වෙස්සන්තර රජු රාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරය සිඳී යන තුරු දන් දුන්නේ ය. රජු දන් දෙන විට මහ සෙනග සතුටින් පැමිණ මලු පුරවාගෙන ගියෝ ය. “අනේ එපා දේවයන් වහන්ස“ යැයි වැරදිලාවත් කීවේ නැත“. මහ රජු දන් දී පින් පුරවා ගත්තේ ය. මහජනයා මලු පුරවා ගත්හ. මහජනයා වන අප එදත් එහෙම ය, අදත් එහෙම ය. එදාට වඩා අද වැඩේ පහසු වී තිබේ. වෙස්සන්තර රජුට මෙන් පරම්පරාවෙන් හිමි බූදලයක් අද පාලකයින් ට නැත. ඒ නිසා, ඔවුන් වසර කිහිපයකට වරක් මහජනයා ඉදිරියට පැමිණ ඡන්දය ඉල්ලා සිටිය යුතුය. එතෙක් පටි තද කරගෙන සිටින අප, ආණ්ඩුවෙන් මොන මොනවා හරි වැඩිපුර ලබා ගැනීමට යොදා ගන්නේ මේ අවස්ථාවයි. පාලකයා ඔය ටික දන්නා නිසා ම, වැඩි වැඩියෙන් තෑගි බෝග දෙන බවට පොරොන්දු වන ලේඛනයක් මැතිවරණයට ඉදිරිපත් කරයි. ඒ පාලකයාගේ කපටි වෙස්සන්තර ජවනිකාවයි. තවත් මනරම් ජවනිකාවක් අපි රඟ දක්වමු. ඒ ජූජක ජවනිකාවයි. ජූජක බමුණා වෙස්සන්තර රජුට දෙන්න බැරි ටික ඉල්ලා සිටියේ ය. ඒ, රජුගේ දරු දෙදෙනායි. එපරිද්දෙන් ම, අද අපි ආණ්ඩුවට දෙන්නට බැරි ටික ඉල්ලා වීදි බසිමු. වැජ වර්ජනය කරමු. අපේ සංස්කෘතියේ සාරයක් වන දන් දීමේ පුරුද්ද සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය එකිනෙක බැඳී ඇති ආකාරය සාකච්ඡා නොකරම බැරි බව පෙනේ.

තම පුරවැසියාගේ යහපත සුබසිද්ධිය සැලසීම රජයක ප්‍රධානත ම කාර්යය යි. ඒ වෙනුවෙන් රජය, ජනතාවට සෞඛ්‍යය සහ අධ්‍යාපනය ලබා දිය යුතු ය. එමෙන් ම, දිළිඳු බවේ පතුළේ සිටින්නන්ට ජීවත්වීමට ආධාර කළ යුතු ය. එහෙත් අපේ රටේ තත්ත්වය මීට වඩා එහා ගිය එකකි. රටේ අභිවෘද්ධිය වෙනුවෙන් ක්‍රියාත්මක කළ යුතු ප්‍රතිපත්ති ගැන අවධානය යොමු කරනු වෙනුවට ජනාවට සහන, වරදාන, සන්තෝසම් පිරිනැමීම කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු වීම ඒ තත්ත්වයයි. රජය යනු වෙස්සන්තර පාරමිතාව පුරන මහා දානපතියකු ලෙස දැකීමට අප රටේ ජනතාව පුරුදු වී සිටිති. ඒ නිසා, අය-වැය යනු තෑගි මල්ලකි. මැතිවරණයක් යනු තෑගි මලු වෙන්දේසියකි. ප්‍රතිඵලය නම් දිනෙන් දින ම රාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරය මත පැටවෙන තෑගි බිල වැඩි වීමයි. පුද්ගල සහන ලබා දීම රජයේ ප්‍රමුඛ කාර්යය බවට පත් වීමයි. උපාධිධාරියකුට රැකියාවක් දීමට රජය බැඳී සිටින්නේය යන අදහසේ සිට රාජ්‍ය සේවකයින්ට වාහන බලපත්‍ර ලබා දීම, දේශපාලනඥයකුට යම් ප්‍රතිපත්තියක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමට නම් ඇමතිකමක් දිය යුතු වීම ආදිය පිටුපස පෙනෙන කණගාටුදායක යථාර්ථය නම් රජය තමාට පුද්ගලික සැලකිල්ලක් දැක්විය යුතුය යන විශ්වාසයයි.

