'එක්දහස් නමසිය අසූහතර' නම් මේ පොත කියවා අවසන් කළ මට සිතුණේ මේ නම් පෑනෙන් පෙළහර පෑමක් ම තමා කියා ය. මේ පොත කියවන කෙනකු  අමුතුම ලොවක අමුතුම පරිසරයකට පිවිසෙනු නොඅනුමාන ය.

1949 වසරේ දී එරික් ආතර් බ්ලෙයාර් නොහොත් ජෝර්ජ්  ඕර්වෙල් (1903 - 1950) විසින් රචිත ‘එක්දහස් නමසිය අසූහතර’ කෘතිය සැලකෙන්නේ ඩිස්තෝපියානු (dystopian) නවකතාවක් ලෙසිනි. එය කතිපයාධිකාරය (oligarchy) යටතේ වන සාමුහික (collectivist) පාලනයක් පසුබිම් කැර ගනිමින් නිර්මාණය කැරුණකි' යි විචාරකයෝ පවසති. කතිපයාධිකාරී රාජ්‍යයක සාමාන්‍යයෙන් සිදු වන්නේ එක් ප‍්‍රමුඛ පවුලක සාමාජිකයන් හෝ පාලනය අල්ලා ගෙන පවත්වා ගෙනයාම අරමුණු කැර ගනිමින් කල්ලි ගැසුණු පිරිසක් දිගුකාලීනව පාලනය ගෙන යමින් ඔවුන්ගේ ඊළඟ පරපුරට පාලනය උරුම කොට දීම ය. බොහෝවිට කමියුනිස්ට් පාලනක් ඇති රටවල පාලන ක්‍රම හැඳින්වීමේ දී තරමක් දුරට සමච්චල් සහගත ලෙසින් මේ පදය යෙදේ.

1984 වන විට ලෝකයේ ඇත්තේ රාජ්‍යයන් තුනක් පමණකි. ඒවා නම්, ‘ඉංග්සොක්' නම් සංකල්පවේදය දරන  ඕෂනියාව, නියෝ-බෝල්ෂෙවික් නම් සංකල්පවේදය දරන ඉයුරේෂියාව සහ ආත්මඝාතක සංකල්පවේදය දරන ඊස්ටේෂියාව යි. කථාවේ පසුබිම් දේශය වන්නේ  ඕෂනියාවයි. එහි පාලන ක‍්‍රමය වන ඉංග්සොක් යනු ඉංග්ලිෂ් සෝෂලිස්ම් නම් 'වාදය'කි. එතෙකුදු වුව ඉංග්සොක් හි ආරම්භක අකුර E  නොව I  ය.

 ඕෂනියාව පාලනය කරනු ලබන්නේ ලොකු සහෝදරයා (The Big Brother) ප‍්‍රමුඛ කණ්ඩායමක් විසිනි. හැබැහින් ම ලොකු සහෝදරයා දුටු කෙනෙක් නැති බව පොතේ සඳහන් ය. එහෙත් 'ලොකු සහෝදරයා ඔබ දෙස බලා සිටී' යන වැකිය යටින් මුද්‍රිත  විශාල ප‍්‍රමාණයේ  කටවුට් සැම තැනම දක්නට ඇත. ඒවා සියල්ල ලොකු සහෝදරයාගේ රුව සහිත ය. එසේම මෙහි පාලනය ගෙන යනු ලබන්නේ 'පක්ෂය' විසිනි. ඒ පක්ෂය කුමක්දැයි නිශ්චිත ව සඳහන් නොවේ.

 ඕෂනියාව සෑමවිටම යුද්ධයක පැටලී සිටී. ඒ ඉයුරේෂියාව සමග හෝ ඊස්ටේෂියාව සමග විය හැකි ය. රට වැසියන් දන්නේ තම රට යුද්ධයක පැටලී සිටින බවත් සැමවිටම සිය රට ජයග‍්‍රහණ ලබනා බවත් ය. ඊයේ නිවේදනය කැරුණේ  ඕෂනියාව යුරෝෂියාව සමග යුද්ධ කරන බවයි. ඒ අනුව ඊයේ ඊස්ටේෂියාව මිතුරු රටකි. අද කියන්නේ ඉඳුරාම වෙනස් කතාවකි. දැන්  ඕෂනියාව යුද්ධ කරන්නේ ඊස්ටේෂියාව සමග වන අතර  යුරේෂියාව මිතුරු රාජ්‍යයකි.

