කිසියම් රටක රාජ්‍යයක් විසින් අනුමත කරගන්නා ලද ගීතයක් හෝ භාවිතය නිසාම සුවිශේෂී ජනප්‍රසාදය දිනාගත් ගීතයක් එහි ජාතික ගීතයක් විය හැකිය. ජාතික ගීය යනු රටක දේශාභිමානය, ජාතිවාත්සල්‍යය පමණක් නොව සංස්කෘතිය සහ සම්ප්‍රදායන් හුවා දක්වන රචනයක් වශයෙන් සරලව දැක්විය හැකිය.

ජාතික ගීය පිළිබඳ විශේෂ අවධානයක් 19 වන සියවසේ යුරෝපයේ ඇති වූ අතර ඉතිහාසයට අනුව ලොව පළමු විධිමත් ජාතික ගීය වශයෙන් සැලකෙන්නේ නෙදර්ලන්තයේ (ඕලන්දයේ) ජාතික ගීයයි. නෙදර්ලන්ත ජාතික ගීය රචනා කර තිබෙන්නේ ක්‍රි.ව. 1568 - 1572 කාල වකවානුවේදී බව පිළිගැනේ. ඉන් පසුව ක්‍රි.ව. 1745 වසරේදී පළමුවෙන්ම ගායනා කරන ලද ජාතික ගීය වශයෙන් සැලකෙන්නේ මහා බි්‍රතාන්‍යයේ ජාතික ගීතයයි. බි්‍රතාන්‍ය ජාතික ගීයෙන් පසුව ස්පාඤ්ඤ ජාතික ගීය ක්‍රි. ව. 1770 දීද ප්‍රංශ ජාතික ගීය ක්‍රි. ව. 1795 වසරේ දීද ප්‍රකාශයට පත්විය. ඉංග්‍රීසි, ප්‍රංශ, ජර්මන්, ස්පාඤ්ඤය වැනි බටහිර ජාතීන්ගේ යටත් විජිත වශයෙන් පැවැති රටවල් බොහොමයක් 20 වන සියවසේදී නිදහස දිනා ගැනීමට සමත් වුවත් එම රටවල් ද බටහිර රටවල් අනුකරණය කරමින් ජාතික ගී නිර්මාණය කරගන්නා ලද බව පැහැදිලිය. කෙසේ වුවත් ශ්‍රී ලංකාව, ඉන්දියාව, ඉරානය, චීනය වැනි රටවල් ජාතික ගීය සකස් කරගෙන තිබෙන්නේ දේශීය සංගීතයේ ද උපකාරය සහ ආභාෂය ලබාගෙනය.

යම් රටෙක ගීත රචකයෙකු අතින් රචිත ගීයක් එරට ජාතික ගීය බවට පත් වේ නම් එම රචකයාගේ නාමය යුග ගණනක් රැව් පිළිරැව් දේ. ඒ දුර්ලභ අවස්ථාව ලංකාවේ ජාතික ගීයේ නිර්මාතෘවරයා වන ආනන්ද සමරකෝන් මහතාට හිමි වන්නේද ඔහුගේ වාසනා ගුණය නිසයි. ශ්‍රී ලංකා ජාතික ගීයෙහි නිර්මාතෘ ආනන්ද සමරකෝන් ශුරීන් ගීත රචකයෙකු, ගායකයෙකු, සංගීතඥයෙකු, චිත්‍ර සහ මූර්ති ශිල්පියෙකු ආදී සකලවිධ ලලිත කලාවන්හි දක්ෂතා පෙන්වූ මෙරට සිටි අග්‍රගණ්‍ය කලා ශිල්පියෙකි. 1911 ජනවාරි 13 වනදා කොළඹ දිස්ත්‍රික්කයේ, පාදුක්ක ප්‍රදේශයේ, වටරැක ලියන්වල නම් ග්‍රාමයේදී එගොඩහගේ ජෝර්ජ් විල්ෆ්‍රඩ් අල්විස් සමරකෝන් යනුවෙන් උප්පත්තිය ලැබූ ඔහුගේ ජාතිය සිංහල වන අතර ආගම ක්‍රිස්තියානි ධර්මය විය. ඔහුගේ පියා වන සැමුවෙල් සමරකෝන් එවකට යුරෝපීයන් සතුව පැවති මතුරට සමූහ ව්‍යාපාරයට අනුබද්ධ වග වතුයායේ ප්‍රධාන ලිපිකරු වශයෙන් කටයුතු කළ අතර මව නුගේගොඩ නාවල ප්‍රදේශයෙහි පදිංචි ඩොමින්ගා පීරිස් නම් විය. ඔහු පිරිමි ළමුන් හතර දෙනෙකුගෙන් යුත් පවුලේ තුන්වැනියා විය.

