පළාත් පාලන මැතිවරණය ප්‍රකාශයට පත් කිරීම සඳහා මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවට තවමත් කාලය තිබේ. 2023 වසරේ මාර්තු 20 වැනි දින වන විට එම මැතිවරණය පවත්වා නව සභිකයන් පත් කර තිබිය යුතුය. ජනවාරි 15 හෝ එදිනට පෙර හෝ මෙම මැතිවරණය ප්‍රකාශයට පත් කිරීමට මැතිවරණ කොමිසමට පිළිවන. අපි මේ සම්බන්ධයෙන් එම කොමිසමෙන් ලිඛිත විමසීමක් ද කළෙමු.

එහිදී පළාත් පාලන ආයතන මැතිවරණය පවත්වන නිශ්චිත දිනය සහ ඊට ඇති බාධා විමසුවෙමු. මෙම මැතිවරණය ප්‍රමාද කිරීම වෙනුවෙන් ගත හැකි ක්‍රියාමාර්ග ආණ්ඩුව ගනිමින් සිටින බව පැහැදිලිය. එබැවින් ඊට විරුද්ධව නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට පැෆ්රල් ආයතනය මේ වෙන විටත් සූදානම් වෙමින් සිටියි.

2012 දී පළාත් පාලන මැතිවරණ ක්‍රමය වෙනස් කළ ද සීමා නීර්ණය වාර්තාව සකස් කර නොතිබූ නිසා එම නව ක්‍රමය යටතේ පළාත් පාලන මැතිවරණය පැවැත්වීමට නොහැකි විය. පනතෙහි පැවැති අඩුපාඩු ද ඊට බලපෑවේය. එහෙත් ඉන්පසු සීමා නීර්ණයක් පැවැත් වූ අතර අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමය යටතේ මුල්වරට 2018 දී පළාත් පාලන මැතිවරණයක් ද පැවැත්වීය. එබැවින් ආණ්ඩුව අලුතින් සීමා නීර්ණයක් පැවැත්වුවත් නොපැවැත්වුවත් මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවට මැතිවරණයක් ප්‍රකාශයට පත් කිරීමට එය බාධාවක් නොවේ. එනම්, එළියේ කුමක් සිදු වුවත් ඒවා නොතකා තාක්ෂණිකව මෙම මැතිවරණය පැවැත්වීමේ හැකියාව කොමිසම සතුය.

මෙම මැතිවරණය පැවැත්වීම සම්බන්ධයෙන් උද්ගතව තිබෙන අවිනිශ්චිතතාවට අදාළව මැතිවරණ කොමිසම කාරණා දෙකක් මතු කරයි. එකක් නම්, ඉකුත්දා බලාත්මක වූ 21 වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධන පනත ප්‍රකාරව එය බලාත්මක වන දිනයේ සිට ස්වාධීන කොමිෂන් සභාවල ක්‍රියාකාරීත්වය අවසන් වීමය. එහෙත් ඊළඟ කොමිෂන් සභා පත්වන තෙක් ඒවාට ක්‍රියාත්මක විය හැකි බව ද එම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙහි සඳහන් වේ.

එහිදී මැතිවරණ කොමිසම මතු කරන ප්‍රශ්නය වන්නේ, මැතිවරණයක් ප්‍රකාශයට පත් කිරීම වැනි ප්‍රධාන කර්තව්‍යයක් අන්තර්කාලීන කාලපරිච්ඡේදයක දී කළ හැකි ද යන්නය. එබැවින් එම කොමිසම නීතිපතිවරයාගේ මතය විමසා තිබේ. කෙසේ වෙතත් අප සංවිධානයේ තර්කය වන්නේ, එවැනි අන්තර්කාලීන කාලපරිච්ඡේදයක දී වුවද මැතිවරණ කොමිසමට තීරණාත්මක තීන්දු ගත හැකි බවත් මෙය එවැනි තීරණාත්මක තීන්දුවක් නොවන බවත්ය.

