මේ දිනවල මාධ්‍යයෙන් අසන්නට දකින්නට ලැබෙන රජයේ ඇතැම් ඉහළ තනතුරු දරන්නන් ඉවත් කිරීම් හා නව පත්වීම් සම්බන්ධයෙන් හටගෙන තිබෙන්නේ විචිකිච්ඡාවකි. ආණ්ඩුව ගතවූ වසර දෙකට ඇතැම් වැදගත් රාජ්‍ය ආයතනවලට මේ වන විට සභාපතිවරුන් තුන් දෙනකු වරින් වර පත්කර ඇති අවස්ථා ගණනාවකි. සමහර මාධ්‍ය වාර්තාවලට අනුව ඇතැම් සභාපතිවරුන් තනතුරින් ඉවත් කර ඇතැයි දැනගෙන ඇත්තේ මාධ්‍ය නිවේදන මගිනි. සමහර ඇමැතිවරුන් ද තමන් යටතේ ඇති රාජ්‍ය ආයතනවල ප්‍රධානීන්ගේ පත්කිරීම් හෝ ඉවත් කිරීම් ගැන මැසිවිලි නගන්නේ තමන් නොවිමසා මෙවැනි දේ සිදුකෙරෙන බව කියමිනි.

පසුගියදා බෙහෙවින් අර්බුදකාරී තත්ත්වයට පත්වූ ලිට්රෝ ගෑස් සමාගමේ සභාපතිවරයා ඉවත් කළ රජය අලුතෙන් සභාපතිවරයකු පත් කළේය. පැයකින් පමණ පත්වීම අවලංගු කොට නැවත ඉවත් කළ සභාපතිටම තනතුර නැවත පිරිනැමීය. එලෙස පැයක් ලිට්රෝ සභාපති ධුරය හෙබවූ රේණුක පෙරේරාගේ හිත හොඳ කිරීම සඳහා ඔහු නැවතත් මිල්කෝ සමාගමට පත් කළේය. එහෙත් රේණුක පෙරේරා මිල්කෝවට පත්වන තෙක් තමන් ඉවත් වී හෝ ඉවත් කර නැතැයි එහි සභාපති ලසන්ත වික්‍රමසිංහ සඳහන් කර ඇත. වරාය අධිකාරියට මේ රජය යටතේ පත්වූ තුන්වැනි සභාපතිවරයා මේ සතියේ පත් කෙරිණි. මුලින්ම එම තනතුර හෙබවූයේ කීර්තිමත් අවංක හමුදා නිලධාරයකු ලෙස ප්‍රකට වන ජනරාල් දයා රත්නායකයි. ඔහු හිටි අඩියේ එම තනතුරින් ඉවත් කොට කර්මාන්ත අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් තනතුරට පත් කළේය. ඒ සමඟ වරාය සභාපති ධුරයට කෘතහස්ත වරාය විශේෂඥයකු වන කපිතාන් නිහාල් කැප්පෙට්ටිපොල පත් කළේය. එහෙත් එම තනතුර ලබා මාස කිහිපයක් තුළ ඔහු නොදැන මේ කෘතහස්ත නිලධාරියා වෙනුවට වෙනත් පත්වීමක් සිදු කළේ විෂය භාර අමාත්‍යවරයාගේ නිර්දේශය මත යැයි සඳහන්ය.

වත්මන් රජය බලයට පත්වන විට ජනතාව මෙවැනි අපභ්‍රංස තත්ත්වයක් අපේක්ෂා කළේ නැත. විධිමත් ලෙස රාජ්‍ය ආයතන පාලනය කළ හැකි දක්ෂ අවංක නිලධාරීන් ඒවාට පත්කරනු ඇතැයි යන්න ජනතා පැතුම විය. ජනාධිපති කාර්යාලයේ සම්මුඛ පරීක්ෂණ මණ්ඩලයක් මගින් සුදුස්සන් තෝරාගැනීම ගැන ද සමාජය සතුටට පත් විය. එහෙත් වෙනත් ආණ්ඩුවලටත් වඩා අමාත්‍යවරුන්, ලේකම්වරුන් හා සභාපතිවරුන් අතර අභ්‍යන්තර ගැටුම් වත්මන් ආණ්ඩුව කාලයේ උග්‍රව ඇති බව පෙනේ. ඒ නිසා හිටපු අග්‍රාමාත්‍යවරයකු වන ඩබ්ලිව්. දහනායක මහතා කැබිනට් අමාත්‍යවරුන් එක රැයෙන් අස් කළ, පත් කළ ආකාරයට රාජ්‍ය ආයතන ප්‍රධානීන් ද තනතුරුවලින් ඉවත් කිරීමත්, නව පත්කිරීම් සිදුකිරීමත් කැපී පෙනිණි.

