'සෑම විටම තමාගේ තත්වය හා නම්බුව ගැන තොම්සන් කල්පනා කළේය. මේ අනුව තමන් අතින්  කරන්නට සුදුසු ඉස්තරම් කටයුතු කිහිපයක් පමණක් ඔහු තමා වෙත තබා ගත්තේය. තොම්සන් නෝනාට පැවරෙන කටයුතු බොහොමයක් මුලදී ඔහු විසින් අල්ප කොට සලකන ලද්දේය. ඇය ලවා එතරම් වැඩ කරවා ගැනීම කොතෙක් අදූරදර්ශී දැයි ඔහු කෙමෙන් අවබෝධ කරගෙන සිටියේය. ඔහු එක්කලෙක ඇගේ සීන් ඉඟටියටත් ලේස් ඇල්ලු යට සායටත්, ලොකු නිල් දෑසටත් ආදරය කළේ ය. ඒත් දැන් ඒ මනහර ලකුණු ඈ වෙතින් අතුරුදන් වී යන්නට ගොසිනි. දැන් තමාට නිකම්ම නිකම් එලී ලෙස පෙනුනත් ඉස්සර ඇය මවුන්ටන් සිටි හි  ප්‍රථම බැප්ටිස්ට් පල්ලියේ ඉරිදා පාසලේ සේවය කළ  ජනප්‍රිය ගුරුවරියක වූ එලන් බ්‍රිජස් මෙනෙවියයි. දැන් මුළුමනින් ම සිරුරෙන් වෙනස් තැනැත්තියක වන ඇය, තමාගේ පෙම්බර ඇඹණි දුබල එලී ලෙසය ඔහුට පෙනෙන්නේ. ඉතින් පුරුෂයකු විසින් අපේක්ෂා කරනු ලබන ප්‍රධාන ම දෑ අහිමි හේ නොදැනුවත්ව ම අපේක්ෂාභංගයට ගොදුරු වී, වියපත් වෙමින් සිටියේය. හිස ඍජු ව තබා ගනිමින් අතපසු නොකොට බදු  ගෙවන්නකු ද,  පූජකතුමාගේ වේතනය සඳහා සම්මාදම් ගෙවන්නකු ද ඉඩම්හිමියකු, පවුලක ප්‍රධානියකු මෙන්ම හාම් පුතකුද වූ නොකැළැල් චරිතයක් ඇති තොම්සන් වචනයෙන් නොපැවසුව ද  තමා ප්‍රපාතය කරා පා නගමින් බව දැන සිටියේය.' 

'මගේ පවුල වැඩි හයි හත්තික‍රියක් නෙවේ' තොම්සන් උන්නැහේ කීය. ' එයා අවුරුදු දාහතරක් තිස්සේ හරියට අබ්බගාතයෙක් වගේ. ගෙදර ලෙඩෙක් ඉන්න කොට දුප්පත් කෙනෙකුට හරිම අමාරුයි. පිටපිටම ඔපරේෂන් හතරක් කෙරුවා.' ඔහු ගර්වයෙන් සඳහන් කළේය. 'ඒවෑං වැඩක් උනෙත් නෑ. අවුරුදු පහක් තිස්සේ එදා වෙලා හොයාගන්නවා. මං හම්බ කෙරුව හැම දොයිත්තක් ම ගානේ දොස්තරලට පූජා කෙරුවා. අන්තිමට උනේ මේකයි. දැන් එයා බොහොම දුර්වලයි'

'මගේ ගෑනි නම් අම්මපා කොටළුවෙක් වගේ. උන්දෑ හිතට ගත්තොත් එහෙම මුළු අටුව එහෙම පිටින් අත් දෙකෙන් උස්සගෙන යනවා. මං කිය කියා හිටියා, තමන්ගේ සත්තිය උන්දෑ දන්නැති එක හොඳා කියලා. එහෙම ඇත්තො ඉක්මනට තොලොංජි  වෙනවා. දුර්වල එවුන් වගේ නෙවෙයි. මට නම් ලෙඩා වෙලා කනපිංදන් කියන ගෑනියෙක්ගෙං කිසි වැඩක් නෑ, පටස් ගාලා අයින් කරනවා. අම්මපා ඔව්. තප්පරේට. ඒක හරියට කියනවා නම් මහම මහ නස්පැත්තියක් ඒ වගේ එකක් නඩත්තු කරන එක' ඔහු එක දිගට කියාගෙන ගියේය.

