ඇරයුම්පත පෙන්වීමට සිදුවුණි. යන මඟ හොදින් ආලෝකමත්ව තිබූ බැවින් අපට මඩවළ වල්වල නොවැටි යාමට හැකිවිය. මෙය ඔක්තෝබරයේ කුණාටු සහිත කාලය වූ බැවින් දවස පුරා තද වැසි තිබිණ. මෙම වසරේ වර්ෂාව වෙනදාට වඩා වැඩි බව බොහෝ දෙනෙකු කියනු ඇසිණි. වැසි දෙවියා නිවාඩු ගොසින් ඒ වෙනුවට තම භක්තිවන්තයන් මරා දැමූ කොන්කිස්ටැඩෝර් වැස්සට අරක්ගෙන ඇතැයි මම පැටි්‍රයාට කිවෙමි. ඈ දුකට පත් මැඩෝනාගේ බැල්ම මවෙත යොමු කළාය.

“අනේ මිනර්වා, මේ රාත්‍රියේදීවත් ඔයාගෙ කට පරිස්සම් කරගෙන ඉන්න..”

මැනුවෙල් ඩි මෝයා ඇතුළුවන දොරටුව ළඟ සක්මන් කරමින් සිටියේය. මම අන්තිමට පැමිණි සාදයේදී ඔහු හඳුනාගෙන සිටියෙමි. සත්‍ය වශයෙන්ම ඔහුගේ ඡායාරූපයද නොයෙක්වර පුවත්පත්වල පළවුණි. “රාජ්‍ය ලේකම්වරයා” යි මිනිසුන් ඔහු හැඳින්වූයේ ඇසින් ඉඟි කරමිනි. ඔහුගේ සැබෑ රැකියාව වූයේ එල්ජෙනෝට (නායකයාට - මෘජිලෝට) අත්හදා බැලීම සඳහා සුන්දර තරුණියක් හඳුන්වාදීම බව සැමදෙනාම පාහේ දැන සිටියහ. ඔවුන් එය දැනගත්තේ කෙසේ දැයි මම නොදනිමි. මැනුවෙල් ඩි මෝයා ගැහැනු සමඟ බොහෝ මෘදු අන්දමට කතා බහ කිරීමේ දක්‍ෂයෙකි. පීතෘ භූමියේ ත්‍යාගශීලියා ලෙසින් පෙනී සිටි රටේ නායකයා සමඟ යහන් ගත වීම කන්‍යා මරිය තුමිය ආදර්ශයට ගැනීම තරම් දෙයක් බව ඔහු සමහර විට ඔවුනට ඒතතු ගන්වන්නට ඇත.

තාත්තා කරුණු පැහැදිලි කිරීම ඇරඹූ නමුත් ඩොන් මැනුවෙල් ඔහුට බාධා කළේය. 

ඔහු මේ අන්දමට කරන කෙනෙක් නෙවෙයි. ස්පාක්‍ද්ක්‍ද තානාපතිවරයාත් ඇවිත් බලා ඉන්නවා.” 

ඔහු සිය අත්ඔරලෝසුව පරීක්‍ෂා කර එය කනට ළංකර බැලුවේ ටෘජිලෝ සිටින තැන එය කොඳුරා කියන්නට යන අයුරිනි. “ඔබ අතර මඟ දී නිල රථ දුටුවෙ නැද්ද?”

තාත්තා හිස සැලුවේය. ඔහුගේ මුහුණෙහි අතිශයෝක්තියම කනගාටුවක් ඇදී තිබිණ.

ඩොන් මැනුවෙල් අසුරුසන් කළ විට නිලධාරීහු කිහිප දෙනෙක් ඉදිරියට දිව ආහ. ඔහු අප මේසයට කැඳවාගෙන යන විට ඔවුන් පිරිවර මෙන් සිටිය යුතු වුණි. අප මේ විශේෂ අවධානය පිළිබඳව විමතියට පත් විය. එපමණ කරදර නොවන්නැයි තාත්තා ඩොන් මැනුවෙල්ට ආයාචනා කළේය. “මෙය මගේ සතුට වෙනුවෙන්” කියූ ඩොන් මැනුවෙල් මගේ අතින් අල්ලා ගත්තේය. 

අපි දිගු කොරිඩෝවක් දිගේ පහළට ගොස් ලන්තෑරුම් එල්ලා තිබූ ඇතුළු මිදුලකට පිවිසියෙමු. අපි ඇතුළට යන විට පිරිස කලබල විය. බෑන්ඞ් කණ්ඩායමේ නායකයා වහා නැගිට යළි වාඩිවූයේ පැමිණියේ ටෘජිලෝ නොවන බව වටහා ගනිමිනි. ප්‍රකට ගායකයෙකු වූ ලුවිස් ඇල්බට් ඔහුගේ මුළු සංගීත කණ්ඩායම සමඟින් අගනුවර සිට එහි පැමිණ තිබුණි. මෙය නායකයා ගේ ප්‍රියතම සාද පැවැත්වෙන තැන බව පෙනුණි. පසුගිය සාදවලදී ආලේපණ කාමරවල කියැවුණ ඕපාදුප අනුව මෙම මාලිගය තවම හිස්ව තිබෙන්නක් විය.

පීඨිකාව ඉදිරිපිට වම්පස එක් මේසයක් පමණක් හිස්ව තිබිණ. ඩොන් මැනුවල් අප හැමදෙනාටම පුටු ඇද දුන්නේය. නමුත් මා පැටි්‍රයා ළඟින් වාඩිවීමට සැරසෙත්ම ඔහු මෙසේ කීවේය. “එපා, එහි, නායකතුමා ඔබට ඔහුගේ මේසයේ වාඩිවෙන්නට ඇරයුම් කරලයි තියෙන්නෙ” ඔහු පීඨිකාව මත වූ මේසය අතින් දැක් වූ අතර උසස් තනතුරු දැරූවන් හා ඔවුන්ගේ බිරියන් මදෙස බලා හිස සැලූහ. පැටි්‍රයා හා ඬේඬේ එකිනෙකා දෙස බැලුවේ බියපත් අයුරිනි.

