මේ දිනවල රටේ විවිධ උද්ඝෝෂණ ක්‍රියාත්මකය. ඒ අතරට එක්වූ හිඟු‍රාන නගරයේ උද්ඝෝෂණයේ වෙනසක් තිබිණි. එම උද්ඝෝෂණයට සහභාගි වූවන්ගේ ඉල්ලීම වී තිබුණේ හිඟු‍රාන සීනි සමාගම රජයට පවරා නොගන්නා ලෙසය. හිඟු‍රාන සීනි ආයතනය සුරැකීමේ සංඝ සභාව මගින් එම විරෝධතා ව්‍යාපාරය සංවිධානය කර තිබූ අතර ඒ සඳහා මහා සංඝරත්නය, උක් ගොවීන් ඇතුළු විශාල පිරිසක් සහභාගි වී සිටියහ.

සාමාන්‍යයෙන් මේ රටේ ආයතනවලට සම්බන්ධ විරෝධතා ව්‍යාපාර සංවිධානය කෙරෙන්නේ අදාළ ආයතනය රජයට පවරාගන්නා ලෙසට බල කරමිනි. නැතහොත් පෞද්ගලික ආයෝජන වශයෙන් ආරම්භ කෙරෙන ව්‍යාපාරවලට රටේ ආයතන බිල්ලට නොදෙන ලෙසට ඉල්ලීම් කරමිනි. ඒ අර්ථයෙන් හිඟු‍රාන සීනි සමාගමේ සේවකයන්ගේ සටන වෙනස්ය. ඔවුන් කියන්නේ තමන්ගේ සමාගම රජයට පවරා නොගත යුතු බවටය. එය සමාගමේ අවසානය වනු ඇති බවට ඔවුහු බිය පළ කරති. එම බියට සාධාරණ හේතු පවතින බව පෙනී යන්නේ අපේ රටේ රජයට පවරාගත් බොහෝ ආයතනවලට සිදුව ඇති විනාශයේ තරම සලකා බැලීමේදීය.

කිසියම් ආයතනයක් රජයට පවරා ගැනීමේ අරගලයක් සිදුවන විට ඒ පසුපස දේශපාලන හස්තයක් තිබෙන බව රහසක් නොවේ. හිඟු‍රාන සීනි සමාගම රජයට පවරා ගැනීමට රාජ්‍ය ඇමැති ජානක වක්කුඹුර මහතා උත්සාහ දරන බවට උද්ඝෝෂකයෝ චෝදනා කරති. මේ වනවිට ලාබ ලබමින් සිටින හිඟු‍රාන සීනි සමාගමේ කොටස්වලින් සියයට 51ක් ඇත්තේ රජය සතුව බව ද ඔවුහු පෙන්වා දෙති.

රජයට සියයට 51ක කොටස් තිබෙන ලාබ ලබන ආයතනයක් රජයට පවරා ගැනීමට රාජ්‍ය අමාත්‍ය ජානක වක්කුඹුර මහතාට තිබෙන වුවමනාව සහ තදියම කුමක්දැයි විමසිය යුතුය. කොහොම බැලු‍වත් දේශපාලනඥයකු මීයක් කඩන්නේ අත ලෙවකෑමට පමණක් නොවන බව දන්නෝ දනිති. ලාබ ලබන ආයතනයක සම්පූර්ණ අයිතිය රජය සතු කරගෙන එහි පාලනය තමන් යටතට ගෙන ළඟම සිටින හිතවතකු ආයතනයේ ප්‍රධානියාගේ පුටුවේ වාඩි කළ පසුව ඊට මුල්වන දේශපාලනඥයාගේ කල්ල මරේය.

ඉන්පසුව ආයතනය ලාබ ලැබුවත් නැතත් තම දේශපාලන වාසියට හරවාගන්නා ක්‍රම සහ විධි ඇමැති හෝ රාජ්‍ය ඇමැති හෝ නියෝජ්‍ය ඇමැති හෝ හොඳින්ම දැන සිටියි. මෙවැනි සමාගම් හක්කේ තබාගෙන සූප්පු කර හපය ඉවත විසිකළ මැති ඇමැතින්ගෙන් අපේ දේශපාලන ඉතිහාසය පිරී ඉතිරී තිබේ. හිඟු‍රාන සීනි සමාගමට ඒ ඉරණම අත්වීමට ඉඩ නොදිය යුතුය. ඒ වෙනුවෙන් සේවකයන් නගන හඬ සාධාරණය.

රජය සතු බොහෝ සංස්ථා සහ සමාගම් දුවන්නේ සහ නඩත්තු වන්නේ භාණ්ඩාගාරයෙන් ලැබෙන ප්‍රතිපාදනවලිනි. මෙයත් ඒ මට්ටමට වැටෙනවාට ජනතාව කැමැති නැත. එය රජය තේරුම් ගත යුතුය.

