රටක අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්තිය එම රටේ අනාගතය කෙරෙහි තීරණාත්මක බලපෑමක් කරන බව අවිවාදිතය. පුද්ගලයකුගේ වත්කම හා සමාජ තරාතිරම නොසලකා ඔහුට ඇති හැකියාව මත ඉහළම ශාරීරික, මානසික සහ සදාචාරාත්මක සංවර්ධනය ළඟා කරදීමේ උදාර පරමාර්ථ ඇතිව ඉදිරිපත් කරන ලද කන්නංගර අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්තිය මෙරට අධ්‍යාපන ඉතිහාසයේ සුවිශේෂ සන්ධිස්ථානයකි. පොදු මහත් ජනතාවගේ ජීවිත නඟා සිටුවීමට එයින් ලැබූ පිටුවහල අනුපමේය වේ. එවන් පරමාදර්ශ ඉතිහාසයෙන් අපට හමුවෙද්දී මෙම ලිපියේ ප්‍රස්තුතය වන්නේ වර්තමාන රජය විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද දැනට ක්‍රියාත්මක කිරීමේ අදියරේ පවතින නව අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්ති රාමුවයි.
එම කෙටුම්පතේ දක්වා ඇති පරිදි එය සකස් කර ඇත්තේ ජනපති රනිල් වික්‍රමසිංහගේ “වසර 2048 දී පූර්ණ සංවර්ධිත ශ්‍රී ලංකාවක්” යන දැක්මට අනුකූලවයි. අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයේ ඉහළම ප්‍රතිපත්ති සම්පාදක ආයතනය ලෙස ජාතික අධ්‍යාපනය කොමිසම 2020-2030 කාලරාමුව සඳහා ඉතා විස්තීර්ණ අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්තියක් සකස් කර තිබියදීත් එය මුළුමනින්ම නොසලකා හැර මෙම නව ජාතික ප්‍රතිපත්ති රාමුව ඉදිරිපත් කර ඇති බව අමතර සටහනක් ලෙස තබමු. නමුත් කණගාටුදායක තත්ත්වය වන්නේ රටේ ජනතාවගේ ජීවිත කෙරෙහි තීරණාත්මක බලපෑමක් කරන කෙටුම්පතක් පිළිබඳව ප්‍රමාණවත් මහජන සංවාදයක් තවමත් දැකීමට නොහැකි වීමයි. එවැන්නක් ඇති කිරීම සඳහා ප්‍රමාණවත් මාධ්‍ය මැදිහත්වීමක්ද දැකීමට නොලැබීමයි. දේශපාලකයන්ගේ සිල්ලර ප්‍රකාශ වෙනුවෙන් තම අවකාශය වෙන් කරන මාධ්‍ය ආයතන මෙවැනි බලපෑම සහගත ලියවිල්ලක් සඳහා තම මැදිහත් වීම ප්‍රමාණවත් දැයි අවංකව සිතා බැලිය යුතුය. මෙම ලිපියේ අරමුණ වන්නේ නව අධ්‍යාපන කෙටුම්පත විසින් යෝජනා කෙරෙන ව්‍යවස්ථා සහ සදාචාර විරෝධී අධ්‍යාපන විමධ්‍යගත කිරීමේ තැත පිළිබඳ රට හමුවේ හෙළිදරව් කිරීමයි.මෙම කෙටුම්පතේ ඉංග්‍රීසි පිටපතෙහි සඳහන් වන පරිදි මෙය සම්පාදනය වී ඇත්තේ අනුයෝජිතතා මූලධර්මය මතය. පාඨකයින්ගේ දැනගැනීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාව සම්බන්ධව මෙම මූලධර්මය අරෝපනය කිරීම හා සම්බන්ධ කෙටි එහෙත් කුප්‍රකට ඉතිහාසය හෙළිදරව් කළ යුතුය. ශ්‍රී ලංකාවේ ඒකීය ව්‍යූහය අභියෝගයට ලක් කරමින් 2016 වසරේදී යහපාලන ආණ්ඩුවේ අනුග්‍රහය ඇතිව පිළියෙල කරන ලද මූලික ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පත් වල නිර්දේශ කළ මූලධර්මයකි මෙම අනුයෝජිතතා මූලධර්මය. එය පහත පරිදි අර්ථ දක්වා ඇත.
…එනම්, පාලන ආයතනයේ පහළම මට්ටමට හැසිරවිය හැකි ඕනෑම දෙයක් එම ආයතනයට හෝ ඒකකයට ඉතිරි කළ යුතු අතර ඉතිරිය ඊළඟ ස්ථරයට යා යුතුය. මෙම සංකල්පය දේශපාලන බලය මධ්‍යයේ සිට උප ජාතික ඒකක වෙත මාරු කිරීමේ වර්තමාන ආකෘතියට පටහැණිය.”