 ඕෂනියාවේ අගනුවර (මෙය අතීත ලන්ඩන් නගරය ලෙස ගිනිය හැකි ය.) යුද්ධය නිසා නටබුන්ව ගිය සහ තවදුරටත් නටබුන් වෙමින් පවතින තැනකි. නිරන්තරයෙන් දැනුදු ෂෙල්වෙඩි ප‍්‍රහාරවලට ලක්වේ. ඒවා එල්ල වන්නේ කවර සතුරාගෙන් ද යන්න නුවරු නොදනිති.

 ඕෂනියාවේ ඇත්තේ අමාත්‍යංශ හතරකි. ඒවා නම් සමෘද්ධියේ අමාත්‍යංශය, සත්‍යයේ අමාත්‍යංශය, ප්‍රේමයේ අමාත්‍යංශය සහ සාමයේ අමාත්‍යංශය යි. මේ අමාත්‍යංශවල නම්වලින් කියැවෙන දේවලට ඉඳුරාම වෙනස් කටයුතුවල ඒවා නිරතව සිටී. උදාහරණයක් ලෙස සත්‍යයේ අමාත්‍යංශය ගතහොත් ඉන් කෙරෙන්නේ බොරු නිර්මාණයයි. ප්‍රේමයේ අමාත්‍යංශය ප්‍රේම කරන්නේ ලොකු සහෝදරයාට පමණි. චින්තන පොලීසිය  ක්‍රියාත්මක වන්නේ ඒ යටතේය. ටෙලිස්ක්‍රීනයට පහසුවෙන් හසුවන චින්තන අපරාධ පිළිබඳ විමර්ශන කටයුතු සහ සාක්‍ෂි ගොනු කිරීම එයින් සිදුකෙරේ. සමෘද්ධි අමත්‍යංශය ව්‍යාජ සංඛ්‍යාලේඛන ඉදිරිපත් කරමින් දිළිඳුකම පවත්වා ගෙන යයි. එහි ආදර්ශ පාඨය වනුයේ දිළිඳු සහ දුර්වල ජනතාවක් තුළ දේශප්‍රේමය නංවාලීම පහසු බවයි. ඊස්ටේෂියාව හෝ යුරේෂියාව හෝ සමග පවතින යුද්ධය පවත්වා ගෙන යනුයේ සාමයේ අමාත්‍යංශය විසිනි.  ඕෂනියාවේ ඇත්තේ නාවුක සහ පාබල හමුදා පමණක් වන අතර ඒවා සාමයේ අමාත්‍යංශය යටතේ පාලනය වෙයි. අදාළ පරිදි සතුරු රාජ්‍යයට එරෙහිව පොදු ජන වෛරය ගොඩ නැගීම සහ උද්ඝෝෂණ යනාදිය සංවිධානය කෙරුම ද එයින් සිදු කෙරේ.

  ඕෂනියානු සමාජය ස්ථර නොහොත් පන්ති තුනකින් සමන්විත ය. සමස්ත ජනගහනයෙන් සියයට අසූපහක් පමණ ඇතුළත් වන ශ‍්‍ර‍්‍රමිකයන් පත්ලේ ස්ථරයේ සිටින අතර, සියයට දෙකක් පමණ වන 'අභ්‍යන්තර පක්‍ෂය' අග‍්‍රස්ථ ස්ථරයේ පවතියි. මැද ස්ථරය 'බාහිර පක්‍ෂය'යි. ලොකු සහෝදරයා අග‍්‍රස්ථයටත් ඉහළින් සිටියි.