තොම්සන් මෙවැන්නක් කිසිසේත්ම අපේක්ෂා කළේ නැත. ඔහු උත්සාහ ගත්තේ සිය බිරිඳට කෙතරම් අධික වියදම් දරන්නට තමාට සිදුව ඇත්ද යන්නත් එය නම්බුවක් කොට තමා සලකන බව ඔහුට ඒත්තු ගැන්වීමටත් ය.'

ඒ උධෘත ගන්නා ලද්දේ මහාචාර්ය ඒ. වී. සුරවීරගේ'පිඹිත් නළා සුරා මතින්' නම් කෘතියෙනි. ඒ, සම්මානලාභී අමෙරිකානු ලේඛිකා කැතරින් ඈන් පෝටර් ( ‪1890 - 1980‬) විසින් ලියන ලද Noon Wine නම් කෙටි නවකතාවේ සිංහල පරිවර්තනයයි. මෙය 1937 දී මුද්‍රණයෙන් නිකුත් වූ Pale Horse - Pale Rider නමැති එකිනෙකට අසම්බන්ධිත කෙටි නවකතා තුනකින් සමන්විත වූ කෘතියට ඇතුළත් වී ය. දිග අනුව මේවා ඇතැම් විචාරකයකු සලකන්නේ කෙටිකතා සේ බව පෙනේ. අප කියවන්නට යන මේ කතාව ඇතුළත් කෘතියේ පවා එය හඳුන්වා දී ඇත්තේ කෙටිකතාවක් ලෙසිනි. ඇතැමෙකුට අනුව ඒවා novella ය. එහෙත් කතුවරිය එකහෙලාම කියන්නේ novella නම් නිර්මාණ විශේෂයක් නොමැති බවයි. වර්ග හතරක් තිබේ. ඒවා නම්, short stories, long stories, short novels, novels ය.

කෙටිකතා නිර්මාණකාරියක ලෙස කීර්තියක් ඉසුලූ කැතරින් ඈන් පෝටර් විශාල කෘති සංඛ්‍යාවක් එළිදක්වා නැත. ඉහත සඳහන් කෙටි නවකතා තුන හැරුණු විට ඇය ලියා ඇත්තේ තවත් එක් නවකතාවක් සහ කෙටිකතා  හතළිහකට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් පමණි.

මේ අමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ දකුණු ටෙක්සාස් හි පිහිටි කුඩා ගොවිපොළකි. රෝයල් අර්ල් තොම්සන් නමැති එහි හිමිකරු, බිරිඳ එලී සහ දරු දෙදෙනා වන හර්බට් සහ ආතර් සමග සාමාන්‍ය ජීවිතයක් ගත කරමින් සිටියි. එක් දවසෙක හදිසියේ එහි පැමිණෙන අමුත්තෙක්  රැකියාවක් ඉල්ලා සිටියි. ඔහුගේ නම ඕලෝප් හෙල්ටන් ය. ස්වීඩ්න් ජාතිකයකු වන ඔහු එන්නේ ඩැකෝටා හි සිට ය. අඩු වැටුපකට වැඩ කරන්නට එකඟ වීම නිසා තොම්සන් ඔහු බඳවා ගනියි. ඉන්පසු පවුලේ කෙනෙකු මෙන් වන හෙල්ටන් මහන්සි වී වැඩපල කරයි. ඔහුගේ කාර්යක්‍ෂමභාවය නිසා ගොවිපොළ දියුණු වී තොම්සන් පවුලේ ආර්ථිකය යහපත් වෙයි.

