මෙය සරත් සමයේ එක් රාත්‍රියක් විය. විශ්‍රාමික බැංකුකරුවකු තම මතකයන් අතරින්, වසර පහළොවකට පෙර, ඔහු තවත් එක් සරත් සමයේ දිනෙක, එක්තරා සාදයක් ලබා දුන්නේ කෙසේද යන්න සිහිපත් කරයි. එහි බුද්ධිමත් පිරිමි බොහෝ දෙනෙක් සිටියහ. ඔවුන් වඩාත් ප්‍රිය කළේ කතාබස් කිරීමටය. ඒ අතරින් ඔවුන් වැඩි වශයෙන් කතා කළේ මරණ දඬුවම ගැනය. ආගන්තුකයන් ලෙස රැස්ව සිටි ජනමාධ්‍යවේදීහු හා බුද්ධිමත්හු බොහෝ දෙනෙක්, මෙම මරණ දඬුවම අනුමත නොකළහ. මෙය ක්‍රිස්තියානි රාජ්‍යට නුසුදුසු දඬුවම් ක්‍රමයක් ලෙස ඔවුහු සැලකුහ. ඉන් සමහර අයගේ මතය වූයේ, මරණීය දණ්ඩනය සෑම තැනකම ජීවිතාන්තය දක්වා සිරගත කිරීම ලෙස වෙනස් විය යුතු බවය. 

"සමාවෙන්න මහත්මයා.. මම ඔබ සමඟ එකඟ නොවෙමි" යැයි ඔවුන්ගේ සත්කාරක බැංකුකරුවෙක් පැවසීය. "මම මරණ දඬුවම හෝ ජීවිතාන්තය දක්වා සිරදඬුවම ලබාදීම සදහා උත්සාහ නොකරමි. නමුත් කෙනකුට පරාර්ථකාමීව විනිශ්චය කළ හැකි නම්, මරණ දණ්ඩනය ලබාදීම, ජීවිතාන්තය දක්වා සිරදඬුවම ලබාදීමට වඩා සදාචාරාත්මක හා මානව හිතකාමීයි. වරදට අනුව නීතියෙන් කොයිතරම් වධහිංසා කළයුතු කෙනෙක් වුවත්, ඔබ මිනිත්තු කිහිපයකින් ඔහු හෝ ඇය මරා දමනවාද? නැතහොත් ජීවිත කාලය පුරාවටම ඒ සඳහා වධදෙමින් දඬුවම් කරනවාද..?" ඔහුගේ තර්කය විය.

"ඒ දෙකම එක සමානයි. සදාචාරාත්මක නෑ.." යනුවෙන් රැස්ව සිටි අමුත්තන්ගෙන් එක් තරුණයෙක් කීය."ඒ දෙකේම තියෙන්නෙ එකම අරමුණක් - ඒ කෙසේ හෝ ඔවුන් මරණයට ලක්කරන එක. මතක තබාගන්න, අපට ආපසු ගත නොහැකි දෙයක්, මරණයට කල් දැමීමට අපට අවශ්‍යය වුවත් එසේ කරන්න අපිට කිසිම අයිතියක් නැහැ." ඔහු තම මතය සැකවින් ඉදිරිපත් කළේය.

අමුත්තන් අතර තරුණ නීතීඥයෙකු වූ අතර, ඔහු වයස අවුරුදු විසිපහක් පමණ වූ යෞවනයෙක් විය. ඔහුගේ මතය විමසූ විට ඔහු මෙසේ කීය. 

"මරණ දණ්ඩනය හා ජීවිතාන්තය දක්වාම සිරගත කිරීම, එක සමානව සදාචාරාත්මකයි.නමුත් මරණ දඬුවම සහ ජීවිතාන්තය දක්වා සිරගත කිරීම අතර මට යම් තෝරා ගැනීමක් සිදු කිරීමට වුවහොත් මම නියත වශයෙන්ම තෝරා ගන්නේ දෙවැන්නයි. කොහෙත්ම මා මරණය තෝරාගන්නෙ නෑ. ඊට වඩා කෙසේ හෝ ජීවත්වීම මා අගයනවා."

සජීවී සාකච්ඡාව ආරම්භ විය. තරුණ උද්වේගකර බැංකුකරුවෙක් හදිසියේම වැරෙන් නැගී සිටියේය. ඔහු මේසයට වැරෙන් පහර දී සැමගේ අවධානය යොමාගනිමින් යෞවනයාට එකවර කෑගැසුවේය.