"යුද්ධය යනු සාමයයි", "නිදහස යනු වහල්බවයි" සහ "මුග්ධත්වය යනු ශක්තියයි." යන ඒවා පක්‍ෂයේ උද්‍යෝග පාඨ වෙයි. පක්‍ෂයේ දර්ශනය සහ ප‍්‍රතිපත්තිමාලව සැකසී ඇත්තේ මේ අනුව ය.

සමාජයේ පහළ ස්ථරය සැලකෙන්නේ මැට්ටන් පිරිසක් ලෙසිනි. නිෂ්පාදනයට ඍජු දායකත්වය දරන ශ‍්‍රම බලකාය ඔවුන් වන බැවින් ඔවුන්ට ඇත්තේ අවශ්‍යතා ටිකකි. කෑම, ඇඳුම්, සිගරට්. මත්පැන්, යනාදිය ඔවුන්ට විවෘත ය. ඔවුන්ගේ වැඩ කටයුතු පාලනයට ආණ්ඩුව එතරම් යොමු වන්නේ ද නැත. දිනකට පැය දොළහක් දාහතරක් වැඩ කිරීමෙන් පසු ඔවුන් නිදහස් ය. ඉන්පසු ඔවුන්ට ඇත්තේ මත්පැන් ටිකක් බී, ඔවුන් වෙනුවෙන් ම නිෂ්පාදිත සරල රූපවාහිනී වැඩසටහන් නරඹා රාත්‍රී අහර ගෙන නින්දට වැටීම ය. පසුවදාට නැවත වැඩට යනු ඇත. 

එහෙත් බාහිර පක්‍ෂය නමැති ස්ථරය එසේ නැත. සාමාන්‍යයෙන් බුද්ධිමතුන් රජයේ විධායක නිලධාරීන් වැනි අය අයත් වනුයේ මේ පන්තියට ය. ඔවුන්ගේ නිවාසවල ටෙලිස්ක්‍රීන් සවි කරනු ලැබ තිබේ. ඒවා විසන්ධි කළ නොහැකිය. ඔවුන් කරන කියන සෑම දෙයක් ම මේ  මගින් ප‍්‍රධාන පාලක මැදිරියකට වාර්තා වෙයි. චින්තන පොලීසියක් සිටියි. ඔවුන් සිතන්නේ මොනවාද'යි එහි නිලධාරීන්ට සැණින් වැටහේ. වැරදි දෙයක් සිතුවොත් දඬුවම් ලැබෙනු ඇත. සමහරවිට මරණීය දණ්ඩනය විය හැකිය.

ඹ්ෂනියාවේ මධ්‍යම පන්තියට දැඩි සීමා කිරීම් තිබේ. ඔවුන්ට ප්‍රේම කිරීම ඉඳුරා තහනම් ය. විවාහ වී දරුවන් ලබා ගත නොහැකිය යන්න මින් අදහස් නොවේ. ප්‍රේමයේ ගැලි සිටීම ජයග‍්‍රහණය අවබෝධ කැර ගැනිමට බාධා පමුණුවන හෙයින් එය සීමා කෙරෙනු ඇත.

