වික්තෝරිඋගෝගේ කාව්‍යම පෞරුෂය ගැන මා ලියූ රචනාව කියවූ බොහෝ දෙනකු මෙම මහා කවියගේ කවියක් සිංහලෙන් කියැවීමේ වුවමනාව පළ කළ බැවින් ඔහුගේ වඩාලාත් ප්‍රකට ම කවිය වන ‘හෙට හිමිදිරිය උදාවන මොහොතෙම’ අරුත ශීර්ෂය මත තැබූ ‘Demain, dès l'aube’ - ‘දොමා දෙ ලෝබ්’ සිංහල පෙරළා, එහි පසුබිම පිළිබඳ යමක් ලිව්ව යුතු යැයි මම සිතුවෙමි. ඉදින් අවසන එකී කවිය හැකි උපරිම මාත්‍රාවෙන් සිංහලෙන් දැනවෙන ලෙස සිංහලට නැගිය යුතු යැයි තීන්දු කළෙමි. ‍

මෙකී කවිය ගැන නොදන්නා ෆ්‍රන්සුවෙක් වේ නම් ඔහු හෝ ඇය ෆ්‍රන්ස සාහිත්‍යය පිළිබඳ මොලෝම හසරක් නොදන්නා කෙනෙක් ම විය යුතු ය. නොඑසේ නම් ෆ්‍රන්ස සංස්කෘතික ලෝකය පිළිබඳව වන රස නහර පද්ධතිය සක්‍රීය නොවන්නකු විය යුතු ය.

‘හෙට හිමිදිරිය උදාවන මොහොතෙම’ නම් මෙකී කවිය මෙයාකාරය.

‘’මෙ පිටිසර පිනි බිඳෙන මොහොතෙහි ම, හිමිදිරියෙ, හෙට‍

නික්ම එමි දකින්නට ඔබ, දනිමි මඟ බලාගෙන සිටින බව

පය ඉක්මනෙහි රඳමි වණ අරණ, ගිරි සිරස වැද

ඔබ කෙරෙන් ඈත් වී, තවත් නම් ඉනු බැරි ය මට.

ඇවිද යමි මම මගේ සිතුම් ආරම්මණය මත

හාත්පස කිසිවකුදු පෙනෙන් නැත, ගොස කිසිදු ඇසෙන්නෙද නැත

එකලාව, රහසින්ම, වකගැහී, දෑත් බැඳගෙන

සෝබර ය, වෙනසකුදු නැත දවස රැය සදිසිමය

ඇස නොරඳවමි ශරත සන්ධ්‍යාව සළන රන්වන

‘අර්ෆ්ලරෙන්’ දියත්වන රුවල් ඔරු පවා මඟ හැර

පැමිණි පසු සීරුවෙන් තබන්නෙමි ඔබෙ සොහොන මත

‘හෙද’ කිණිති හා බැඳුණ ‘හරිත හොලි’ කලඹක්ද මම. ‘’

මේ වූ කලි සැබැවින් ම වේදනාවේ කාව්‍යමය ප්‍රක්ෂේපණයක් වන්නේ ම වෙයි. කවිය බැලූ බැල්මට පෙම් කවියක ලාලිත්‍යය උසුලයි.

නිශ්චිත විරිත් හෝ රිද්ම ලක්ෂණ නො රැකි, නිශ්චිත අනුප්‍රාසයක් රහිත, එනමුත් සිවුපද ආකෘතිය අනුදත් ප්‍රවේශයක කවිය රැඳවෙයි. ස්ටන්සාවන් තුනකි. තුන්වැනි ස්ටන්සාවේ තුන්වැනි පෙළ වන තුරු කවියා ‘හෙට, වෛතාලය උදා වූ සැණින්’ ගමන් කරන්නේ කිසිවකුගේ සොහොන් ගැබ අසලට බව දැනෙන්නට අරින්නේ නැත. ඔහු පැමිනෙන්නට නියමිත ගමන අතර මඟ කැලෑබදදී කඩා ගන්නට නියමිතව ඇති ‘Houx vert - ඕ වෙර්’ ඉත්තක් නැතහොත් රතු පැහැ ‘හොලි’ ඵල පොකුරකින් ද යුතු වූ ‘හොලි’ කලඹක් ද ‘Bruyère - බෘයියේර්’ නම් වූ කඳුකර වර්ණවත් මල්වත් තෘණ පඳුරු බඳු රමණීය පැළෑටි අතරින් නෙළා ලත් මල් කිණිති ද රැගෙන එන කවියා ඒවා සොහොන් ගැබ මත තබයි.