"එය කොහෙත්ම සත්‍යයක් නොවේ. ඔබට කෙසේවත් වසර පහක්වත්, කිසිවකුත් නොමැතිව තනිවම සිරගතවී සිටිය නොහැකියි. ඔබට එසේ කළහැකි නම්, මම ඒ වෙනුවෙන් මිලියන දෙකක ඔට්ටුවක් වුවද අල්ලන්න සූදානම්"

යෞවනයා මෙසේ කීය. "ඔබ එය පැවසුවේ සත්‍යවශයෙන් නම්, මම ඇත්තටම එයට කැමතියි. ඒත් මම වසර පහක් පමණක් නෙවෙයි, වසර පහළොවක් වුවත් ඉන්න සූදානම් ඒ වෙනුවෙන්."

"මොනවා! වසර පහළොවක් ?" බැංකුකරු මොරගැසීය. "මහත්වරුනි! එසේ නම් මේ වෙනුවෙන් මගෙන් මිලියන දෙකක් සූදානම්."

"එසේ නම් ඔබ එකඟයි... හොඳයි... ඔබේ මිලියන දෙකට, මගේ නිදහස ඔට්ටුයි.." තරුණයා තරයේ පැවසීය.

අනුමැතියක් නොමැතිවූත් අඥානවූත් මෙම ඔට්ටුව දෙදෙනාම අනුමත් කළහ. බැංකුකරු ඔහුගේ දිවියේ මෙතෙක් සිදුකළ ඉපයීම් ගණනය කිරීම්වලින් පසුව, තමගේ මෙම මිලියන ගණනක් වූ ඔට්ටුව ඇල්ලීම ගැන සතුටු විය. ඔහුට මුදල් වලින් කිසිදු අඩුවක් නොවීය. දිනක් රාත්‍රී භෝජන සංග්‍රහයේදී, ඔහු ඔට්ටුව බාරගත් තරුණයා විහිළුවට ලක් කරමින් මෙසේ කීය.

"තරුණයා, තවමත් ඔබට කාලය තිබෙනවා, ඔබ හොඳට සිතා බලන්න. මා සඳහා මෙය මිලියන දෙකක මුදලකි. එහෙත් ඔබට, ඔබේ ජීවිතයේ හොඳම අවුරුදු තුනක් හෝ හතරක් අහිමි වෙනවා. මම මෙසේ වසර තුනක් හෝ හතරක් ලෙස පැනවූයේ, මම දන්නවා ඔබට දිගු කලක් සිරගෙය තුළ රැඳී සිටිය නොහැකි බව. කෙසේ හෝ ඔබ කෙනෙකු සිරගත නොකොට, ඔබම ස්වේච්ඡා රැඳවි⁣යකුසේ සිරගතවීම ඔබට කාලයත් සමග අනිවාර්යයෙන්ම දරාගත නොහැකි බව ඔබ කෙසේවත් අමතක නොකරන්න. එලෙසම ඕනෑම මොහොතක ඔබේ අදහස වෙනස් වූ විගස ඔබට සිරමැදිරියෙන් එළියට පැමිණිය හැකිය. නමුත් එය, ඔබේ ඔට්ටුව, ඔබව පැරදවීමට හේතු වීම ගැන, මම ඔබ වෙනුවෙන් කනගාටු වෙමි."

බැංකුකරු මේ සියල්ල මතකයට නඟාගෙන, ඔහු ඔහුගෙන්ම මෙසේ ඇසීය. "මට කියන්න, ඔබ එම ඔට්ටුව තැබීමේ අරමුණ කුමක්ද? එම මිනිසාගේ ජීවිතයේ වසර පහළොවක කාලය අහිමි වීම වෙනුවෙන් ඔබගේ මිලියන දෙකක් වූ මුදල ඔබට ඉවත දැමීමට හැකිද? මරණ දඬුවම ලබාදීම ජීවිතාන්තය දක්වා සිර කිරීමට වඩා හොඳ හෝ නරකද යන්න තහවුරු කිරීමට මෙය ප්‍රමාණවත්ද? 