'පක්ෂයේ අරමුණ වූයේ මිනිසුන් හා ගැහැනුන් අතර ඇති විය හැකි ඒ නිසාම පක්ෂයට පාලනය කර නොහැකි සබඳතා වැළැක්වීම පමණක් නොවේ. පක්ෂයේ සැබෑ අරමුණ වූයේ ලිංගික කාරණය වූ ආශ්වාදය මිරිකා හැරීමය. එහෙත් එවැන්නක් එළිපිට ප්‍රකාශයට පත් නොකෙරිණි. නියම හතුරා වූයේ ප්‍රේමය නොව කාමාශාවයි. විවාහය තුළ මෙන්ම විවාහයෙන් පිටස්තර සබඳතා පිළිබඳවද මෙම නියමය බලපෑවේය. පක්ෂ සාමාජිකයන් අතර විවාහ ඒ සඳහාම පත්කළ කමිටුවකින් අනුමත කරවා ගැනීම් අවශ්‍ය විය. එවැනි සම්මතයක් ඇතැයි හෙළි නොකළද විවාහාපේක්ෂක දෙදෙනා ශාරීරික වශයෙන් උනුන් හා ආකර්ෂණය වී ඇති බව හැඟුණොත් කිසිවිටක එවැනි විවාහයක් අනුමත නොකරන ලදී. විවාහයේ එකම පරමාර්ථය ලෙස පිළිගන්නා ලද්දේ පක්ෂයට සේවය කිරීමට දරුවන් බිහි කිරීමය. ලෝකාශ්වාද රතිය ලෙස බලන ලද්දේ ද හරියට වස්තියක් දෙන ආකාරය පිළිකුල් කටයුතු දෙයක් හැටියටය. බාල අවධියේ සිටම සියලුම පුරවැසියන්ගේ සිත්වලට හැකි සෑම උපක්‍රමයක්ම  යොදාගෙන එය ගිල්ලවනු ලබයි. කනිෂ්ඨ කාම විරෝධී සංවිධාන මගින් මුළුමනින්ම සම්භෝගය ප්‍රතික්ෂේප කර බ්‍රහ්මචරියාව ප්‍රචලිත කරන්නට යෙදිණි. මෙවුන්දමෙහි නොබැඳීම අති උතුම් කාර්යයක් ලෙස පෙන්වා දෙන ලදී. සියලුම දරුවන් කෘතිම සිංචනය මගින් නිපදවා පොදු මධ්‍යස්ථානවල ඇති දැඩිකිරීම සුදුසු යයි මතවාද පතුරුවන ලදී.'

1984 නවකතාවෙි ප‍්‍රධාන චරිතය වන වින්ස්ටන් ස්මිත් සත්‍යයේ අමාත්‍යංශයේ නිලධාරියෙකි. ඔහුට පැවරී ඇති කාර්යය වනුයේ සත්‍යය නිර්මාණය කිරීමයි. අතීතය සම්පූර්ණයෙන් ම වර්තමානයට ගැළපෙන පරිදි වෙනස් කරනු ලැබේ. අනාගත පරපුර දැනගනු ඇත්තේ එලෙස නිර්මිත ඉතිහාසයයි. 

එලෙස ම භාෂාව ද 'නවීකරණය' කරති.

"අපි කරන එකොළොස්වැනි මුද්‍රණය සවිස්තරාත්මක එකක්. අපි මේ නව භාෂාවෙ චිත්තරූප සකස් කරමින් ඉන්නවා කීවොත් හරි. ඒ කියන්නෙ නව භාෂාව හැරෙන්නට වෙන කිසිම භාෂාවක් භාවිතයට නොගන්නා අවස්ථාවට ආවාම ඒය තිබිය යුතු අවසාන ස්වරූපය තමා දැන් අපි මේ හදන්නේ. ඒ අවස්ථාව ආවාම බස තිබිය යුත්තේ කොතැනද? අන්න ඒක තමා අපි මේ දැන් කරන්නේ. ඒක ඉවර කරපුවාම තමුසෙලා වගේ අයට ඒක අමුතුවෙන්ම ඉගෙන ගන්න වේවි. හිතන්නෙපා අපි කරන්නෙ අලුත් වචන හදන එක කියලා. නෑ. ඒක වැරදියි. අපි කරන්නෙ තියෙන වචන විනාශ  කරන එක. අපි දින පතාම සිය දහස් ගණනක් වචන නැතිභංග කරල දානව. භාෂාව ඇටේටම යනකම් සුද්ද කරන ඒකයි අපෙන් කෙරෙන්නෙ. 2050 වනවිට ඉවත් කරන්න පුළුවන් ඒකම වචනයක්වත් අපේ භාෂාවෙ නෑ." 

