රට, ජාතිය, සම්බුද්ධ ශාසනය වෙනුවෙන් සුවිශාල මෙහෙවරක් කර මෙරට වැඩිම දරු පරපුරක්, සම්බුද්ධ ශාසනයට ඇතුළත් කරගත් දිඹුලාගල හාමුදුරුවන් හෙවත් මාතර කිතලගම ශ්‍රී සීලාලංකාර නාහිමිපාණන් වහන්සේ ත්‍රස්ත ප්‍රහාරයට ලක්ව අපවත්වී මෙම 26 වැනිදාට වසර 28ක් සපිරේ.

මේ ලිපිය ඒ නිමිත්තෙනි.

සිංහල, දමිළ, මුස්ලිම් හා ආදිවාසි ජනතාවට සමානව සේවය කරමින්, ජාති, ආගම්, කුල භේදයෙන් තොරව ඉඩම් මැන දී ගොවිජනපද බිහිකර පළාතේ වෙහෙර විහාරස්ථාන 100 කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් ඉදි කිරීමට මුල් වූ සීලාලංකාර හිමියන් විවිධ බාධක කම්කටොළු විඳ දරා ගනිමින්, බොහෝ අඩු පහසුකම් යටතේ, එදා දිඹුලාගල වන සෙනසුනේ දුෂ්කර කටුක ජීවිතයක් ගත කෙරූ අතර උන්වහන්සේ පැවිදි ශාසනයට ඇතුළත් කරගෙන ඇති භික්ෂූන් වහන්සේ පිරිස 1500 කට අධිකය.

පොළොන්නරුව, මඩකළපුව, අම්පාර හා ත්‍රිකුණාමලය ඇතුළු ප්‍රදේශ රැසක බෞද්ධ ජනතාව වෙනුවෙන් පිරිවෙන් පහක් ආරම්භ කරමින්, වෙහෙර විහාරස්ථාන සියයකට ආසන්න ප්‍රමාණයක් ඉදිකර ඇති දිඹුලාගල නාහිමියෝ මහවැලි බී කලාපයේ, සිංහල, දමිළ, මුස්ලිම්, ආදිවාසි ගම්මාන රැසක් බිහි කිරීමට පුරෝගාමී වූහ.

මාදුරුඔය ජලාශය ඉදිකිරීමට පෙරමුණ ගත් දිඹුලාගල නාහිමියන් ගම්මාන ඉදිකරමින් ජනතාව පදිංචි කරවා, ඔවුන්ගේ දරුවන්ට විධිමත් අධ්‍යාපනයක් ලබාදීම සඳහා මැදිහත් වූ සංඝ පීතෘ නමකි.

පොළොන්නරුව ඇතුළු මහවැලි බී හා සී කලාපීය ගොවි ජනතාව යම් ආපදාවකට, ගංවතුරකට හෝ වෙනත් උවදුරකට ලක්වූවේ නම් ජනතාවගේ එකම ගැලවුම්කරුවා වූවෝ දිඹුලාගල හාමුදුරුවෝය.

ගම් නියම්ගම් පුරා පිඬුසිඟා වඩිමින් එකතු කරගත් දානවේල පවා අසරණයන්ට දන් දෙමින් කටයුතු කළ දිඹුලාගල නාහිමියන් අප රටේ වත්මන් භික්ෂු පරපුරට ද පූර්වාදර්ශයක් ලබාදුන් සඟරුවනකි.

සිංහල, දමිළ, මුස්ලිම් හා ආදිවාසි ගම්මාන 148 ක වෙසෙන ජනතාවගේ සෞඛ්‍ය පහසුකම් නංවාලීම සඳහා මනම්පිටිය නගරය ආසන්නයේ 1991 වසරේදී දිඹුලාගල ආයුර්වේද රෝහල ඉදිකිරීමට කටයුතු කළ දිඹුලාගල නාහිමියෝ මහවැලි බී කලාපය පුරා පාසල් රැසක් ද ආරම්භ කර දූ දරුවන්ගේ අධ්‍යාපන කටයුතු නංවාලීමට පුරෝගාමීව කටයුතු කළහ.

මාදුරුඔය ව්‍යාපාරය ආරම්භ කිරීමට 1977 වසරේදී පැවැති රජයේ මැති ඇමතිවරුන් දිරිගැන්වූ දිඹුලාගල නාහිමියෝ එයින් ගොවි පවුල් පනස් දහසකට යල මහ දෙකන්නයේ වී වගා කිරීමට අවශ්‍ය මහවැලි ජලය ලබාදීමට ඉඩ සැලසූහ.

දිඹුලාගල නාහිමියන් සිදු කළා වූ ආගමික ජාතික ශාසනික මෙහෙවර ඇගයීමට ලක් කරමින්, අසරණ සරණ සිරි කාශ්‍යප ගෞරව නාම සම්මුතියෙන් උන්වහන්සේට උපහාර දැක්වීමට අමරපුර ශ්‍රී ධර්මරක්ෂිත සංඝනායක සභාව කටයුතු කළේය.