“එය සැබෑවටම විශාල ගෞරවයක්” යනුවෙන් ඔහු තව දුරටත් කියා සිටියේ මා පැකිළෙන විටය. තාත්තා තව දුරටත් මේසය අසල සිටගෙන සිටියේය. “යන්න මගේ දුව. ඔබ නිසා ඩොන් මැනුවෙල් බලා ඉන්නවා..”
මා තාත්තා දෙස බැලුවේ කෝපයෙනි. ඔහුට සිය ප්‍රතිපත්ති අමතක වුණිද?

උස් තැනක පිහිටි මේසයේ සිට මම වටපිට බැලුවෙමි. ඇමෙරිකාව සොයාගත් දිනය සිහිකරමින් මුළු ගෘහාංගණයම කොලොම්බස්ගේ නැව මෙන් සරසා ඇති බව පෙනුණි. හැම මේසයක් මැදම කුඩා රුවල් නැව බැගින් තිබිණි. කුඹ ගස් වෙනුවට දැල් වූ ඉටි පහන් රඳවා තිබිණ. එය මේට් නැගණියට ගෙන යාම සඳහා කදිම සිහිවටනයක් බව මම සිතුවෙමි. නමුත් එය මගේ පසුම්බිය තුළ දමා ගැනීම අසීරු වනු ඇත.

ඬේඬේ ට මගේ දෑස හසු වූ අතර ඈ සිනාසුණේ ස්වල්ප වේලාවකට පසුවය. ඈ වීදුරුව අල්ලා මදෙස බලා හිස සැලුවාය. ඔබට දෙන දේවල් බොන්න එපා යනුවෙන් ඈ මතක් කළ බව මට සිතිණ. අපට නොයෙකුත් කටකතා අසන්නට ලැබුණි. තරුණියන් මත්කරවා අල්ජෙෆේට (නායකයාට) දූෂණය කිරීමට සලස්වා තිබුණි. නමුත් ඬේඬේ කල්පනා කෙරුවේ මොනවද? මේ ටෘජිලෝ පිරිස ඉදිරියේ මා මත් කරවනු ඇතැයි කියාද? ඊළඟට කුමක් වේද? මැනුවෙල් ඩි මෝයා මා ඇදගෙන ගොස් කළුපාට කැඩිලැක් රියට දමනු ඇතිද? නැතහොත් එහි බලා සිටි කළුපාට කැඩිලැක් රථ දෙකක් තිබුණිද? එක සමාන දෙකක්. එය තවත් කතාන්දරයකි. එක සමාන දේවල් භාවිතා කිරීම. එය නායකයා ඝාතනය කිරීමට තැත් කරන්නවුන් නොමඟ යැවීමට යොදන උපක්‍රමයකි. මම ඬේඬේ දෙස බලා ඇස කරකැවිමි, අනතුරුව ඈ මදෙස රවාගෙන සිටියදී මම වීදුරුව ඔසවා පානය කළෙමි.
එය සංඥාවක් වූ අයුරින් සැවොම නැගිට වීදුරු ඔසවාගෙන සිටියහ.

ඇතුළුවන දොරටුව ළඟ කලබැගෑනියක් ඇති බව පෙනිණ. පුවත්පත් වාර්තාකරුවෝ එහා මෙහා දුවමින් කැමරා එළි දැල්වූහ. පිරිස ඔහු වටා රොක්වූයෙන් ඔහු මේසය අසලට එනතුරුම මට ඔහු දැක ගත නොහැකි විය. අප පස් වසරකට ඉහතදී ඔහු ඉදිරියේදී රංගනයක් ඉදිරිපත් කරන විට දුටුවාට වඩා ඔහු තරුණ පෙනුමකින් සිටියේය. ඔහුගේ කෙස් තද කළුපාට වී සිරුරේ හැඩ ලක්‍ෂණ මනාව කැපී පෙනිණ. ඔහුගේ ලිංගික ශක්තිය වර්ධනය කිරීම සඳහා ඔහුගේ කෝකියා ඔහුට සාදාදෙන බව කියන විශේෂ බීම වර්ගය එයට හේතු වන්නට ඇතැයි මට සිතිණ.

ඔහුට ජයපතා බීම පානය කිරීමෙන් අනතුරුව ස්පාක්‍ද්ක්‍ද තානාපතිවරයා මෙම ශ්‍රේෂ්ඨ නායකයාට තවත් පදක්කමක් පිරි නැමුවේය. ඔහුගේ පපුව වසා තිබූ පදක්කම් සංඛ්‍යාව අනුව තවත් එකක් ඇතුළත් කිරීමට එහි ඉඩක් වී දැයි සැක සහිත වුණි. ඔහුට එරෙහිව කටයුතු කිරීමට වෑයම් කළ යටිබිම්ගත තරුණයින් ඔහු හැදින්වූයේ චැජටා යනුවෙනි. ඔහු ළමා වියේදී පදක්කම් මෙන් පෙනෙන සේ පපුව මත බෝතල් මූඩි එල්ලාගෙන සිටි බැවින් ඔහුට මෙම අන්වර්ථ නාමය ලැබී ඇතැයි ලියෝ මාහා කියා තිබිණ.

පරිවර්තනය : මානෙල් ජයන්ති ගුණසේකර