පිළියන්දල වෑවල ගම්මානයේ පිහිටි රජයේ පාසලෙන් සහ එංගලන්ත සභාවේ මිෂනාරිවරුන් විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටුවන ලද ප්‍රථම පාසල් දෙකෙන් එකක් වන කෝට්ටේ ක්‍රිස්තියානි විද්‍යාලයෙන් ඔහු අධ්‍යාපනය ලැබීය. 1929 මාර්තු මාසයේදී කොළඹ පවත්වන ලද ඊ. ඇස්. ඇල්. සී. (English School Leaving Certificate) විභාගයට පෙනී සිටි ඔහු ලිවීම, අංක ගණිතය, ඉංග්‍රීසි යන අනිවාර්ය විෂයන් සමඟ භූගෝල විද්‍යාව සහ චිත්‍ර කර්මය යන උභය විෂයන්ගෙන් ප්‍රථම පංති සාමර්ථ්‍යයක් ලැබූ අතර එවකට අවුරුදු 23ක් වූ සමරකෝන් මහතා 1934 දී කෝට්ටේ ක්‍රිස්තියානි විද්‍යාලයෙහි ආචාර්ය මණ්ඩලයට බැඳුනේ චිත්‍ර සහ සංගීත ගුරුවරයෙකු වශයෙනි. 1937 දී ඔහු සිය මුල් නම අතහැර ආනන්ද සමරකෝන් යන නම භාවිත කරන්නට විය.

1948 පෙබරවාරි 04 දින ශ්‍රී ලංකාවට නිදහස හිමි වන තුරුම ගායනා කරන ලද්දේ ‘ඨදා ී්ඩැ එයැ ූමැැබ’ නම් වූ බි්‍රතාන්‍ය ජාතික ගීයයි. නමුත් ලංකාව බි්‍රතාන්‍ය පාලනයෙන් නිදහස ලබා ගැනීමත් සමඟ ජාතික ගීයක අවශ්‍යතාව මෙරටට තදින් දැනෙන්නට විය. ලංකාවේ සංගීත කලාව දියුණු කිරීමේ අරමුණින් යුතුව පිහිට වූ ගාන්ධර්ව සභාව වෙත එම වගකීම භාර දුනි. ගාන්ධර්ව සභාව විසින් ඒ සඳහා තරගයක් පැවැත්වූ අතර ගාන්ධර්ව සභාවේම නියෝජිතයන් විසින් ඊට නිර්මාණ ඉදිරිපත් කළේය. තරගයෙන් ජයග්‍රහණය කරන ලද්දේ ද එසේ ගාන්ධර්ව සභාවේ නියෝජිතයන්ගේ ගීයකි. කෙසේ නමුත් ඒ ගීතය ප්‍රතික්ෂේප වූ අතර ආනන්ද සමරකෝන් මහතා විසින් රචිත වර්තමානයේ අප ජාතික ගීතය වන “නමෝ නමෝ මාතා” ගීය ජාතික ගීය වශයෙන් තෝරා ගැණුනි. 1952 නොවැම්බර් 22 වනදා ඒ සඳහා අනුමැතිය ලැබිණි.