හෙල්ටන් සතුව බටනළා කිහිපයක් ම තිබේ. වැඩක් නැති කාන්සියේ සිටිනා විට ඔහු ආශ්වාදයක් ලබන්නේ බටනළා පිඹීමෙනි. ඒවා තැන්පත් කැර තිබෙන්නේ ඔහු සිටිනා මඩුවේ රාක්කයක හෝ පියස්සේ ය. දවසක් හර්බට්ට සහ ආතර්ට ඔහු තදින් තරවටු කරනු එලී දකියි. පසුව දැන ගන්නා පරිදි ඒ ඔහුගේ බටනළා  ඇද ඒවා පිඹින්නට යාම නිසා ය. ඔහු සමග සෙල්ලමට නොයන්නැ’යි මව දරුවන්ට තරයේ අවවාද කරන අතර ඔහුගේ දේවල් අදින්නට යන්නට එපා ය’යි පියා කියයි. ඉන්පසු කිසිවක් සිදුනොවේ. ඔයාකාරයෙන් වසර නවයක් ගෙවී යයි.

මෙලෙස සිටිය දී දවසක සවසක ගොවිපොළට අසරුවෙක් පැමිණෙයි. තොම්සන් සිටින්නේ දර පලමිනි. තමා හෝමර් ටී. හැච් නමැති අමෙරිකානුවෙකැ’යි හඳුන්වා දෙන ආගන්තුකයා, බොහෝ වල්පල් කතා කරයි. තොම්සන්ට මේ හාදයා එතරම් ප්‍රියමනාප නැතත් ඔහුට යන්නට කියන්නේ ද නැත. බොහෝ වල්පල් කතා කිරීමෙන් පසු හැච්, හෙල්ටන් ගැන විමසයි. ඔහුට අනුව හෙල්ටන් යනු සිය සහෝදරයා මරා දැමු උන්මත්තකයෙකි. ඔහු එහි උන්මත්තකාගාරයක ප්‍රතිකාර ගනිමින් සිටිය දි පලා ගොස් ඇත . තමා ඔහුව සොයන්නේ ඔහු අල්ලා ගෙන ගොස් එහි ෂෙරිෆ්ට භාර දෙන්නට ය.

හෙල්ටන් තමා ළඟ සිටිනා බව අවංක මිනිසකු වන තොම්සන් පිළිගනියි. එහෙත් ඔහු නපුරු උන්මත්තකයෙකැයි යන්න හේ ඉඳුරා ම බැහැර කරයි. එහෙත් හැච් සිය මතයේ දැඩිව එල්බ ගෙන සිටියි. හෙල්ටන් සිය සහෝදරයා මරා දමන ලද්දේ බට නළාවක් සම්බන්ධ ආරවුලකට ය. සහෝදරයා හෙල්ටන්ගේ බටනළාවක් ගෙන ආපසු දුන්නේ නැත. එවිට හෙල්ටන් කළේ උකුණු රිටකින් ඇන ඔහු මරා දැමිමයි. එතරම් සුළු කරුණකට තමන්ගේ සහෝදරයා මරා දමන්නේ උමතුවක් නිසා හැර අන් කවරක් නිසා ද?

මේ අතර හෙල්ටන්ගේ සුපුරුදු සන්ධ්‍යා බටනළා වාදනය ඇසෙයි. ඒ වෙරි වූ විට කියන සින්දුවක තාලයක් බව හැච් කියයි. ඊට පිළිතුරු වශයෙන් තොම්සන් කියන්නේ එහි මධුර ස්වර අනුව එබන්දකැයි කියා කිව නොහැකි බවයි.

කිසිදා හෙල්ටන්ගේ දොසක් දැක නැති තොම්සන් හැච් කියන දෑ නො පිළිගන්නා අතර මේ කාරණය අරභයා ඔවුන් අතර විවාදයක් හට ගනියි. මාංචු ජෝඩුවක් සහ පිහියක් සිය ඇඳුම තුළින් එළියට ගෙන ඒවා පෙන්වන හැච්, හෙල්ටන් අත්අඩංගුවට ගැනීමට තමාට උදව් කරන්න'යි තොම්සන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියි. මිනීමරු උන්මත්තකයකු ගොවිපොළේ නවත්වා ගෙන සිටින බව අසල්වාසීන් දැන ගත හොත් එය තොම්සන්ට හොඳ නැති අතර නපුරට සිටිනවා විය හැකි ය.