නෑ... කොහෙත්ම නෑ. ඒ සියල්ල විකාර සහගත හා අර්ථ විරහිතයි. මගේ පැත්තෙන් එය, එක් සුරතල් මිනිසකු සදහා වූ ඔට්ටු මිලකිරීමක් පමණක් වන අතර, ඔහුගේ පැත්තෙන් බැලූවිට ඉතා සරලවම පෙනෙන්නේ මුදල් සදහා ඔහු තුළ වූ තණ්හාවයි."

එවිට ඔහුට සවස අනුගමනය කළ දේ මතකයට නැගුණි. බැංකුකරුගේ උයනේ පිහිටි ලැගුම්හල්වල දැඩි අධීක්ෂණය යටතේ තරුණ වියේදී ඔහුගේ වහල් භාවය වසර ගත කළ යුතු බව තීරණය විය. වසර පහළොවක් තිස්සේ ඔහු ලැගුම්හලේ සීමාව ඉක්මවා නොයෑම, මානව වර්ගයා බැලීම, මිනිස් හඬ ඇසීම හෝ ලිපි සහ පුවත්පත් ලබාගැනීම සඳහා යාමට ඔහු නිදහස් විය යුතු නැත. ඔහුට සංගීත භාණ්ඩයක් සහ පොත් පත් ලබා දීමට අවසර ලැබුණු අතර, ලිපි ලිවීමටත්, වයින් බොන්නටත්, දුම් පානය කිරීමටත් ඉඩ දුන්නේය. ගිවිසුමේ කොන්දේසි අනුව, බාහිර ලෝකය සමග ඔහුට ඇති එකම සම්බන්ධතාව වූයේ එම අරමුණ සඳහා අරමුණු කර ගත් කුඩා කවුළුවක් මගිනි. තමාට අවශ්‍යය ඕනෑම දෙයක් තිබුණේ නම් ඒ පොත්, සංගීතය, මිදි යුෂ හා වෙනත් දේ - යම් ඇණවුමක් ලිවීමෙන් ඔහු කැමති ඕනෑම ප්‍රමාණයකින් වුවද ඒවා ජනේලය හරහා පමණක් ලැබිය හැකිය. ඔට්ටුවේ එකඟතාවට අනුව මෙලෙස ඔහුගේ සිරගත කිරීම දැඩි ලෙස හුදෙකලාම එකක් විය. 

එම තරුණයා 1870 නොවැම්බර් 14 වැනි දින දහවල් 12.00 සිට 1885 නොවැම්බර් මස 14 වැනි දින දහවල් 12.00 දක්වා අවුරුදු 15 ක් නොකඩවාම එහි රැඳී සිටීමට ගිවිසුම අනුව බැඳී සිටියේය. කෙසේ හෝ ඔට්ටුව අවසාන වීමට මිනිත්තු දෙකකට පෙර පවා සිරකරුවා කොන්දේසි බිඳ දැමීමට උත්සාහයක් වූයේ නම්, ඔහුට මිලියන දෙකක මුදලක් ගෙවීමට බැඳී සිටීමෙන් බැංකුකරු නිදහස් වෙයි.

* * * * * *

ඔහු සිරගතකොට පළමු වසරේදී, ඔහුගේ කෙටි සටහන්වලින් විනිශ්චය කළ හැකි යම් දෙයක් විය. සිරකරුවා තනිකමෙන් හා අධික මානසික අවපීඩනයෙන් පීඩා වින්දේය. පියානෝවේ ශබ්දය දිවා රෑ නොබලා ඔහුගේ නවාතැනෙන් ඇසෙණු ඇත. වයින් හා දුම්කොළ, ඔහු ප්‍රතික්ෂේප කළේය. ඔහු ලියා ඇති පරිදි වයින් ඔහුගේ ආශාවන් උද්යෝගිමත් කරයි. නමුත් එම ආශාවන් සිරකරුවකුගේ නරකම සතුරන්ය. දුම්කොළ ඔහුගේ කාමරයේ ආශ්වාස වාතය බිඳ දමයි. පළමු වසර තුළ ඔහු යැවූ පොත් මූලික වශයෙන්ම පදනම් වූයේ, සැහැල්ලු චරිතයක්, සංකීර්ණ වූ ආදරණීය නවකතාවක් හා තවත් ප්‍රබන්ධ කතා මතය.