“නමෝ නමෝ මාතා” ගීතය සමරකෝන් මහතා රචනා කරන ලද්දේ 1940 දී ගාල්ල මහින්ද විද්‍යාලයේ ගුරුවරයෙකුව ඉන්නා කාලයේ දී ය. ඔහු මේ ගීතය ලියන ලද්දේ රටේ ජාතික ගීය කිරීමේ අදිටනින් නොවන අතර මහින්දයේ සිසුන් තුළ ජාතික හැඟීම වැඩි වර්ධනය කිරීම සඳහාය. කුඩා කල පටන් ගීත රචනයේ දස්කම් පෑ සමරකෝන් මහතා ඉන් නොනැවතී කවි, මුද්‍රා නාට්‍ය සහ චිත්‍ර කලාවන් ඔස්සේ අධිරාජ්‍යවාදීන්ගෙන් රට මුදා ගැනීමට ජාතිය පුබුදුවාලීය.

1939 දී ගී පද රචනය අරඹන මෙතුමා ලියන ලද පළමු ගීතය වනුයේ ‘ජන සැම මන අධිපතියෙනි තුති වේ’ ගීයයි. ගුවන් විදුලි ගීත වැඩසටහන් කිහිපයක් ඉදිරිපත් කරමින් ආනන්ද සමරකෝන් මහතා ගුවන්විදුලියට සම්බන්ධ වේ. එවකට ලංකාවේ බොහෝ කලා නිර්මාණ ඉන්දියානු ආරක් ගත් අතර කොපි නිර්මාණ බිහිවීමට හේතු වූයේද ඉන්දියානු අනුකාරක භාවයයි. නමුත් දේශීය ජන සංගීතය ආශ්‍රයෙන් ගී රචනා කරමින් ගායනා කළ සමරකෝන් මහතා මෙරට චිත්‍රපට සහ වේදිකා නාට්‍ය සඳහාද ගී රචනා කරන ලද්දේ සියලු කලා ක්‍ෂේත්‍රයන් තුළට දේශීයත්වය රැගෙන යමිනි.  

චිත්‍ර හා සංගීත ගුරුවරයෙක් ලෙස ගුරු වෘත්තිය කරා එළැඹි මෙතුමා රවීන්ද්‍රනාත් තාගෝර් තුමාගේ මඟපෙන්වීම මත ඉන්දියාවේ ශාන්ති නිකේතනයටද එක් විය. සමරකෝන් මහතා විසින් රචිත ‘කුමුදිනී’ නම් කවි පොතට ද නමෝ නමෝ මාතා ගීතය එක් කරන ලදී. මෙරට ජාතික ගීය තේරීමේ තරගය සඳහා මෙම ගීතය ඉදිරිපත් කරන ලද්දේ සමරකෝන් මහතාගේ ප්‍රිය බිරිඳයි. කෙසේ වෙතත් මෙරට ජාතික ගීය වශයෙන් තේරී පත් වූ “නමෝ නමෝ මාතා” ගීතය සඳහා ආනන්ද සමරකෝන් මහතා හට රු. 2500 ක මුල්‍යමය ත්‍යාගයක් හිමි වන ලදී. සමරකෝන් මහතා ‘කුමුදිනී’ නම් කවි පොත සඳහා මේ ගීය එක් කළ බැවින් එම කෘතියේ මුද්‍රණකරු සහ ප්‍රකාශක විසින් නඩු කියා ඔහුට හිමි වූ මුදල උදුරා ගත්තේ ඔහුට කර්තෘ හිමිකමවත් පැවරීමෙන් තොරවයි. 1949 පෙබරවාරි 4 වැනිදා කොළඹ ටොරින්ටන් පිටියේදී මියුසියස් බාලිකාවන් 50 දෙනෙකු ප්‍රථම වරට ජාතික ගීය ගායනා කරන්නට වූවාය.