අතීතයේ මෙරට පැවති ආණ්ඩුවලින් උදාහරණ සපයා ගතහොත් කුමන ප්‍රශ්න තිබුණද රාජ්‍ය ආයතනවල ඉහළ නිලධරයන් මේ ආකාරයට වෙනස් කළේ නැත. අධ්‍යාපන ලේකම් ධුරය හෙබවූ එම්.ජේ. පෙරේරා, රාජ්‍ය පරිපාලන ලේකම් වූ ඩී.බී.අයි.පී.එස්. සිරිවර්ධන, මුදල් ලේකම් වූ ආචාර්ය ඩබ්ලිව්.එම්. තිලකරත්න, විදේශ ලේකම් වූ ඩබ්ලිව්.ටී. ජයසිංහ වැනි මහත්වරු ආණ්ඩු ගණනාවක් යටතේ රජයේ ඉහළම තනතුරු හෙබවූහ. එබඳු රාජ්‍ය සංස්ථා හා මණ්ඩලවල සභාපතිවරුන්ගේ ලැයිස්තුවක් සඳහන් කළහොත් එය විශාල ලේඛනයක් වනු ඇත. මෙම උදාහරණ අප පෙන්වා දෙන්නේ අතීතයේ සිදු කළ දේ අදත් සිදු කළ යුතු බව කීමට නොවේ. කිසියම් රාජ්‍ය ආයතනයක් ස්ථාවරව පවත්වාගෙන යාමට ස්ථාවර නායකත්වයක් ස්ථාපිතව තිබීමේ වැදගත්කම අවධාරණය කරනු පිණිසය.

අතීත රාජ්‍ය සේවාවේ දුම්රිය සේවය ගැන කතා කරන විට අදත් තතු දත් අය එහි ‘රම්පාල’ යුගය ආදරයෙන් ගෞරවයෙන් සිහිපත් කරති. කලකට පෙර වරාය හා නාවික අමාත්‍ය ධුරය හෙබවූ කෘතහස්ත දේශපාලනඥයකු වන ලලිත් ඇතුළත්මුදලි මහතා වරාය අධිකාරිය ලොව කීර්තිමත් වරායක තත්ත්වයට පත් කළේ ප්‍රවීණ පරිපාලන නිලධාරි විමල් අමරසේකරගේ සභාපතිත්වය යටතේය. එවන් ආයතනවලට අද කෙරෙන පත්කිරීම් ජාඩියට මූඩිය මෙන් වන අපූරු ඒවාය.

ආණ්ඩුවක් යනු දේශපාලන සංවිධානයකි. එහි බලය දරන්නෝ දේශපාලන පක්ෂ නියෝජනය කරති. එහෙත් රටක ආණ්ඩුවක් ස්ථාපිත කළ විට පටු දේශපාලනය ඉක්මවා යන රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික කෘතහස්තභාවයක් ඊට තිබිය යුතුය. විනය රැකීම මෙහිදී ප්‍රධානය. එහෙත් අද දක්නට ලැබනෙ සමහර සිදුවීම් ගැන විමර්ශනාත්මකව බලන විට දක්නට ලැබෙන්නේ ආණ්ඩුකරණයේ ආධුනික බවකි. මෙයට හේතුව කුමක්දැයි අපි නොදනිමු. මැතිසබයේ මෙන්ම ආණ්‍ඩුවේ මැති ඇමැතිවරුන්ගේ කතා සහ ක්‍රියා දෙස බලන විට විනය ඇත්තේ පොතේ පමණක් දැයි ප්‍රශ්න කරනු වටී. ඇතැම් අමාත්‍යාංශවල සුපිරි ඇමැතිවරු සිටිති. තවත් තැන්වල සුපිරි ලේකම්වරු සිටිති. ඔවුහු ඇමැතිවරුන් තඹයකට මායිම් නොකරති. එවැනි රාජ්‍ය ආයතන ප්‍රධානීහීහු ද වෙති. ඒ අතර ඇමැතිවරුන් ආණ්ඩුවේ තීරණවලට එරෙහිව නඩු දමති. ආණ්ඩුවේ ප්‍රධානියකු වන අගමැතිවරයා එම නඩුවේ ප්‍රධාන වගඋත්තරකරු කරති. තවත් ඇමැතිවරු රජයේ උසස් නිලධාරීන්ට ප්‍රසිද්ධියේ බලු බැණුම් බණිති. එහෙත් මේවා ගැන සොයා බැලි යුතු අය නොඇසූ කන්ව සිටිති. ජනතාවට ද උත්තර නැති ප්‍රශ්නයක් වී ඇත්තේ එයයි. රටේ පවත්නා ආර්ථික පීඩනය නිසා මෙලෙස ගරාවැටුණු විනය ගැන අවධානය දක්වන්නට ජනතාවට වෙලාවක් නැත. එය ආණ්ඩුවට අස්වැසිල්ලකි.

ආණ්ඩුවක් පවත්වාගෙන යන විට ගන්නා වූ සියලු තීරණවල අවසාන ඵල ලාභියා ජනතාව විය යුතුය. ජනාධිපතිතුමා කෙතරම් අවංක වුවත් ඔහුගේ පිරිවර තුළ එම අවංකභාවය නොමැති නම් මඟ වරදින්නට හොඳටම ඉඩකඩ ඇති බව කිව යුතුය. විශේෂයෙන් දූෂණය, වංචාව ඉහවහා ගොස් ඇති සමාජයක ජනතාව තෘප්තිමත් කරන ආණ්ඩුකරණයක් කළ හැක්කේ අඩුම තරමින් රට හරි මඟ ගෙන යන්නට සමස්ත ආණ්ඩු කැප වුවහොත් පමණි. එසේ නොකර මැති ඇමැතිවරුන්ගේ ජරමරවලට අතහිත දෙන රාජ්‍ය නිලධාරීන් ඉහළ පුටුවලට පත්කර ගනිමින් රටත් ජාතියත් උච්ඡ ස්ථානයකට පත් කරන්නට තැත් කිරීම දැලෙන් සුළං බැදීමක් හා සමාන නොවේදැයි ප්‍රශ්න කිරීම යුක්ති සහගතය.

(***)