පසුගිය දින කිහිපය තුළ පුවත්පත් සිරස්තල කිහිපයක් මෙසේ විය. පෝර නෑ: ගොවියෝ ගොවිතැන් අත්හරිති. එළවළු කේඩෑරි වෙලා, වගාවට පොහොර නෑ: මැහි තෙල් නෑ. එළවළු ගොවීහු කබලෙන් ලිපට, තෙල්, පෝර නැතුව එළවළු වගා අක්කර දහස් ගණනක් විනාශයි. මේ සිරස්තල කිහිපයක් පමණි.

දිගින් දිගටම සියලු‍ මාධ්‍ය  මගින් කියවෙන්නේ වගා බිමෙන් එළවළු ගොවීන් ඈත්වෙමින් සිටින බවය. ඉදිරි කාලයේදී එළවළු පරිභෝජනය අත්හැරිය යුතු තත්ත්වයකට පාරිභෝගික ජනතාව කිට්ටු වෙමින් සිටින බවද ඉහත සඳහන් පසුබිමේ ජනතාවට එළවළු මිලදී ගත හැකි සීමාව ඉක්මවා යා හැකිවීම ඊට හේතුව බවද පෙනෙන්නට තිබේ.

එළවළු වගාවට දැන් උදාවෙමින් පවතින මේ කලදසාව මීට පෙර උදාවුණේ වී වගාව සම්බන්ධයෙනි. මහ කන්නය ආරම්භවීමටත් කලින්ම රසායනික පොහොර තහනම ක්‍රියාත්මක කරනු ලැබීමත් ඒ තහනම යටතේ වෙනත් පොහොර ලබාදීමට කිසිදු විකල්ප වැඩපිළිවෙළක් නොතිබීමත් හේතුවෙන් වී වගාවේ කාබනික පොහොර විප්ලවය ලත් තැනම ලොප් වී ගියේය. ඒ ගැටලු‍ විසඳීමට ගතයුතු ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳ තර්ක, විතර්ක සඳහා සෑහෙන කාලයක් ගතවිය. ලොරි ගණනින් කතා පැවැත්වුවත් ගැටලු‍වලට විසඳුමක් නොලැබිණි.

මහ කන්නය ආරම්භ වනවිටත් මහ සද්දෙට ඇසෙමින් තිබුණේ කාබනික පොහොර මගින් විප්ලවයක් කරන බවට ප්‍රතිඥා පිට ප්‍රතිඥා දෙන බලධාරීන්ගේ හඬ පමණි. එහෙත් මහ කන්නය පිළිබඳ ගොවීන් තුළ වූ බලාපොරොත්තු සුන් විය. මෘදු ලෙස, රළු ලෙස තම දුක මුලින් කියූ ගොවියෝ පසුව පාරට බැස උද්ඝෝෂණ කළහ. එයටද බලධාරීන්ගේ විසඳුම වූයේ කාබනික පොහොර ලබාදෙන බවට වූ පොරොන්දුවක් සහ හදිසියේම ඉන්දියාවෙන් ගෙන්වා ගත් දියර කාබනික පොහොර සහ මෙරට නිෂ්පාදනය කෙරුණු කාබනික දියර පොහොර කෑන් කිසියම් ප්‍රමාණයක් බෙදාහැරීම පමණි. ගොවීන්ගෙන් සෑහෙන පිරිසක් මහ කන්නය වගා කිරීමෙන් වැළකී සිටින තීන්දුවක් ගෙන ඇතැයි ඒ සමඟ වාර්තා විය.

එහි ප්‍රතිඵලයක් වූයේ ඒ වනවිට ද ඉහළ ගොස් තිබූ මෙරට නිෂ්පාදිත සහල් මිල ගණන් තවදුරටත් ඉහළ නැගීමය. රජය මගින් තීන්දුවක් ගෙන පිටරටින් ගෙන්වූ සහල් නොවන්නට මේ වනවිට සහල් වෙළඳපොළද පුපුරා යාමට ඉඩ තිබිණි. සමස්ත ලංකා කෘෂිකර්ම සම්මේලනයේ ජාතික සංවිධායක නාමල් කරුණාරත්න මහතා පසුගියදා අනතුරු අඟවා තිබුණේ පවතින පොහොර හිඟය හේතුවෙන් මහ කන්නයේ අස්වැන්න බරපතළ කඩා වැටීමකට ලක්වීම නිසා ඉදිරියේදී සහල් කිලෝවක මිල රුපියල් 500 ඉක්මවා යාමට ඉඩ තිබෙන බවටය. එළවළු මිල ගණන්වලට සිදුවෙමින් පවතින වින්නැහිය සලකා බලන විට සහල් මිලටද එවැනි ඉරණමක් අත්වීමට ඇත්තේ ලොකු ඉඩකඩක් බව හොඳින්ම පැහැදිලිය.