ඒ කාරණය ඇත්ත බව තොම්සන් දනියි. මේ නිසා කිසියම් පැකිළීමක් ඇති වුව ද හෙල්ටන් අල්ලා දෙන්නට ඔහු එකඟ නොවෙයි. සිය වත්තෙන් යන ලෙස ඔහු හැච්ට කියයි. අනවසරයෙන් ඇතුළු වුවකු නිසා ඒ මාංචු ම භාවිත කරමින් ඔහු අත් අඩංගුවට ගන්නට තමාට හැකි ය. මෙවිට තත්වය උණුසුම් වන අතර කොහේදෝ සිට හෙල්ටන් ද එතැනට එයි. හැච් හෙල්ටන් අල්ලා ගන්නට පිහිය අමෝරා ගෙන පනින අතර තොම්සන් දකින්නේ හෙල්ටන්ට පිහි පාර වැදුණු බවකි. මින් වික්‍ෂිප්තියට පත් වන තොම්සන්, හැච්ට පොරෝ පහර එල්ල කරයි. හැච් මිය යයි. පසුව දැන ගන්නා පරිදි හෙල්ටන්ට පිහි පාරක් වැදී නැත. ඔහු දිව පලා ගොස් ය.

මනුෂ්‍ය ඝාතනය ආත්මාරක්‍ෂාවේ අයිතිය නිසා කරන්නට සිදු වූවක් බව නඩු විභාගයේ දී අධිකරණය පිළි ගන්නා අතර තොම්සන් නිදහස් වෙයි.

තමන් අතින් සිදු වූ මිනීමැරුම නිසා යහපත් මිනිසකු වූ තොම්සන් සිටින්නේ මහත් තාන්තුවාවෙනි. නීතියෙන් නිදහස් වුව ද තමා නපුරු මිනීමරුවෙකි'යි ඔහුට හැඟෙයි. වුවමනා විණි නම් හැච් නොමරා මේ ප්‍රශ්නය විසඳා ගත හැකිව තිබිණි. හැච්, හෙල්ටන්ට පිහියෙන් ඇන්න බව සැබෑ ය. එහෙත් එය ඔහුට වැදී නැත. ඒ අනුව තමා දුරදිග නොබලා හැච් මැරූයේ සිය කෲරකම නිසා ය. අනෙක් සියල්ලන් ද එසේ සිතන බවක් ඔහුට හැඟේ. මේ නිසා ඔහු සිය අසල්වැසියන් හමුවට ගොස් සිය නිදොස්බව පිළිබඳව කරුණු කියන්නට පෙලැඹෙයි. එසේ කියුවත් කිසිවකු තමා විශ්වාස නොකරති'යි සැමවිට ම ඔහුට සිතෙයි. සිය බිරිඳ හා දරුවන් ද සිතන්නේ තමා කෲර මිනීමරුවකු බව ය‘යි ද තමා ඔවුන්ගේ ද පිළිකුලට භාජනය වී සිටින්නේ ය’යි ද සිතමින් දැඩි ළතැවිල්ලට පත් වන තොම්සන් අවසානයේ දී වෙඩි තබා ගෙන සිය දිවි හානි කැර ගනියි.

මේ කෙටි නවකතාව එසමයේ බොහෝ අමෙරිකානු සරසවිවල සාහිත්‍ය පාඨමාලාවල නිර්දිෂ්ට  ග්‍රන්ථයක් ව තිබී ඇති බව වාර්තාගත ය.