මැතිවරණ කොමිසම මතු කරන දෙවැනි ප්‍රශ්නය වන්නේ, මැතිවරණයක් පැවැත්වීමට අවශ්‍ය අරමුදල් සහ පහසුකම් සපයා ගැනීම පිළිබඳ කාරණයයි. එය ප්‍රශ්නයක් ලෙස පැෆ්රල් ආයතනය සලකන්නේ නැත. ඒ, මැතිවරණයක් ප්‍රකාශයට පත් කළ පසු ඊට අවශ්‍ය අරමුදල් හා ඉන්ධන වැනි සෙසු දේවල් ලබා දීම රාජ්‍යයේ සහ ආණ්ඩුවේ වගකීමක් වන නිසාය.

පළාත් පාලන ආයතනවල සභික සංඛ්‍යාව දෙගුණයකින් පමණ අඩු කළ යුතු බව ජනාධිපතිවරයා මීට ඉහත දී ප්‍රකාශ කළේය. එසේම ඒ වෙනුවෙන් ඔහු මීට දින කිහිපයකට ඉහත දී සීමා නීර්ණය කමිටුවක් ද පත් කළේය. විෂය භාර අමාත්‍යවරයාට මැතිවරණය කල්දැමිය හැක්කේ උපරිම වසරක කාලයක් පමණි. ඒ අනුව පසුගිය වසරේ දී මෙම මැතිවරණය වසරකින් කල්දැමූ අතර එය ලබන වසරේ මාර්තු මස 10 වැනිදා වන විට අවසන් වේ.

එවැනි සන්දර්භයක මෙම මැතිවරණය කල්දැමීම සඳහා නීතිමය වශයෙන් ආණ්ඩුවට කිසිදු හැකියාවක් නැත. ආණ්ඩුවට කළ හැකි එකම දෙය නම්, මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීමය. ආණ්ඩුව මේ වන විට උත්සාහ කරමින් සිටින්නේ එම උපාය භාවිත කිරීමටය. පළාත් පාලන ආයතනවල සභික සංඛ්‍යාව 8000 ඉක්මවා තිබීම සහ පොදුවේ දේශපාලනඥයන් සම්බන්ධයෙන් සමාජයේ නිර්මාණය වී තිබෙන අප්‍රසාදය හමුවේ ආණ්ඩුවට ඒ සඳහා අවස්ථාවක් උදා වී ඇති බව ද පෙනේ. එය භාවිත කරමින් පළාත් පාලන මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය සඳහා යෝජනාවක් ගෙන ඒමට ආණ්ඩුව සැරසෙයි.

එය සද්භාවයෙන් යුතුව සිදු කරන සංශෝධනයක් නොවන බව අපගේ අදහසයි. ඊට හේතු කිහිපයක් දැක්විය හැකිය. එකක් නම්, සභික සංඛ්‍යාව වැඩි බව වසර පහකට අධික කාලයක් තිස්සේ සාකච්ඡා වුවද එය අඩු කිරීමට මේ දක්වා නිසි ක්‍රියාමාර්ග නොගැනීමය. දෙවැන්න නම්, මේ සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීමට පත් කරන ලද කමිටුවක වාර්තාවක් ප්‍රකාශයට පත් වී තිබුණ ද ඒ අනුව ක්‍රියා නොකිරීමය. එහෙත් සභික සංඛ්‍යාව අඩු කිරීම සඳහා සීමා නීර්ණය කමිටුවක් පත් කිරීමට ආණ්ඩුව කඩිමුඩියේ කටයුතු කළේය. ඒ අරබයා දේශපාලන පක්ෂ අතර ප්‍රතිපත්තිමය එකඟතාවක් තිබේ ද යන්න ප්‍රශ්නයකි.