එහෙත් බලධාරීන් නිහඬය. ඔවුන් මේ ගැන එක්කෝ දැනුම්වත් වී නැත. නැතහොත් ඒ බව දැන දැන නොදන්නවා සේ හොර නින්දක වැටී සිටිනවා විය යුතුය.

සහල්, එළවළු සහ තෙල් මිල ගණන් මෙසේ අහස උසට යද්දීත් එය නියාමනය කිරීමක් පිළිබඳව කතාවක් හෝ නොතිබීම බරපතළ ප්‍රශ්නයකි. ඕනෑ තරමක් මිල වැඩිවුණත් ගැටලු‍වක් නැතැයි බලධාරීන් සිතනවා නම් එය රටේ මහජනතාවට සිදුකරන බලවත් අසාධාරණයකි. එක පැත්තකින් වී සහ එළවළු ගොවීන්ගේ සියලු‍ ආදායම් මාර්ග ඇහිරී ඔවුන්ට හුරු පුරුදු රස්සාව කර ගැනීමට පවා බාධා පැමිණ තිබියදී අනෙක් අතින් රටපුරා සිටින පාරිභෝගිකයෝ සහල් සහ එළවළු මිල දරාගත නොහැකිව අමාරුවේ වැටී සිටිති. ඒ අතර තෙල් මිලද ඉහළ නැගීම ඇවිලෙන ගින්නට පිදුරු නොව පෙට්රල් දැම්මාක් වැනි තත්ත්වයක් ඇතිකර තිබේ. ජනතාවට සිදුවන බඩේ පහර වැදීමේ අවසානයක් පෙනෙන තෙක් මානයක නැත.

රසායනික පොහොර වෙනුවට කාබනික පොහොර ආදේශ කිරීම යහපත් අදහසක් වුවද රටේත් ලෝකයේත් පවතින සැබෑ තත්ත්වය පිළිබඳව අවබෝධයකින් තොරව එවැනි ප්‍රබල වෙනසකට අත තැබීම රට තුළ ඇතිකර තිබෙන්නේ අවුල් ජාලයක් බව පැහැදිලිය. එම වෙනස රටේ ජනතාව මේ රජයෙන් බලාපොරොත්තු වූ වෙනස නම් නොවන බව ජනතාව පළකරන අදහස්වලින් තේරුම් ගැනීම දුෂ්කර නැත. එකවරම ගත් එම තීන්දුව ගොවීන් සහ පාරිභෝගික ජනතාව පමණක් නොව පොහොර ගෙන්වූ සමාගම් ද අමාරුවේ දමා තිබේ. ඊළඟ කන්නය සඳහා රසායනික පොහොර ගෙන්වා දීමට රජය තීන්දුවක් ගත්තත් එම සමාගම් එයට දක්වා ඇති ඍණාත්මක ප්‍රතිචාරයෙන් ඒ බව පැහැදිලි වී තිබේ.

ඔවුන් පවසන්නේ තමන්ට පොහොර සපයන එතෙර සමාගම්වලට මේ වනවිට ගෙවීමට තිබෙන බිලියන ගණනක හිඟ මුදල් ගෙවනතුරු තමන්ට පොහොර ඇනවුම් කිරීමට හැකියාවක් නැති බවය. ඔවුන් මේ බව රජයේ ඉහළම බලධාරීන්ටද දැනුම් දී ඇති බවත් සඳහන් වෙයි.

එළවළු ගොවීන්ගේ ගැටලු‍වලට වැඩිකල් නොයවා සැබෑ විසඳුමක් ලබාදිය යුතුය. එළවළු පමණක් නොව පළා මිටිය පවා පොහොර නොමැතිවීමෙන් වළපල්ලට යන ලකුණු පහළ කරමින් තිබෙන බවද කියති. ඉක්මන් විසඳුමක් නොලැබුණොත් ඊළඟට වළපල්ලට යනු ඇත්තේ ගොවීන් ය.