මේ ප්‍රේමය කවරක් ද? මියගොස් සිටින්නිය කවරෙක්ද? කවියේ ළෙල දෙනා වේදනාව එයයි.

1802 වසරේ ඉපදුණු වික්තෝරිඋගෝ තමන්ගේ මෙන්ම තම සොහොයුරන්ගේ ද කුඩාකල සිට මිතුරයක වූ අදෙල් ෆුෂේ (Adèle Foucher) සමඟ අතිනත් ගත් පසු යුවළට ලැබුණු පළමු දියණිය ලෙයෝපොද්ලින් ය. (Léopoldine Hugo) ඇයට පෙර උපන් පිරිමි දරුවා ලෙයෝපොල් ඉපදී මාස කිහිපයක ඇවෑමෙන් ජීවිතය හැර ගියේ ය. අදෙල්, ඉක්බිති මෙම මහා කවියාට දාව තවත් දරුවන් තිදෙනකු වැදුව ද, 1824 අගෝස්තුවේ 28වැනිදා උපන් ලෙයෝපෝල්දින් වික්තෝරුවන්ගේ ප්‍රේමණීයම දුවාදරුවා ව සිටි බව ප්‍රකට ය. සැදැහැවත් කතෝලික කෙල්ලක ලෙස හැදී වැඩුණු ඇගේ ‘සත්ප්‍රසාද මංගල්‍යය’ දා වික්තෝරුවන්ගේ සහෝදර කවියකු මෙන්ම ෆ්‍රන්ස සිත්තරකු වූ ඕගුස්ත් දු ෂතීයොං (Auguste de Châtillon) ඇඳි සිත්තම අද දක්වාම අතිශය ආකර්ෂණීය සිත්තමක්ව පවතී. සත්ප්‍රසාද මංගල්‍යය වූ කලි කතෝලික බැතිමතුන්ට සාද ශ්‍රියක් ගෙනෙන විශේෂ උත්සව මොහොතක් බැවින් එදින වික්තෝරුවන්ගේ ඇරියුමෙන් අලේක්සෝන්ද්‍ර දූමා, තියෝෆීල් ගුතියේ බදු පතාක ලියන්නන් ද ඊට සහභාගී වී ඇත.

සුන්දර කෙල්ලක වූ ලෙයෝපෝල්දින් වෙත කෙමෙන් විවාහයෙන් මුදුන්පත් වන ප්‍රේම යෝජනා ගලා එන්නට වූ අතර, අවසන, ඇය 19වැනි වියේ සිටිය දී ම විවාහප්‍රාප්ත වූවා ය. ෂාල් වැකෙරි (Charles Vacquerie) සමඟ 1843 පෙබරවාරියේ යුග දිවියකට එළැඹුණ ඇය ඒ මහා ඛේදවාචකයට මුහුණ දුන්නේ විවාහයෙන් මාස හයක ඇවෑමෙනි. හරියටම 1843 සැප්තැම්බර් 4වැනිදා ය. සුප්‍රකට සෙන් ගංගාවේ නොමන්දි (Normandie) කලාපයෙන් දියත්වුණු ඔවුන් රැගත් රුවල් ඔරුව ගමන පමණ ගෙනෙන සුළඟ මඳව අතරමඟදී පෙරළී ගිය අතර ලෙයෝපෝල්දින් වහා ගිලී ගියේ ඇගේ බරසාර ගවුමේ බරට ය. පිහිනුමෙහි සූර ෂාල් තමන්ට දාව උපදින්නට සිටින දරුවාද කුස දරාගත් සිය බිරිඳ බේරා ගැනීමට ප්‍රේමයේ නාමයෙන් නොනවතින උත්සහයක යෙදුණු බව මෙම වේදනාබර ඉතිහාස සංසිද්ධියෙහි ලියැවී ඇත. අවසන ඔහුද ලෙයොපොද්ලින් සමඟ එකම සොහොන් ගැබක මිහිදන් කරනු ලැබිණ.

දියණියගේ මරණය පිළිබඳ අප මහා කවියා දැන ගන්නේ දින පහකට පසුව ය. කැෆේ අවන්හලක පත්තරක් බලමින් සිටිය දී අහම්බෙන් මෙන් දියණියගේ මළගම ගැන ලියැවුණු විශේෂාංග සටහන ඔහුගේ ඇස ගැටිණ. එ විට සැප්තැම්බර් 9වැනිදාට උදාවී තිබිණ. එය දැන ගත් මොහොතේ ඔහු කියූ කියමනක් ඇත. ‘මගේ ජීවිතයෙන් හරි අඩක් සහ මගේ හදවතින් හරි අඩක් මියගිහින් ඉවරයි’’

ප්‍රස්තුත වෛතාලයේ කවිය වික්තෝරිඋගෝ විසින් දාතමගත කෙරී තිබෙන්නේ දියණියගේ මරණයෙන් හරියටම වසර හතරක් සම්පූර්ණවන්නට නියමිත දිනයට කලින්දා රාත්‍රියේ එනම් 1849 සැප්තැම්බර් 3වැනිදා ලෙස ය.