හිඟු‍රාන සීනි සමාගම යනු නිෂ්පාදන අංශයේ රැකියා සපයන ආයතනයක් පමණක් නොවේ. එය ඒ පළාතේ උක් ගොවීන්ගේ ප්‍රධානම සම්පතකි. ගොවි පවුල් සිය ගණනකට බඩ වියත රැකදෙන ආයතනයකි. මේ පිරිස් ප්‍රකාශ කරන්නේ වසර 15ක් තිස්සේ වසා දමා තිබූ මෙම ආයතනය මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා ජනාධිපතිව සිටි කාලයේ නැවත ආරම්භ කළ බවත් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා ජනාධිපති වීමෙන් පසුව එතනෝල් ආනයනය නැවැත්වීමත් සමඟ ලාබ ලැබීම ආරම්භ වූ බවත්ය. ජානක වක්කුඹුර රාජ්‍ය අමාත්‍යවරයා කළ යුත්තේ මේ ආයතනය රජයට පවරා ගැනීමට උත්සාහ දැරීම නොව තවත් මෙවැනි රාජ්‍ය සමාගම් ඇතිකර ඒවාද ලාබ ලබන තත්ත්වයට පත් කිරීමට සැලසුම් හැදීමය. ඒ වෙනුවට හිඟු‍රාන සීනි කම්හල වැනි හොඳින් පවත්වාගෙන යන ආයතන රජයට පවරාගෙන ඒවා තමන් යටතට ගැනීම ජාතික අපරාධයකි. රජයටද අනවශ්‍ය බරක් පැටවීමකි.

මේ ආකාරයට රජයට පවරා ගැනීම නිසා බරපතළ ලෙස විනාශයට පත්වූ ආයතනයකට ගත හැකි හොඳම උදාහරණය ශ්‍රීලංකන් එයාර් ලයින්ස් සමාගමය. එය එක්තරා කාලයකදී එමිරේට්ස් ආයතනය මගින් කළමනාකරණය කර පවත්වාගෙන ගිය රාජ්‍ය පෞද්ගලික සමාගමක් වශයෙන් තිබියදී හොඳින් ලාබ ලැබූ රටටද කීර්තියක් අත්කර දුන් ව්‍යාපාරික ආයතනයක් වශයෙන් පැවැතිණි. එහෙත් එම තත්ත්වය වෙනස් කරමින් ආයතනයේ පාලනය සම්පූර්ණයෙන් ආණ්ඩුව අතට ගැනීම එහි විනාශයේ ආරම්භය විය.

එදා ලාබ ලැබූ ශ්‍රීලංකන් ගුවන් සමාගම නඩත්තු කර පවත්වාගෙන යාමට මේ වනවිට වසරකට රුපියල් කෝටි 600කට වඩා රජය වැය කරයි. ඒ කියන්නේ මේ රටේ බදු ගෙවන ජනතාව වසරකට කෝටි 600ක් වැය කරමින් සුදු අලියකු නඩත්තු කරමින් සිටින බවය. අද වනවිට ශ්‍රී ලංකාවට අවශ්‍ය වුණත් රජයත් සමඟ හවුලේ එය ව්‍යාපාරයක් වශයෙන් පවත්වාගෙන යාමට කිසිදු ආයතනයක් හෝ රටක් ඉදිරිපත් වන්නේ නැත. ලාබ ලබන ආයතන රජයට පවරාගත් විට සිදුවිය හැකි විනාශය ගැන තවත් උදාහරණ අවශ්‍ය නැත.

අද රටට අවශ්‍යව ඇත්තේ ප්‍රතිපත්තිමය වෙනසකි. තව තවත් පෞද්ගලික අංශය දිය කරමින් රජයේ ගොඩ වැඩි කරගෙන පාඩු ලබමින් ඒ ගැන කෙඳිරි ගාන ප්‍රතිපත්තියක් නොව ලාබ ලැබිය හැකි ක්‍රමවේද යොදා ගනිමින් රාජ්‍ය සමාගම් පවත්වාගෙන යාමේ ප්‍රතිපත්තියකි. සියයට 51ක් හෝ සියයට 49ක් හෝ තම සන්තකයේ තබාගෙන ඉතිරි කොටස් සුදුසුකම් ඇති දේශීය හෝ විදේශීය හෝ ව්‍යාපාරික ආයතන සමඟ හවුලේ කළමනාකරණය කිරීමෙන් රාජ්‍ය ආයතනයකට ලද හැකි ප්‍රයෝජන අතිමහත්ය. එහෙත් එම ක්‍රමය යටතේ රාජ්‍ය ආයතන රජයේ රැකියා සපයන ෆැක්ටරි බවට පත් කරගත නොහැක. මැති ඇමැතින්ට හෝ ඔවුන්ගේ හෙංචයියන්ට හෝ ජාතික ධනය සූරාගෙන කමින් මහා පරිමාණයේ ගසාකෑම් කිරීමටත් ඉඩක් නැත.

වඩා වැදගත් වන්නේ තමන්ගේ බඩ කට පුරවාගෙන රාජ්‍ය ආයතන බිල්ලට දීමද නැතහොත් රාජ්‍ය සම්පත් රැකගෙන ඒවා ලාබ ලබන ආයතන බවට පත්කර රටේ භාණ්ඩාගාරය පිරවීමද යන්න දේශපාලනඥයන් තීරණය කළ යුතුය. එසේ නොවුණොත් ජනතාව දේශපාලනඥයන්ට තීන්දු ගැනීම් ගැන පාඩම් කියාදෙනු ඇත.