පසුගිය දින කිහිපය තුළ පුවත්පත් සිරස්තල කිහිපයක් මෙසේ විය. පෝර නෑ: ගොවියෝ ගොවිතැන් අත්හරිති. එළවළු කේඩෑරි වෙලා, වගාවට පොහොර නෑ: මැහි තෙල් නෑ. එළවළු ගොවීහු කබලෙන් ලිපට, තෙල්, පෝර නැතුව එළවළු වගා අක්කර දහස් ගණනක් විනාශයි. මේ සිරස්තල කිහිපයක් පමණි.

දිගින් දිගටම සියලු‍ මාධ්‍ය  මගින් කියවෙන්නේ වගා බිමෙන් එළවළු ගොවීන් ඈත්වෙමින් සිටින බවය. ඉදිරි කාලයේදී එළවළු පරිභෝජනය අත්හැරිය යුතු තත්ත්වයකට පාරිභෝගික ජනතාව කිට්ටු වෙමින් සිටින බවද ඉහත සඳහන් පසුබිමේ ජනතාවට එළවළු මිලදී ගත හැකි සීමාව ඉක්මවා යා හැකිවීම ඊට හේතුව බවද පෙනෙන්නට තිබේ.

එළවළු වගාවට දැන් උදාවෙමින් පවතින මේ කලදසාව මීට පෙර උදාවුණේ වී වගාව සම්බන්ධයෙනි. මහ කන්නය ආරම්භවීමටත් කලින්ම රසායනික පොහොර තහනම ක්‍රියාත්මක කරනු ලැබීමත් ඒ තහනම යටතේ වෙනත් පොහොර ලබාදීමට කිසිදු විකල්ප වැඩපිළිවෙළක් නොතිබීමත් හේතුවෙන් වී වගාවේ කාබනික පොහොර විප්ලවය ලත් තැනම ලොප් වී ගියේය. ඒ ගැටලු‍ විසඳීමට ගතයුතු ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳ තර්ක, විතර්ක සඳහා සෑහෙන කාලයක් ගතවිය. ලොරි ගණනින් කතා පැවැත්වුවත් ගැටලු‍වලට විසඳුමක් නොලැබිණි.

මහ කන්නය ආරම්භ වනවිටත් මහ සද්දෙට ඇසෙමින් තිබුණේ කාබනික පොහොර මගින් විප්ලවයක් කරන බවට ප්‍රතිඥා පිට ප්‍රතිඥා දෙන බලධාරීන්ගේ හඬ පමණි. එහෙත් මහ කන්නය පිළිබඳ ගොවීන් තුළ වූ බලාපොරොත්තු සුන් විය. මෘදු ලෙස, රළු ලෙස තම දුක මුලින් කියූ ගොවියෝ පසුව පාරට බැස උද්ඝෝෂණ කළහ. එයටද බලධාරීන්ගේ විසඳුම වූයේ කාබනික පොහොර ලබාදෙන බවට වූ පොරොන්දුවක් සහ හදිසියේම ඉන්දියාවෙන් ගෙන්වා ගත් දියර කාබනික පොහොර සහ මෙරට නිෂ්පාදනය කෙරුණු කාබනික දියර පොහොර කෑන් කිසියම් ප්‍රමාණයක් බෙදාහැරීම පමණි. ගොවීන්ගෙන් සෑහෙන පිරිසක් මහ කන්නය වගා කිරීමෙන් වැළකී සිටින තීන්දුවක් ගෙන ඇතැයි ඒ සමඟ වාර්තා විය.

එහි ප්‍රතිඵලයක් වූයේ ඒ වනවිට ද ඉහළ ගොස් තිබූ මෙරට නිෂ්පාදිත සහල් මිල ගණන් තවදුරටත් ඉහළ නැගීමය. රජය මගින් තීන්දුවක් ගෙන පිටරටින් ගෙන්වූ සහල් නොවන්නට මේ වනවිට සහල් වෙළඳපොළද පුපුරා යාමට ඉඩ තිබිණි. සමස්ත ලංකා කෘෂිකර්ම සම්මේලනයේ ජාතික සංවිධායක නාමල් කරුණාරත්න මහතා පසුගියදා අනතුරු අඟවා තිබුණේ පවතින පොහොර හිඟය හේතුවෙන් මහ කන්නයේ අස්වැන්න බරපතළ කඩා වැටීමකට ලක්වීම නිසා ඉදිරියේදී සහල් කිලෝවක මිල රුපියල් 500 ඉක්මවා යාමට ඉඩ තිබෙන බවටය. එළවළු මිල ගණන්වලට සිදුවෙමින් පවතින වින්නැහිය සලකා බලන විට සහල් මිලටද එවැනි ඉරණමක් අත්වීමට ඇත්තේ ලොකු ඉඩකඩක් බව හොඳින්ම පැහැදිලිය.