වික්තෝරිඋගෝගේ මෙකී වෛතාල කවිය ඇතුළත් වන්නේ ඔහු 1856දී පළකළ ඔහුගේ ‘Les Contemplations - ලෙ කොන්තොම්ප්ලාස්ස්‍යොං’ නම් කාව්‍යාවලිය තුළ ය. එහි සමස්තාර්ථය ‘ධ්‍යානය-භාවනාව-සමාධිය’ අර්ථයෙන් ගත හැකිවා මෙන් ම ‘මනසිකාරය’ අර්ථයෙන් කියවා ගන්නට ද පිළිවන. ජීවිතය පිළිබඳ සමෝධානයක් බඳු ‘අවලෝකනය’ නම් අර්ථයෙන් මෙම කාව්‍යාවලිය බාර ගන්නට මා පුද්ගලිකව කැමති ය.

කෘති හයකට සංගෘහිත ‘අවලෝකනය’ වෙනුවෙන් ඔහු කවි 158ක් ගෙත්තම් කර ඇත. බහුතරයක් කවි 1841 වසරේ සිට 1855 කාල වකවානුව තුළ ලියැවී තිබේ. කාව්‍යාවලියෙහි එන පැරණිම දාතම සහිත කවිය 1830ට අයත් එකකි.

කෘති හය තේමාත්මකව තවත් ප්‍රධාන කොටස් දෙකකට බෙදනු ලැබ ඇත. ‘Autrefois - ඕත්‍රෆුවා’ හෙවත් ‘පෙරාතුව’ නොහොත් ‘ඉක්මගිය සමය’ අර්ථයෙන් කෘති 3ක් ද, ‘Aujourd'hui - ඕජොද්වී’ හෙවත් ‘අද’ යන අර්ථයෙන් කෘති 3ක්ද වශයෙන් සියලු කවි සංගෘහිත කර ඇත. ප්‍රේමයේ විවිධ හැඩතල හා ප්‍රභේද, ආහ්ලාදය, ප්‍රීතිය, ප්‍රමෝධය, ශෘංගාරය බඳු විචිත්‍ර හැඟීම් වහනය වන කවි මෙන්ම දුක්ඛ ප්‍රාප්තිය දනවන කවි ද, එහි ම අන්තය ලෙස මරණය වරනඟන කවිද මෙම කාව්‍යාවලියෙහි අන්තර්ගත ය. ආගමික මනසකින් හෙබි මේ මහා කවියාගේ ගූඪ ගුප්ත ලබ්ධිය පිළිබඳ කාව්‍යමය වියමන් ද මෙහි පළින් පළ වෙයි. සමස්තයක් ව සලකා බැලීමේ දී මෙම කාව්‍යමය ‘අවලෝකනය’ ස්වයං ලිඛිත කාව්‍යමය චරිතාපදානමය ලක්ෂණ උසුලයි. ඔහු එය පුදකරන්නේ ද ඔහුගේ සමීපතම දරුවා වූ ලියෝපොද්ලින් වෙත ය. කෘති හයකින් යුතු කාව්‍යාවලියේ පළමු කවිය වන ‘À ma fille - ආ මා ෆී’ (මගේ දුවට) වෙන්වන්නේ ද දියණිය වෙනුවෙනි.

ප්‍රස්තුත, ‘දොමා දෙ ලොබ්’ ඇතුළත් වන්නේ ‘ඕජෝද්වී’ නම් දෙවැනි කොටස පටන්ගන්නා කවි 17කින් සමන්විත පළමු කෘතියටයි. ‘දියණියට ගෙතූ කවි කිහිපයක්’ යන අර්ථය ගෙනෙන ලතින් යෙදුමක් සහිත ශීර්ෂයකින් සමන්විත ‘Pauca meae - පෝකා මියායි’ කෘතිය මුළුමනින් ම පාහේ ලියෝපොද්ලින්ගේ ඛේදජනක සමුගැනීමේ වේදනාව දරා ගැනීමේ කාව්‍යමය ප්‍රක්ෂේපනයක්ව පවතී.