දෙවැනි අවුරුද්දේදී පියානෝව නවාතැනේ එක තැනක නිශ්ශබ්දව සිටි අතර සිරකරුවා ඉල්ලා සිටියේ සම්භාව්‍ය කෘති පමණි. පස්වන අවුරුද්දේ දී සංගීතය නැවතත් ඇසුණු අතර සිරකරුවා වයින් ඉල්ලා සිටියේය. ජනේලයෙන් ඔහු බලා සිටි අය කීවේ, එම අවුරුද්ද මුළුල්ලේම සිරකරු ආහාර ගැනීම, වයින් පානය කිරීම හා ඔහුගේ ඇඳ මත හිඳිම පමණක් සිදුකළ බවයි. අන් අවස්ථාවලදී ඔහු කෝපයෙන් තමාටම කතා කළ අවස්ථාද තිබුණි. ඔහු පොත් කියවීම නොකළේය. සමහර රාත්‍රීන්ගේ ඔහු ලිවීමට වාඩි වී සිටියේය. ඔහු පැය ගණනක් ලියමින් සිටියේ ය. පසු දිනයේ, තමාම පෙරදින රාත්‍රීයේ ලියූ දෑ, පසුව තමා විසින්ම කෑලි වලට ඉරා දමන ලදී. වරකට වඩා වැඩි වාර ගනණක් ඔහුගේ හැඬීමට ඔහුම කන් දුන් අවස්ථා ද තිබුණි.

හයවැනි අවුරුද්දේ දෙවැනි භාගයේ සිරකරුවා දැඩි උනන්දුවෙන් විවිධ භාෂා ඉගෙන්නිමට යොමුවිය. දර්ශනය හා ඉතිහාසය අධ්‍යයනය කිරීම ආරම්භ කළේය. ඔහු මෙම අධ්‍යයනය සඳහා දැඩි උනන්දුවෙන් කටයුතු කළේ ය. එසේ කිරීම නිසා ඔහුට අවශ්‍ය වූ පොත් ආදිය ලබා ගැනීම සඳහා බැංකුකරුට ප්‍රමාණවත් තරම් වෙහෙස වී ඉපයීම් කටයුතු කිරීමට සිදුවිය. වසර හතරක් ඇතුළතදී ඔහුගේ ඉල්ලීම මත පොත් වෙළුම් හැටක් පමණ ලබාගෙන තිබේ. මෙම කාල පරිච්ඡේදය  තුළ බැංකුකරුට තම සිරකරුවාගෙන් පහත ලිපිය ලැබුනේ ජේලර් හරහාය.

"මගේ ආදරණීය ජේලර්, මම ඔබට භාෂා 6 කින් මේ ලිපි ලියා දෙමි, මෙම භාෂාවන් දැන සිටි අය වෙතොත් ඔවුන්ට මේවා පෙන්වන්න. ඔවුන්ට මේවා හොඳින් කියවන්න දෙන්න. ඔවුන්ට මාගේ එක් අත්වැරැද්දක්වත් මෙයින් ලැබුණහොත් දන්වන්න. සෑම යුගයකම, සෑම රටකම සිටින සියලු ජන කොටස්, විවිධ භාෂාවලින් කතා කරයි. එම ගිනි දැල්වලින් ඉදිරියේදී සියල්ලම දැවෙනු ඇත. මට දැනගන්න ලැබුණු පරිදි, දැන් මගේ ආත්මයට දැනෙන්නේ කෙතරම් සතුටක්ද?. හිරකරුවකුගේ ආශාවක් ඉටු විය. මෙහි වැරැද්දක් වී ඇත්නම්, උද්‍යානය තුළදීම වෙඩි තැබීම් දෙකක් තබන ලෙස බැංකුකරු  නියෝග කළේය.

දසවැනි අවුරුද්දේ පසුව සිරකරුවා මේසය මත නිශ්චලව වාඩි වී සිට සුබාරංචි හැර අන් කිසිවක් කියෙව්වේ නැත. සිවු වසරකින් වෙළුම් හයසියයක් පමණ ඉගෙන ගත් මිනිසකු සිටිනවායැයි එක් විටකදීම පහසුවෙන් අවබෝධ කර ගත හැකි වීම බැංකුකරුවකුට අමුතු දෙයක් විය. ආගම පිළිබඳව, දේවවේදය හා ඉතිහාසය ද ක්‍රිස්තුස් වහන්සේගේ ධර්මය ද ඔහු අනුගමනය කළේය.