එහෙත් බලධාරීන් නිහඬය. ඔවුන් මේ ගැන එක්කෝ දැනුම්වත් වී නැත. නැතහොත් ඒ බව දැන දැන නොදන්නවා සේ හොර නින්දක වැටී සිටිනවා විය යුතුය.

සහල්, එළවළු සහ තෙල් මිල ගණන් මෙසේ අහස උසට යද්දීත් එය නියාමනය කිරීමක් පිළිබඳව කතාවක් හෝ නොතිබීම බරපතළ ප්‍රශ්නයකි. ඕනෑ තරමක් මිල වැඩිවුණත් ගැටලු‍වක් නැතැයි බලධාරීන් සිතනවා නම් එය රටේ මහජනතාවට සිදුකරන බලවත් අසාධාරණයකි. එක පැත්තකින් වී සහ එළවළු ගොවීන්ගේ සියලු‍ ආදායම් මාර්ග ඇහිරී ඔවුන්ට හුරු පුරුදු රස්සාව කර ගැනීමට පවා බාධා පැමිණ තිබියදී අනෙක් අතින් රටපුරා සිටින පාරිභෝගිකයෝ සහල් සහ එළවළු මිල දරාගත නොහැකිව අමාරුවේ වැටී සිටිති. ඒ අතර තෙල් මිලද ඉහළ නැගීම ඇවිලෙන ගින්නට පිදුරු නොව පෙට්රල් දැම්මාක් වැනි තත්ත්වයක් ඇතිකර තිබේ. ජනතාවට සිදුවන බඩේ පහර වැදීමේ අවසානයක් පෙනෙන තෙක් මානයක නැත.

රසායනික පොහොර වෙනුවට කාබනික පොහොර ආදේශ කිරීම යහපත් අදහසක් වුවද රටේත් ලෝකයේත් පවතින සැබෑ තත්ත්වය පිළිබඳව අවබෝධයකින් තොරව එවැනි ප්‍රබල වෙනසකට අත තැබීම රට තුළ ඇතිකර තිබෙන්නේ අවුල් ජාලයක් බව පැහැදිලිය. එම වෙනස රටේ ජනතාව මේ රජයෙන් බලාපොරොත්තු වූ වෙනස නම් නොවන බව ජනතාව පළකරන අදහස්වලින් තේරුම් ගැනීම දුෂ්කර නැත. එකවරම ගත් එම තීන්දුව ගොවීන් සහ පාරිභෝගික ජනතාව පමණක් නොව පොහොර ගෙන්වූ සමාගම් ද අමාරුවේ දමා තිබේ. ඊළඟ කන්නය සඳහා රසායනික පොහොර ගෙන්වා දීමට රජය තීන්දුවක් ගත්තත් එම සමාගම් එයට දක්වා ඇති ඍණාත්මක ප්‍රතිචාරයෙන් ඒ බව පැහැදිලි වී තිබේ.

ඔවුන් පවසන්නේ තමන්ට පොහොර සපයන එතෙර සමාගම්වලට මේ වනවිට ගෙවීමට තිබෙන බිලියන ගණනක හිඟ මුදල් ගෙවනතුරු තමන්ට පොහොර ඇනවුම් කිරීමට හැකියාවක් නැති බවය. ඔවුන් මේ බව රජයේ ඉහළම බලධාරීන්ටද දැනුම් දී ඇති බවත් සඳහන් වෙයි.

එළවළු ගොවීන්ගේ ගැටලු‍වලට වැඩිකල් නොයවා සැබෑ විසඳුමක් ලබාදිය යුතුය. එළවළු පමණක් නොව පළා මිටිය පවා පොහොර නොමැතිවීමෙන් වළපල්ලට යන ලකුණු පහළ කරමින් තිබෙන බවද කියති. ඉක්මන් විසඳුමක් නොලැබුණොත් ඊළඟට වළපල්ලට යනු ඇත්තේ ගොවීන් ය.

(***)