මේ නිමාණය ගැන කතුවරියගේ සටහනෙන් ගත් උධෘතයකි මේ:

‘මේ කතාව කෙතරම් සකලාර්ථයෙන් යුතු ව මගේ සිතේ තැන්පත් වී ඇත් ද කිවහොත් ඒ නිදාන කෙරෙහි යොමු වන සිතිවිලි පරම්පරාව ඔස්සේ මුල පටන් අංශුමාත්‍ර වශයෙන් හෝ එහි සංවර්ධනය සිතින් ගොනු කරන කල්හි මා සිත් තුළ ත්‍රාසයක් හට ගනියි. ඊට හේතුව මගේ ජීවිතයත්, මා ඉපදී හැදී වැඩුණු මුළු සමාජයත් මගේ මේ කතාවට සම්බන්ධ බව මගේ සිහියට නැගීම ය. මගේ පරමාර්ථය එහි සත්‍යය සෙවීම ය. මෙය සාක්‍ෂාත් කැර ගැනීමේ දී මගේ සිත අතීතානුස්මරණ ස්වරූපයෙන් යළි යළි නොනැවතී ක්‍රියාකාරී වෙයි. ලේඛකයකුගේ පරමාර්ථය වනුයේ ප්‍රබන්ධකරණය වන හෙයින් එසේ වීම යුක්තියුක්ත ය.ස්වාභාවික ය. මේ කතාව ලියා ගෙන යනවිට එය මගේ ම සත්‍ය කතාවක් බවට පත් වී පැවැතිණි. එය මට කෙතරම් “සත්‍ය කතාවක්” වී ද යත් එය මගේ සිතින් මැවූ කතාවක් නොව මා ඇසූ දුටු දෑම වාර්තා කළ එකක් මෙන් මට දැනිණ.

පිඹිත් නළා සුරා මතින් නම් මේ නිර්මාණය මහාචාර්ය ඒ.වී.සුරවීර විසින් සිංහලට පරිවර්තනය කරන ලදුව එනමින් හැඳින්වෙන විදෙස් කෙටිකතා සංග්‍රහයට ඇතුළත් විය. එම කෘතියේ මීට අමතර ව කෙටිකතා පහක් තිබේ. ඒවා නම් ලණු කෑල්ල (ගී ද මෝපසාං - The Piece of String), ශෝකාලාපය (ඇන්තන් චෙකොව් - Lament&), ට්‍රෑම්කාර් සේවය (ඩී. එච්. ලෝරන්ස් - Ticket Please), මිනීමරුවෝ (අර්නස්ට් හෙමිංවේ - The Killers) සහ විදුලි පුවත (කොන්ස්තන්තීන් පවුස්තොව්ස්කි - The Telegram) ය.

මේ පොතට මගේ පෞද්ගලික බැඳීමක් ද තිබේ.

මේ කෙටි නවකතාව ඇසුරින් චිත්‍රපට තිර පිටපතක් ලියමු'යි අයි.එන්. හේවාවසම් මහතා මට බොහෝ ඉස්සර දවසක යෝජනා කළේ ය. හෙල්ටන්ගේ චරිතය ගාමිණි ෆොන්සේකා හිතේ තියා ගෙන ලිවිය යුතු බව ද ඔහු යෝජනා කළේ ය. කොච්චර ඉස්සර දවසක ද'යි ඒ අනුව සිතා ගත යුතු ය.

හේවාවසම් සමග ඊට පෙර මා චිත්‍රපටයකට තිර පිටපතක් ලියා තිබිණි. 'අපූරු සොල්දාදුවා' නම් ඒ චිත්‍රපටය රූ ගත කිරීම් අවසන් කළ නමුත් මොකක්දෝ හේතුවක් නිසා නිෂ්පාදනය ඇණහිටියේ ය.

පොත මිල දී ගෙන එය කියවන්නට මා යොමු වුයේ   ඒ යෝජනාව නිසා ය. අපි දෙදෙනා එක්ව මූලික අදියරට එළැඹුණත් එය අවසන් නොවී ය. ඊට හේතුව අර්ථපතියකු සොයා ගත නොහැකි වීම යයි සිතමි.