ඔහු සිරභාරයේ ගත වූ දෙවසරක කාලය තුළ සිරකරු ඉමහත් ලෙස පොත් කියවීය. එක් අවස්ථාවක ඔහු ස්වභාවික විද්‍යාවන් සමඟ කාර්යබහුල වී සිටි අතර පසුව ඔහු බයිරන් හෝ ශේක්ස්පියර්ගේ නිර්මාණ ඉල්ලා සිටියේය. රසායනික විද්‍යාව පිළිබඳ පොත්පත් සහ වෛද්‍ය ව්ද්‍යාව පිළිබඳ අත්පොත මෙන්ම නවකතා සහ දර්ශනවාදය හෝ දේවධර්මය පිළිබඳ යම් යම් ලිපි ද ඉල්ලා සිටියේය. ඔහුගේ මෙම කියවීමෙන් අදහස් කළේ, විටෙක මුහුදේ ගැඹුරට පිහිනමින් තම නැව සුන්බුන් වූ කෙනෙකු ඔහුගේ ජීවිතයේ පළමු වතාවට මෙලෙස එක් වරක් හෝ ජීවිත බෙිරාගැනීමට උත්සාහ කිරීමක් වැනි ලෙසයි.

* * * * * *

විශ්‍රාමික බැංකුකරු, මේ සියල්ල මතකයට නැංවීය.

"හෙට දහවල් දොළොහ  වන විට ඔහු සිය නිදහස යළි ඇති කරගනු ඇත, අපගේ ගිවිසුම මගින්, මම ඔහුට මිලියන දෙකක මුදලක් ගෙවිය යුතුය. මම ඔහුට ගෙවිය යුතු මුදලත් සමග මම මුළුමනින්ම විනාශවනු ඇත."

මීට වසර 15 කට පෙර බැංකුකරුගේ වත්කම, ඔහුගේ මුළු ගණනය කිරීම්වලින් මිලියන ගණනක් ඉක්මවා තිබුණි. කාලයත් සමග ඔහු දැන් විශාල ණයකරුවෙකි. ඔහුගේ ණය ප්‍රමාණය හෝ ඔහුගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ගැන තමාගෙන්ම විමසීමට තරම් ඔහු බිය විය. කොටස් වෙළෙඳපොළ කඩාවැටීම, සූදුවට යොමුවීම හා අකටයුතු සූක්ෂමතා නිසා වසර ගණනාවක් පුරා, ධනය නිසිලෙස නොලැබීම හේතුවෙන් ද, ඒ හේතුවෙන් නැවත නැවත සූදුවේ නියැළීම, ඔහුගේ වාසනාව පිරිහීමට තුඩු දුන් අතර උඩඟු, නිර්භීත, ආත්ම විශ්වාසයකින් යුත් කෝටිපති ව්‍යාපාරිකයාගේ සෑම නැගිටීමක් සඳහාම වූ උත්සාහයකම, ඔහුගේ ආයෝජනවල වැටීම්වලින් ඔහු බියට පත් විය. 

"සාපලත් ඔට්ටුව...!" විශ්‍රාමික බැංකුකරුවකු වූ මහලු මිනිසා තම බලාපොරොත්තු සුන් කරවමින් හිසකෙස් කැසුවේය. "මේ මිනිසා මැරුණේ නැත්තේ ඇයි? දැන් ඔහු වයස හතළිහකි. ඔහු මගේ වත්කමින් අවසාන සතය වනතෙක් ගැනීමට නියමිතය. ඔහු ඉන්පසුව විවාහ වී, ජීවිතය භුක්ති විඳිනු ඇත, විනෝදය සඳහා සූදුවේ නියැළෙන අතර, හිඟන්නෙකු මෙන්, මට ඔහු දෙස ඊර්ෂ්‍යාවෙන් බැලිය යුතු වෙයි. සෑම දිනකම එම වාක්‍ය ඔහුගෙන් අසනු ඇත. 

"මගේ ජීවිතයේ සතුට වෙනුවෙන් මම ඔබට ණය ගැතියි, මම දැන් ඔබට උදව් කරන්නම්. ඔබ හෝ කවුරුන් හෝ බංකොලොත් වීමෙන් වැළකී සිටීය යුතුය. නැතහොත් බංකොලොත්භාවය යනු මිනිසෙකුගේ මරණයට සමාන වූ නින්දාවකි."