මෙසේ සමාජයේ ඉහළ සිට පහළ දක්වා සියලු දෙනා රජයෙන් යම් පුද්ගලික වාසියක් අපේක්ෂා කිරීම රටට අත් කර දෙන ප්‍රතිඵල මොනවාද? දිගු කාලීන වශයෙන් ප්‍රතිලාභ ලබා දෙන ව්‍යාපෘති සඳහා ආයෝජනය කිරීමට මුදල් නැති වීම ප්‍රධානතම ප්‍රතිඵලයයි. අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍යය, මහාමාර්ග, ප්‍රවාහනය ආදී ක්ෂේත්‍ර තුළ ලංකාව සිදු කරන ආයෝජන අප ආර්ථිකයට කොහෙත්ම ප්‍රමාණවත් නොවේ. කොළඹ නගරයේ සහ ප්‍රධාන මාර්ගවල තදබදය ඇසුරින් මේ ගැටලුවේ තරම වටහා ගත හැකියි. වාහන තදබදය වැඩි මාර්ගවල ඉඩ මදි නිසාය. ඉඩ මදි වන්නේ වාහන වැඩි නිසාය. යන්තමින් හෝ හැකියාව ඇති සියලු දෙනාම තම පුද්ගලික වාහන වලින් ගමන් කරන්නේ පොදු ප්‍රවාහන පහසුකම් දුර්වල නිසාය. කොළඹ සහ තදාසන්න ප්‍රදේශ ආවරණය කරන උමං දුම්රියක් හෝ විදුලි දුම්රිය සේවාවක් තිබුණි නම් එය අනෙක් සෑම ගමනා ගමන ක්‍රමයකටම වඩා ලාභදායී සහ වේගවත් වේ. ඒ සඳහා ආයෝජනය කිරීමට මුදල් කොයින්ද? විශාල ආයෝජන සඳහා රජයේ එදිනෙදා වියදම් අඩු විය යුතු ය. එහෙත්, කිසිදු රජයකට එසේ රාජ්‍ය වියදම් අඩු කිරීම තියා ඒ ගැන සිතීමටවත් නොහැකිය.

අපේ රටේ ජූජක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට පාර කැපුණේ කෙසේද? ලොව බොහෝ සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල තත්ත්වය එවැන්නකි. ජනතාව සිය ඡන්ද බලය ගැන සිතන්නේ, එය තිබෙන්නේ තමාට පුද්ගලික වාසි ලබා ගැනීමට ඇති ආයුධයක් ලෙස නම්, එතැන බිහි වන්නේ ජූජක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයකි. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය පවා මේ ජූජක රෝගයෙන් බැට කෑ රටකි. ඒ, 1830දී තරම් ඈතක දී සියලු පිරිමින්ට ඡන්ද බලය ලැබුණායින් පසුවය. එවක විශාල වශයෙන් කෘෂිකාර්මික රටක්ව පැවැති ඇමරිකාවේ ජනයා ද තම ඡන්දය හෙට්ටු කළේ වැඩිපුර ඉඩම් හෝ වෙනත් වරප්‍රසාද ලබා දෙන්නට පොරොන්දු වූ පක්ෂයේ නායකයාටයි. මේ තත්ත්වය, වඩාත් පසුගාමීව පැවති ප්‍රාන්තවල දී වඩාත් දරුණු විය.

සැබවින්ම, සර්වජන ඡන්ද බලය කියා දෙයක් ශ්‍රී ලංකාවට ලැබුණේ 1931 තරම් ඈතක දී ය. ඒ ඩොනමෝර් කොමිසම විසින් අපට එය ලබා දිය යුතු යැයි තීරණය කළ බැවිණි. ඒ යෝජනාව ඉංග්‍රීසීන් විසින් ඉදිරිපත් කළ විට ඊට පක්ෂව සිටියේ එකම එක වාමාංශික නායකයකු පමණි. පසු කාලීනව රටේ අගමැති ධුරයට පවා පත් වූ අනෙක් අය කියා සිටියේ “සර්වජන ඡන්දය අපට අනවශ්‍ය දෙයක්“ බවය. ඇතැම් විට ඔවුන් නිවැරදි වූවා විය හැකිය. කෙසේ වෙතත්, ශ්‍රී ලාංකිකයා අරගල කර ලබා ගත් දෙයක් නොවන සර්ව ජන ඡන්ද බලය භාවිතා කිරීමට අප හුරු වූයේ “අපට උදව් කරන අයට අපත් උදව් කළ යුතුයි“ වැනි අදහසක් මුල් කරගෙන විය හැකිය.

අනෙක් අතට දන් දීම ඉතා අගය කොට සලකන රටක වෙසෙන අප, දන් දීම කෙරෙහි නැඹුරු වන රජයක් ගැන අහිතක් නොසිතනවා විය හැකිය. පාලකයා ලෙස පත් වන්නේ ද අපෙන් ම එකෙකු නිසා, ඔහු ද රාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරයෙන් ‘දන් දීම සහ පින් රැස් කිරීම‘ නිතැතින්ම සිදු කරනවා වන්නට ද පුළුවන.

කෙසේ වෙතත්, මේ දෙන්නට බැරි තරම් ඉල්ලා සිටින සම්ප්‍රදාය අප සෑහෙන ඉදිරියට ගෙන ගොස් තිබේ. පුපුරා යන තරමට තෑගි බැලුම පිම්බුවා වැනිය. වෙස්සන්තර රජු රාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරය හිස් කර තපසට ගිය පසු බ්‍රහ්මදත්ත නුවර සතුරන් අල්ලා ගත්තා ද, ඒ නුවර එක් පාරක් තොටක්, එක් පාළමක් හෝ හැදුණාද කියා අපි නොදනිමු. එහෙත්, අපේ භාණ්ඩාගාර සිදුණු විට නම් සිදු වන දේ අපට සිතා ගත හැකිය.

-කැස්බෑවා-