දෙවැනුව, සීමා නීර්ණය කමිටුවක් පත් කළ ද සභික සංඛ්‍යාව 4000 දක්වා අඩු කිරීම සඳහා මැතිවරණ කොට්ඨාස අඩු කරන්නේ කෙසේ ද යන්න ගැන එකඟතාවක් තිබෙන්නේ ද යන්න ද ප්‍රශ්න සහගතය. එය තීරණය කළ යුත්තේ ප්‍රතිපත්තිමය වශයෙන් මිස සීමා නීර්ණය කමිටුව නොවේ. 

සීමා නීර්ණය මාස තුනකින් අවසන් කළ හැකි බව අභිනවයෙන් පත් කරන ලද සීමා නීර්ණය කමිටුව ප්‍රකාශ කළ ද නියත වශයෙන්ම ඒ අරබයා පසුවිපරම් ක්‍රියාවලියක් පැමිණෙනු ඇත. ඒ සඳහා දැක්විය හැකි උදාහරණයක් ඇත. එනම්, 2012 දී පළාත් පාලන ආයතන සභික සංඛ්‍යාව 4000 සිට 8000 දක්වා වැඩි කිරීමට අදාළව පිළියෙළ කළ සීමා නීර්ණය වාර්තාවට දේශපාලන පක්ෂ එකඟ වූයේ නැත.

පසුව එම වාර්තාව සම්බන්ධයෙන් සොයා බැලීමට සමාලෝචන කමිටුවක් පත් කළ අතර එම කමිටුව වසර දෙකක පමණ කාලයක් කල්මැරුවේය. අවසානයේ දී අප ආයතනය අධිකරණයට ගොස් සීමා නීර්ණය කටයුතු නිශ්චිත දිනයක සිදු කිරීමට අවැසි නියෝගය ලබා ගත්තේය. යළි සභික සංඛ්‍යව 4000 දක්වා අඩු කළහොත් දේශපාලන පක්ෂවලට පළාත් පාලන ආයතනවල හිමි සභික සංඛ්‍යාව අඩු වන නිසා පක්ෂ මෙම සීමා නීර්ණයට විරුද්ධ වීමට වැඩි ඉඩක් ඇත. එවිට නැවත සමාලෝචන කමිටුවක් පත් වීමට ද ඉඩ තිබේ. එයින් සිදු වන්නේ 2012 සිදු වූ පරිද්දෙන්ම අවසන් නොවන සීමා නීර්ණයක් බවට මෙම ක්‍රියාවලිය පත් වීමය. වැදගත්ම කාරණය නම්, මේවා නොසලකා හැර මැතිවරණ කොමිසමට මෙම මැතිවරණය ප්‍රකාශයට පත් කළ හැකි වීමය.

මැතිවරණ ක්‍රමයක් සංශෝධනය කිරීම සහ සීමා නීර්ණයක් පැවැත්වීම මගින් ස්වාභාවිකවම මැතිවරණ කල්දැමීමකට ලක් වේ. මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීම වෙනුවෙන් මැතිවරණ තේරීම් කාරක සභාවක් ද ආණ්ඩුව යෝජනා කරයි. එමගින් උත්සාහ කරන්නේ සෙසු මැතිවරණ ද කල්දැමීමටය.

පළාත් පාලන සභික සංඛ්‍යාව අඩු කිරීම, සීමා නීර්ණය කිරීම සහ මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් පැෆ්රල් සංවිධානය විරුද්ධ නැත. අප ඒවාට සහයෝගය දීමට වුව සූදානම්ය. එහෙත් ඒවා භාවිත කරමින් ජනතාවගේ ඡන්ද අයිතිය ප්‍රමාද කරන්නේ නම් අප ඊට තරයේ විරුද්ධය. ඊට එරෙහිව නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට පැෆ්රල් සංවිධානය පසුබට නොවන බව ද සඳහන් කළ යුතුය.

නිදහස් හා සාධාරණ මැතිවරණයක් සඳහා ජනතා ක්‍රියාකාරීත්වයේ (පැෆ්රල්) විධායක අධ්‍යක්ෂ රෝහණ හෙට්ටිආරච්චි

සටහන - උපුල් වික්‍රමසිංහ