* * * * * *

සවස තුන විය. බැංකුකරු හොඳින් වටපිටාවට ඇහුම්කන් දුන්නේ ය. හැමෝම නිවස තුළ නිදා සිටි අතර, එළිමහනේ ගොරෝසු ගස්වලින් පවා රහසින් හෝ කිසිවක් ඇසෙන්නේ නැත. කිසිදු ඝෝෂාවක් නොකිරීමට, ඔහු ද උත්සාහ කළ අතර, අවුරුදු පහළොවක් විවෘත කර නොතිබූ දොරේ යතුර ආරක්ෂකයකුගෙන් ඔහු ගෙන ගියේ ය.

උද්‍යානය අඳුරු හා සීතල විය. වැස්ස වැටුණි. තෙත් සුළඟක් හමන ලදී. උද්‍යානය ගැන පරෙස්සම්  නෙතින් ගවේෂණය කළේය. බැංකුකාරු ඔහුගේ ඇස් කුඩා කර අඳුරු කර බැලුවේය. නමුත් සුදු පිළිම, නවාතැන් හෝ ගස් ද දැකිය නොහැකි විය. නවාතැනට ගොස්, ඔහු දෙවරක් මුරකරු කැඳවා තිබේ. පිළිතුරක් නැත. මුරකරුවා කාලගුණය වෙතින් රැකවරණය ලබා ගෙන ඇති අතර, මුළුතැන්ගෙයි හෝ හරිතාගාරයේ කොහේ හරි නිදාගෙන සිටියේය.

"මගේ අභිප්‍රාය ඉටු කිරීමට මට උගුලක් තිබුණේ නම්.." වයස්ගත මිනිසාට සිතුණි. "එසේ නම් සැකය මුලින්ම මුරකරුවාට වැටෙනු ඇත. එවිට මා කිසිසේත්ම මෙයට අදාළ  නොවනු ඇත."

ඔහුට පඩිපෙළ හා දොරටුවේ අන්ධකාරය හොඳින් දැනේ. ඉන්පසුව ඔහු කුඩා ඉඩකින් ගමන් කරමින්, ගිනි කූරක් දල්වා අවට ආලෝකමත් කළේය. එහි කිසිදු ආත්මයක් තිබුණේ ද නැත. එහි ඇඳ ඇතිරිල්ලල් නොමැතිව ඇඳක් තිබිණි. අන්තිම කෙළවරේ අඳුරු යකඩ උදුනක් තිබිණි. සිරකරුවාගේ කාමරයට ඇතුළු  වන දොරවල්වල මුද්‍රා තවමත් නොකැඩී තිබිණි.

ඔහුගේ ගිනිකූර නිවීගිය පසු, මහලු මිනිසා, හැඟීම්වලින් වෙව්ලමින්, කුඩා කවුළුව හරහා බැලූවේය. සිරකරුවාගේ කාමරය තුළ ඉටිපන්දමක් දැල්වී තිබිණි. ඔහු මේසයේ හිඳගෙන සිටියේය. ඔහුගේ කොණ්ඩයෙන් පිරිණු පිටුපස හැරෙන්නට වෙන කිසිවක් දැකීය නොහැකි විය. විවෘතවූ පොත් දෙකක් මේසය මත තිබූ අතර, කුඩා පුටු දෙකක් සහ මේසය අසල බිම ඇතිරුම එළා තිබුණි .

මිනිත්තු පහක් ගත වූ අතර සිරකරුවා වරක්වත් කලබල වූයේ නැත. වසර පහළොවක සිරදඬුවමකදී, ඔහුට තවමත් නිසි ලෙස අඳුරින් පෙනී සිටීමට උගන්වා තිබේ. බැංකුකරු සිය ඇඟිල්ලෙන් දොර සොලවා ඇතුළත බැලූ අතර සිරකරුගෙන් කිසිදු ප්‍රතිචාරයක් නොවීය. එවිට බැංකුකරු පරෙස්සමෙන් දොර විවරය වැසුවේය. 