දෙවැනි ලෝක මහා යුද්ධය දැක ඇති සහ  ඕෂනියාව නිර්මාණය වීමේ විප්ලවය පිළිබඳ අත්දැකීම් ඇති පුද්ගලයකු වන ස්මිත්, ඉංග්සොක් ව්‍යාපාරය විසින් ඇති දැඩි කොට සිවිල් සේවයට ඇතුළත් කැර ගන්නා ලද්දෙකි. තනි කාමරයකින් සමන්විත නිවස්නයක පදිංචි කරවනු ලැබ සිටින ස්මිත් සාමාන්‍ය මධ්‍යම පාන්තිකයන්ට හිමි කළු පාන් සහ අනෙකුත් කෘත්‍රිම ආහාර අනුභව කරයි. ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතා සඳහා වික්ටරි ජින් සහ වික්ටරි සිගරට් සැපයේ. මේ සියල්ලම ඉතාමත් ම බාල පාරිභෝගික භාණ්ඩ වන නමුත් එම පන්තියට ඒවායින් සෑහීමකට පත් වන්නට සිදුවෙයි. එහෙත් අභ්‍යන්තර පක්‍ෂයේ ඇත්තෝ තමන්ට රිසි පරිදි සුඛොපභෝගී ආහාර සහ වෙනත් පහසුකම් භුක්ති විඳිති. ඔවුන්ගේ නිවාස තනි කාමර නොවේ. ඔවුන්ගේ ටෙලිස්ක්‍රීන් කැමති වෙලාවක පැය භාගයක් නිවා දැමිය හැකිය.

ස්මිත් චින්තන අපරාධ කිහිපයක් ම කරයි. පළමුව ඔහු ලොකු සහෝදරයාට සහ  ඕෂනියාවේ පාලනයට විරුද්ධව සිතයි; ලියයි. දෙවනුව ඔහු ජූලියා නමැති කතක සමග ප්‍රේමයෙන් බැඳී ඇය සමග ද එවැනි අදහස් පවසන අතර අනියම් ලිංගික ඇසුරක් පවත්වාගෙන යයි. 

'ඇය තවත් බොහෝ දේ  ඒ ගැන කියන්නට වූවාය. ජූලියාගේ සෑම කතාබහකටම කේන්ද්‍රය වූයේ ඇගේ ලිංගිකත්වයයි. ඇය ඒ පිළිබඳව තියුණු විග්‍රහයක් කළාය. පක්ෂය තුළ තිබූ කාම විරෝධී සුචරිතවාදය සැබෑ මුහුණුවර වින්ස්ටන්ට වඩා හොඳින් ජූලියා විස්තර කළාය. රාග තෘෂ්ණාව මගින් සිදුවූයේ පක්ෂ පාලනය නැතුව වෙනම ලෝකයක් නිර්මාණය වීමයි. එය පක්ෂයකට ආණ්ඩු මට්ටු කිරීමට අපහසු දෙයක් විය. එනිසාම එම හැඟීම් හැකිතරම් ප්‍රමාණයකින් විනාශ කළ යුතුය. ඊටත් වඩා වැදගත් කරුණ වූයේ රාගයට ඉඩ හරස් කිරීමෙන් මතුකර ගන්නා උන්මාදය යුද උන්මාදයක් කරා හෝ නායක වන්දනාව සඳහා හෝ යොමු කිරීම කළ හැකි වීමයි. ඇගේ වචනවලින් ඇය ඒ කරුණු විස්තර කළේ මෙසේය:

"දෙන්නෙක් එක් වන විට යම්කිසි ශක්තියක් වැය වෙනවා. ඉන් පස්සේ ඒ දෙන්නා තෘප්තියට පත්වෙනවා. එහෙම වුණාම පක්ෂය භංගස්තාන වෙලා ගියත් ඒ දෙන්නට කමක් නෑ. එවැනි තත්වයක් ඇතිවෙන්න පක්ෂය ඉඩදෙන්න කැමති නෑ.  පක්ෂයට ඕන හැම වෙලාවෙම හැමෝම පුපුරා හැලෙන තරම් ශක්තිමත් උද්‍යෝගයක් ඇතුව ඉන්නවා දකින්න. ඔය පේන ඉහළට පහළට පෙළපාළි යාම් උද්යෝග පාඨ කිය කියා කරන කෑගැහිලි කොඩි ප්‍රදර්ශනය ඔය ඔක්කොම කාම වුවමනාව කුරවල් කර ගත් අයගේ වැඩ. යමෙක් අභ්‍යන්තරව තෘප්තිමත්ව ඉන්නවනම් ලොකු සහෝදරයා ගැන එහෙම නැත්නම් තුන් අවුරුදු සැලැස්ම ගැන වද වෙන්නේ මොන තේරුමකටද?'