1979 ජුනි 12 වැනිදා උතුරු නැගෙනහිර තමන්කඩුව දෙපළාතේ ප්‍රධාන සංඝනායක පදවියෙන් පිදුම් ලැබූ දිඹුලාගල නාහිමියෝ ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම වරට ආදිවාසි පරපුර නියෝජනය කරමින්, විසි දෙනකුට වැඩි පිරිසක් සඟ පරපුරට ඇතුළත් කරගත්හ. දිවයිනේ විශාලතම ආරණ්‍ය සේනාසනය දිඹුලාගල බවට පත්කර පැවිදි සිසු පරපුරට පිරිවෙන් අධ්‍යාපනය ලබාදීම අරමුණෙන් 1967 ජුනි මාසයේ දිඹුලාගල මහා කාශ්‍යප ධර්මායතන පිරිවෙන ආරම්භ කිරීමට ද මුල් වූවෝ ද දිඹුලාගල නාහිමියෝය.

ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම වරට වැදි ගෝත්‍රික දරුවන් 20 දෙනකු සසුන් ගත කරවා, දිඹුලාගල සිට මහියංගණ දක්වා පෙරහර ආරම්භ කිරීමේ ගෞරවයද උරුම වන්නේ දිඹුලාගල නාහිමියන්ටය.

වටිනාකමින් අධික අලංකාර සිවුරු පිරිකරවලට දිඹුලාගල නාහිමියෝ ලොල් නොවූහ. දානයට, පින්කමට, බණට, වැඩම කරවීම සඳහා වාහනයක් එනතුරු බලා නොසිට පා ගමනින් ඕනෑම තැනකට වැඩම කරවමින් උන්වහන්සේ තම ආගමික ජාතික ශාසනික මෙහෙවර රටපුරා ව්‍යාප්ත කිරීමට 24 පැය පුරා වෙහෙස මහන්සි වූ සංඝ පීතෘවරයාණන් වහන්සේ නමකි.

දේශපාලන නායකයන්ට කුඩ මිටෙන් පහරදී අවවාද අනුශාසනා කරමින්, ජනතාවගේ අයිතිවාසිකම් ලබා ගැනීමට නොබියව මැදිහත්ව දිඹුලාගල නාහිමියෝ කටයුතු කළහ. දිඹුලාගල පර්වතය මත අලංකාරවත් අහස් මාලිගාවත් ඉදිකර රජරට ගොවි පරපුර පමණක් නොව සකල ලංකාවාසීන් අතර බෞද්ධ ප්‍රබෝධය වපුරා සම්බුද්ධ ශාසනය වෙනුවෙන් අති උතුම් සේවයක් ඉටුකළ දිඹුලාගල නාහිමි සමිඳු නොමැති අඩුව කිසිවකුට මකාලීමට නොහැකි තරම්ය.

දිඹුලාගල නාහිමියන් අපවත් වී මෙම 26 වැනිදාට වසර 28ක් සපිරෙන මොහොතේ උන්වහන්සේ වෙනුවෙන් විශේෂ පින්කම් මාලාවක් පැවැත්වෙන අතර, තෝරාගත් අඩු ආදායම්ලාභී පවුල් තුන්සියයක් සඳහා වියළි ආහාර පාර්සල් ලබාදීම, උසස් පෙළ සිසු දරුවන් සඳහා මාසිකව රුපියල් 5,000 බැගින් ශිෂ්‍යාධාර ලබාදීම ඇතුළු දිඹුලාගල නාහිමි 28 වැනි ගුණ සමරු පින්කම් වෙනුවෙන් විශේෂ පින්කම් මාලාවක් ද පැවැත්වීමට කටයුතු යොදා තිබේ.

මෙසේ රටත්, ජාතියත්, සම්බුද්ධ ශාසනය වෙනුවෙන් තම මුළු දිවියම කැපකළ දිඹුලාගල සිංහයා යන විරුදාවලිය ලත් මාතර කිතලගම අසරණ සරණ සිරිකස්සප බෝධිසත්ව ගුණෝපේත ශ්‍රී සීලාලංකාර නාහිමිපාණන් වහන්සේ ඉතිහාසයේ අමරණීය නාමයක් දිනාගත් සංඝ පීතෘවරයාණන් වහන්සේ නමකි.

අපවත් වී වදාළ ශ්‍රී මාතර කිතලගම ශ්‍රී සීලාලංකාර නාහිමියන් වහන්සේ ප්‍රාර්ථනා කළ නිදහස්, නිවහල්, සංවර්ධිත, දේශයක් බිහි කරන්නට උන්වහන්සේගේ නාමයෙන් අපි සියලු දෙනා අධිෂ්ඨාන කර ගනිමු.

(***)
දිඹුලාගල ආරණ්‍ය සේනාසනාධිපති, අමරපුර ශ්‍රී ධර්මරක්ෂිත පාර්ශ්වයේ
උතුරු මැද පළාත් ප්‍රධාන අධිකරණ සංඝනායක
දිඹුලාගල රාහුලාලංකාර නාහිමි