මුද්‍රා තැබූ ප්‍රධාන දොරටුවේ යතුර කවුළුවට දැමුවේය. එයින් යම් ලෝහමය හඬක් ඇති වූ අතර දොර විවරවී ඇදී ගියේය. බැංකුකරු පුදුමයට පත් වූ අතර, විනාඩි තුනක් ඔහු නිසොල්මන්ව සිටින්නට විය. එය කාමරය මෙතෙක් තිබූ ලෙසම නිස්කලංක විය. පසුව ඔහු ඇතුළට යන්නට සිතුවේය. මේසය මත සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකු මෙන් නොව මිනිසෙකු නොසෙල්වී සිටියි. ඔහුගේ ඇටකටු හොඳින්ම මතුවූ සහිත ඇටසැකිල්ලක්ම විය. කාන්තාවකගේ වරලස මෙන් දිගු රැලි සහිත රැවුලක් වැනි දිගු කැටයමක් ඔහු තුළ විය. ඔහුගේ මුහුණේ දීප්තිමත් කහ පැහැයක් ගත් අතර ඔහුගේ කම්මුල් කුහර, ඔහුගේ පිටුපසට දිගු හා පටු විය. ඔහුගේ හිස වසා තිබිණි. එය කෙතරම් භයානකද යත් එය දෙස බැලීම අති භයානක විය. ඔහුගේ හිසකෙස් දැනටමත් රිදී පැහැ වී තිබුණු අතර, ඔහුගේ ඉමිහිරි පෙනුමැති මුහුණ දකින විට ඔහු සතළිස්වියැති බව කිසිවෙකු විශ්වාස නොකළේය. ඔහු නිදා සිටියේය. ඔහුගේ හිසකෙස් ඉදිරිපිට, මේසය මත යමක් ලියා තිබූ කඩදාසි කැබැල්ලක් විය.

"දුර්වල අහිංසකයා..."යැයි බැංකුකරු සිතුවේය. "ඔහු නිදාගෙන සිටින අතර බොහෝ විට සිහින දකිමින් සිටිනවා විය යුතුය. මේ අර්ධ ලෙස මිය ගිය මිනිසා ගෙන ඇඳ උඩට විසි කළ යුතුය. කොට්ටය සමඟ ඔහු ටිකක් යටපත් කර දැමූ විට අතිශයින්ම සංවේදී විශේෂඥයකුට පවා මෙය සාහසික මරණයක් යැයි සොයා ගත නොහැකි වනු ඇත. නමුත් මුලින්ම ඔහු මෙහි ලියා ඇති දේ අපි කියමු..."

බැංකුකරු මේසය වෙතින් පිටුපා හිඳ පහත පරිදි එය කියවීය.

"උදේ දොළහ වෙද්දී නැවත මගේ නිදහස සහ මගේ අයිතිය මෙන්ම අනිත් මිනිස්සු සමඟ ඇසුරු කරන්නට අවස්ථාව ද මට ලැබෙයි. නමුත් මම මේ කාමරයෙන් පිටත් වී හිරු එළිය දැකීමට පෙර, මම ඔබට වචන කිහිපයක් පැවසිය යුතු යැයි මා සිතනවා. නිදොස් හා ජීවිතය අවතක්සේරු කිරීමට දෙවියන් වහන්සේ ඉදිරියෙහි මා පැහැදිලි හෘදසාක්ෂියකින් ඔබටමෙසේ කියමි. ලෝකයේ ඇති හොඳම දේ ලෙස නින්දාසහගත වූ නිදහස, ජීවත්වීම සහ මනා සෞඛ්‍යය ආදිය පෙන්වාදුනි."