‘දොමා දෙ ලෝබ්‍’ සියලු කවි අභිබවමින් පොදු ජන සන්තානයේ ගැඟුම් ගත් කවිය යි. මෙම කවිය ‍ෆ්‍රන්ස බසින් පරිවර්තනය කරන කල්හි, ‘Houx vert - ඕ වෙර්’ සහ ‘Bruyère - බෘයියේර්’ ලෙස මුල් කවියේ දැක්වෙන ශාඛ නාමයන්ට අදාළ සිංහලකරණය වූ නම් හොයා ගන්නට නැතියෙන් කවිය පරිවර්තනයේදී මේකී ශාඛ නාම ‘Green Holly - හරිත හොලි ‘සහ ‘ Heather - හෙද’ ලෙස ඉංග්‍රීසියෙන් පවතින්ට ඉඩ තැබුවේ සිංහලෙන් කවි කියවන දනා බොහෝ විට සමීපව සිටින්නේ ඉංග්‍රීසි නාමකරණයන්ට නිසා ය.

කවියෙහි එන අර්ෆ්ලරය (Harfleur) වනාහි එනමින් යුතු එකල රුවල් බෝට්ටු ගහන වූ සෙන් ගඟට හා වූ නොමන්දි කලාපයේ නගරයයි. කවියා රුවල් ඔරු දෙස නොබලාම එන හේතුව සහෘදයාට පැහැදිලි ය. කවියා මෙම කවියේදී මෙකී නගර නාමයම යොදා ගන්නට ඇත්තේ බොහෝවිට අවසන් ස්ටන්සාවේ දෙවැනි සහ සිවුවැනි පේලී අතර එළිවැට සාම්‍යය පවත්වා ගනු පිණිස බව මම පුද්ගලිකව සිතමි.

කවියෙහි සමෝධානයික නිමේෂයේ එන, අතිශය වර්ණවත්, සිත් ඇදගන්නා පෙනුමක් ඇති ‘හෙද මල් පඳුරු’ සියවස් පුරා සංකේතවත් කරන්නේ සවාසනාව, නිරෝගී සුව, සෞභාග්‍යය මෙන්ම රැකවරණයයි. මියගිය දියණියකගේ සොහොන් කොත මත පවා තාත්තකුගේ පැතුම් වරනැඟෙනයුරු බරසාරව පවසන්නට මහා කවියකුට හැකි බව වික්තෝරිඋගෝ අපට ප්‍රත්‍යක්ෂ කරවයි.

කවියෙහි එන ග්‍රීන් හොලී බරපතළ සංකේතය බවට පත්වෙයි. බටහිර ක්‍රිස්තු භක්තිකයන් හොලි ශාඛය නත්තලෙහි සංකේත ශාකය බවට පත් කරගෙන ඇත. එසේ නමුදු එයින් සැබෑ ලෙසම සංකේතවත් වන්නේ ජේසුස් නම් ක්‍රිස්තුවරයාගේ කුරිසිපත් වීමට අදාළ සංසිද්ධියේ හිස පැළැන්දූ කටු ඔටුන්නයි. හොලි පත්‍රය වනාහි කෘත්‍රීමකර නොහොත් ප්ලාස්ටික් ශාඛ පත්‍රයක ඇඟවුම් දෙන සජීවි පත්‍රයකි. දිදුලන පත්‍රයන්හි රමණීය හැඩය ගෙන දෙන නැමුම් කලාපවල අග්ගිසි කටුබර ය. කොළපත්‍ර ගහන කොළ අතු බූසි අතරින් පතර ඉතා කුඩා ඇඹිල්ල වන් පෙනුම් ඇති දිදුලන රතුපැහැයෙන් යුතු ‘හොලි පල’ දක්නට වෙයි. කටු ඔටුන්නට කොළ සංකේතවත් කරන අතරෙහිම මෙම රතු පැහැ කුඩා ගෙඩි කටු ඇණුන් ක්‍රිස්තුවරයාගේ හිසින් ගලා ගිය රුධිරය සංකේතවත් කරයි. කවියා දියණියගේ සොහොනෙහි රැඳවීමට රැගෙන යන්නේ මෙකී වේදනාවේ සංකේත පද්ධතියක් වන්නා සේම හිම සමයෙහි පවා කොළ පත්‍ර දරාගෙන සිටින හොලි ශාඛය සදාකාලික ජීවිතය පිළිබඳ බරපතළ රූපකයක්ව වොරැඳෙයි.

ඉදින්, ‘දොමා, දෙ ලෝබ්’ අප හදවත් මත බරපතළ ලෙස ප්‍රක්ෂේපණය කර පෙන්වන්නේ මතුපිටින් සරලව පෙනෙන්නේ මුදු, ආත්මීයභාවම පදනම් කරගත් කවියකට මරණය අබියස පවා මොන තරම් ගැඹුරු දේ කළ හැකිදැයි යන්න නොවේ ද?