අවසානයේ ස්මිත් අත්අඩංගුවට පත්වෙයි. ඔහු දැඩි වධ හිංසාවලට භාජනය කෙරේ.

 ඕනෑම රටක පාලක පන්තියේ ප‍්‍රධානතම ලක්‍ෂණයක් වන්නේ ඔවුන්ගේ ද්විවිධ හැසිරීම් රටාවයි. 1984 හි ඔර්වෙල් මෙය හඳුන්වනුයේ "ද්විත්ව චින්තනය" ("doublethink") යනුවෙනි. එය මෙසේය: "දැන සිටිම හා නොදැන සිටීම, සත්‍යය කුමක්දැයි ඉතා හොඳින් දැන සිටින ගමන් ම ඉතා සැලකිල්ලෙන් ගොනු කරන ලද අසත්‍යයම ඒත්තු ගැනීම, එකක් අනෙක විසින් උගලුවා ඉවත් කරන එකිනෙකට පටහැනි සිතිවිලි එක විටම සිතෙහි දරාගෙන සිටීම, ඒවා එකිනෙකට පරස්පර බව දැන දැනම ඒ දෙ ආකාරයේ ම සිතිවිලි නිවැරදිය'යි එක්වර ම සිතීම, තර්කයට විරුද්ධ තර්කය ම ප‍්‍රතිමල්ලවයන් ලෙස මුහුණට මුහුණ ළං කරවීම, සදාචාරය උතුම් කොට ප‍්‍රකාශ කරන ගමන් ම එය සුනුවිසිනු කැර දැමීම, ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී නොවන සමාජයක් පවත්වා ගෙන යන්නට ක්‍රියා කරන ගමන් ම නියම ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේ ආරක්‍ෂකයා තමන් බව සිතීම, මතකයෙන් ඉවත් කරන්නට තමාට අවශ්‍ය දෑ මතකයෙන් ඉවත් කිරීම සහ අවශ්‍ය වන විට නැවත මතකයට කැඳවීම, එළැඹ සිටි සිහියෙන් සිටිනා ගමන් ම අවසිහිය කැඳවා ගැනීම, එසේ පත්වුණු චිත්ත ස්වභාවය අවසිහිය ද නියම සිහිය ද යන්න සිතින් ඉවත් කැර දැමීම ( ද්විත්ව චින්තනය වෙයි.)"

1998 වසරේ දී මොඩර්න් ලයිබ‍්‍රරි ආයතනය විසින් තෝරාගන්නා ලද පසුගිය සියවසේ හොඳම පොත් සියය අතරේ 13 වන ස්ථානය '1984'ට හිමිව තිබේ.

මෙය කමියුනිස්ට් පාලන ක්‍රමය නිර්දය ලෙස විවේචනය කරන කෘතියක් බව ඇතැම් විචාරකයෝ පෙන්වා දෙති. ඔබ 'ගොවිපොළේ පෙරැළිය' ලෙසින් සිංහලට පරිවර්තනය වී ඇති ඕර්වෙල්ගේ The Animal Farm කියවා ඇති නම් ඒ අදහස නිවැරදි බව පිළිගන්නවා ඇත.

1984 එ නමින්ම ආරියවංශ රණවීරයන් විසින් සිංහලට පරිවර්තනය කරනු ලැබ රත්න පොත් ප‍්‍රකාශකයින් විසින් 2002 වසරේ දී ප‍්‍රකාශයට පත් කරන ලදී. 2018 වසරේ අහස ප්‍රකාශනයක් ලෙස එළිදුටු එහි දෙවැනි මුද්‍රණයේ පිට කවරයයි මේ.