"අවුරුදු පහළොවක් පුරා මම පෘථිවියේ ජීවිතය ගැන ඉතා උනන්දුවෙන් අධ්‍යයනය කළෙමි. ඇත්ත වශයෙන්ම මා පොළොවටවත් මිනිසුන්ටවත් එක්ව නොසිටි නමුත් ඔබේ පොත්වලදී මම මිහිරි වයින් පානය කළෙමි, ගීත ගායනා කළෙමි. වනාන්තරවල වල් ඌරා සහ මාළු අල්ලාගෙන කෑවෙමි. කාන්තාවන්ට ආදරය කළෙමි. වලාකුළු සේ ඔබේ රසිකයකු මෙන් සුන්දර කතාන්දර ගැන කම්පා වී ඇත. ඔබේ පොත්වල සිට, මම මනරම් වූ කඳු මුදුනකට නැග්ගා. එතැන් සිට මම සූර්යයා නැගෙන අයුරු බලා සිටියෙමි. අහස, සාගරය හා කඳු මුදුන් ද රත්රන් ද ඒ අතර විය. මම මගේ හිස ඉහත්තාවේ අකුණු කුණාටුවක් ගසාගෙන සිටිමි. මම හරිත වනාන්තර, කෙත්වතු, ගංගා, ජලාශ, නගර ආදිය දැක තිබේ. සොදුරු ගායනා සහ එඬේරුන්ගේ ඝෝෂාව ද මට ඇසුණි. මම දෙවියන් වහන්සේ සමග සංවාදයේ යෙදෙන්නට සලස්වා ඇති ආගන්තුක යාළුවන්ගේ පියාපත් පවා ස්පර්ශ කර ඇත. ඔබේ පොත්වල මා පතුලටම ඇද හැරුණු අතර, ප්‍රාතිහාර්යයන් තුළින් මරා දැමූ හා පිලිස්සුම් සිදු කළ නගර, නව ආගම් දේශනා ආදිය මා හා විටෙක සමීප විය.

"මම ඔබගේ පොත් හෙළා දැක්කේය. මේ ලෝකය යනු දැනුම හා ආශීර්වාදයයි. එය විටෙක මායාකාරිය. එනම් රැවටිල්ලකි. ඔබ ආඩම්බර, නුවණැත්තෙකු සහ කදිම අයකු විය හැකිය. ඔබේ ඉතිහාසය ඔබේ අමරණීය ජනයා සමග එක්ව හෝ ගින්නෙන් මිදෙන්නට ඉඩ තිබේ."

"ඔබ ජීවත් වන සියල්ල මම පිළිකුල් කරන ආකාරය මෙයයි. මම මිලියන දෙකක පාරාදීසයේ සිහින දුටු අතර දැන් මා විසින්ම ඒවා හෙළා දකිනවා. මුදල් සඳහා මාගේ අයිතිය අහිමි කිරීම සඳහා මම මෙතැනින් පිටත් වීමට පැය පහක් තිබියදීම මා විසින්ම කලින්ම නික්ම යන්නෙමි. ඒ නිසා ඔට්ටුව සඳහා වූ සංයුක්තය මෙයින් බිඳ දමන්න..."

බැංකුකරු මෙය කියවා මේසය මත තැබුවේය. මේ අමුතු මිනිසාගේ හිස සිඹගෙන, ඉමහත් වැලපීමකින් එළියට ආවේය. වරෙක ඔහු කොටස් වෙළෙඳපොළේ දැඩි ලෙස අහිමි වූ විට පවා, තමාට තවත් වඩාත් අපහාසයක් විය හැකි නිසා, ඔහු ගෙදරට පැමිණ තම ඇඳ මත වැතිර සිටියේය. කඳුළු සහ හැඟීම් පැය ගණනාවකටම ඔහුගෙන් නින්ද ඈත් කර තැබුවේය. සියල්ල අවිනිශ්චිතය. තාවකාලිකය. 

ඊළඟ උදෑසන මුරකරුවෝ සුදුමැලි වූ මුහුණු සමඟ දිව ගොස් සිරකරුවා ජනේලයෙන් පිටතට පැන ලැගුම්හලෙහි දොරටුව වෙත ගොස් කැලයට පැන අතුරුදන් වූ බව තමන් දුටුවා යැයි කීහ. බැංකුකරු එක්වරම, එම ඔත්තුකරුවන් අතරින් කුටියට ගොස් සිරකරුවාගේ පැනයාමට අනවශ්‍යය කතාවක් ගොඩනැගීම වැළක්වා ගැනීම සඳහා පෙරදිනක සිරකරුගේ මේසය මත තැබූ මිලියන ගණනක් අතහැර දැමූ එම ලියැවිල්ල අතට ගත්තේය. ඔහු නිවෙසට පැමිණ එය තමාගේ  ආරක්ෂිත ⁣සේප්පුවෙි දමා සදහටම වසා දැම්මේය.

ඇන්ටන් චෙකොෆ්ගේ
The bet කෙටිකතාවෙි සිංහල පරිවර්තනයකි.