1950 දශකයේ ලාංකික ජාතික ගීයේ මුල් වචන අරබයා විවිධ මතභේදාත්මක අදහස් පළ විය. ජාතික ගීයේ ගණ වැරදි බවත් අපායාක්ෂරයකින් එනම් නමෝ නමෝ හි ‘න’ ආරම්භ වන බැවින් නමෝ නමෝ යන්න වෙනුවට

‘ශ්‍රී ලංකා මාතා’ යන වදන් එක් කරමින් 1961 දී ජාතික ගීයේ පද රචකයාගේ අනුදැනුමකින් තොරව වෙනස් කරන ලදී. පෙර සිදුවීම සේම ජාතික ගීයේ වචන තම අනුදැනුමකින් තොරව වෙනස් කිරීම එතුමා තුළ දැඩි සිත් තැවුලක් ඇති කිරීමට හේතු විය. 1950 දශකයේ අගභාගය වන විට මෙරට ජාතික ගීය කෙතරම් විවේචනයට පාත්‍රවූයේද යත් එය ජාතියේ වස් කවිය බඳු විය. ආණ්ඩු පෙරළියක් සිදුවීමටත් ඩී. එස්. සේනානායක මහතාගේ අභාවයටත් එකල සිදු වූ බොහෝ විපත්වලටත් හේතු වූයේ ජාතික ගීයේ ‘න’ අක්ෂරය යන මතය පැතිර යාම හේතුවෙන් එය ආනන්ද සමරකෝන් මහතාගේ ජීවිතය කලකිරවීමට සමත් විය. 70 දශකයේදී ද මෙරට ජාතික ගීය යළි මතභේදයට ලක් විය.

1956 සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක අග්‍රාමාත්‍යවරියගේ අදහසකට අනුව මෙරට කලා ශිල්පීන්ට අතදීමේ අරමුණින් සංස්කෘතික කටයුතු අමාත්‍යාංශය පිහිටුවනු ලැබීය. එහි කලා සහකාර තනතුරක් පමණක් ලැබූ ආනන්ද සමරකෝන් නන් අත විහිදුනු කලා හැකියාවන්ගෙන් යුත්තෙක් විය. හේතු විරහිතව තනතුරෙන් ද සමරකෝන් කලාකරුවා පහකරන ලද්දේ දැඩි අසාධාරණයක් එතුමාගේ කලා ජීවිතයට එක් කරමිනි.  

ජාතික ගීය නිර්මාණය කළ ආනන්ද සමරකෝන් මහතාගේ පවුල් ජීවිතයද දැඩි ලෙස වියවුල් තත්ත්වයට පත්ව තිබුණි. පසු කලෙක එතුමා දැඩි මානසික පීඩනයට සහ දුර්වල ශාරීරික තත්ත්වයන්ට ලක් විය. දැඩි මානසික අවපාතය හේතුවෙන් මෙරට ජාතික ගීයේ නිර්මාතෘවරයා නිදි පෙති පානය කර 1962 අප්‍රේල් 5 දින සිය දිවි හානි කරගන්නේ සමස්ත ජාතියටම සිය අගය පෙන්වා දෙමිනි. ගීත රචකයෙක්ගේ අවසරයකින් තොරව මෙලෙස මෙරට ජාතික ගීයේ වචන වෙනස් කිරීම සමරකෝන් මහතා හඳුන්වා දී ඇත්තේ ”ගීතයේ ගෙල සිඳීමක්” ලෙසයි.

කෙසේ වුවත් ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික ගීය අභිමානයෙන් යුතුව ගායනා කරන සෑම වාරයක් පාසාම එහි නිර්මාතෘ ආනන්ද සමරකෝන්හට ජාතියේ ප්‍රණාමය, ගෞරවාදරය හිමි වන්නේ නිතැතිණි.

(*** හෂිනි ඉරේෂා ගුණවර්ධන)