ඉහත සඳහන් වර්තමාන ආකෘතිය අනෙකක් නොව මෙරට ඒකීය රාජ්‍ය ව්‍යුහයයි. මෙහි ඇති උත්ප්‍රාසජනක තත්ත්වය නම් දැඩි මහජන විරෝධතා හමුවේ අතහැර දැමූ ව්‍යවස්ථා සම්පාදනයෙන් අවුරුදු කිහිපයකට පසු මෙම අනුයෝජිතතා මූලධර්මය රටේ අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්ති රාමුවකට ඇතුළත් වීමයි. නව අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්ති රාමුවේ සම්පාදකයින්ට මතක් කළ යුතු කාරණය නම් එම යහපාලන ආණ්ඩුවේ ප්‍රයත්නය අසාර්ථක වූ බවත් රටේ ව්‍යවස්ථාව තවමත් ඒකීය ව්‍යුහයට අනුගත බවයි.
මෙය ඉතා පැහැදිලිව සම්පාදකයන් අතින් සිදුවූ අහඹුවක් හෝ අත්වැරදීමක් නොව මනා සැලසුම් සහගත ක්‍රියාවලියක එක් පිළිබිඹුවක් ලෙස පමණක් අවධාරණය කළ යුතුය. දහතුන් වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයේදී සමගාමී ලැයිස්තුව හරහා මධ්‍යම රජයට සහ පළාත් සභා රජයන්ට පවරා ඇති විශ්වවිද්‍යාල පිහිටවීමේ බලය පළාත් සභාවලට පමණක් යෝජනා කිරීම මෙම කෙටුම්පතේ අඩංගු වෙයි. එයින්ද නොනැවතී දැනට පවතින විශ්වවිද්‍යාල “පළාත්සභා විශ්වවිද්‍යාල” බවට පත් කිරීමට යෝජනා කරන අතර ඒ සඳහා නීති සම්පාදනය කිරීමේ අවශ්‍යතාවද සඳහන් කරයි.
රටේ සියලු‍ම විශ්වවිද්‍යාල පළාත් විශ්වවිද්‍යාල බවට පත් කිරීම මෙම සැලැස්මේ පළමු පියවර වේ. ඉන් පසුව යෝජනා කෙරෙන්නේ, ශ්‍රී ලංකාවේ පළාත් නවයටම පළාත් සභා අධ්‍යාපන මණ්ඩල ඇතිකර ඒවාට ස්වයං පාලන බලතල දීමයි. පළමුකොටම කිව යුත්තේ, මෙම ආයතන නව ආයතන නොවන බවය. දහතුන් වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයේදී ඉතා පැහැදිලිව උපදේශක කර්තව්‍ය සඳහා පළාත්සභා අධ්‍යාපන මණ්ඩල පිහිටවීම සඳහන් වේ. එය ඉක්මවා යමින්, මෙම නව කෙටුම්පතෙන් යෝජනා කරන්නේ පළාත් ආයතන සඳහා ස්වයං පාලන බලතල ලබාදීමේ ඉතා බරපතළ තත්ත්වයකි.
ඉන්පසු යෝජනා කරන්නේ විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිෂන් සභාව අහෝසි කර, ඒ වෙනුවට ජාතික උසස් අධ්‍යාපන කොමිෂන් සභාව නම් ආයතනයක් බිහි කිරීමයි. මෙම නව ආයතනයේ වගකීම ප්‍රමිතීන් පවත්වා ගෙන යෑමට සීමා කරයි. එහෙත් විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිෂන් සභාවේ කාර්යභාරය ඉතා පුළුල් වපසරියකින් පැතිරී පැවැතේ. උදාහරණයක් ලෙස, විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය සැලසුම් කිරීම සහ සම්බන්ධීකරණය කිරීම, උසස් අධ්‍යාපන ආයතන සඳහා මූල්‍යය නියම කිරීම සහ මෙම ආයතනවල පරිපාලනයක් නියාමනය කිරීම, අධ්‍යයන සම්මතයන් පවත්වා ගැනීම, සහ උසස් අධ්‍යාපන ආයතනවලට ශිෂ්‍යන් ඇතුළත් කිරීම නියාමනය කිරීමේ තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිෂන් සභාවට පැවරී ඇත. නිතැනින්ම නැගෙන ප්‍රශ්නය නම්, මෙම පුළුල් කාර්යභාරයේ වගකීම විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිෂන් සභාව අහෝසි කිරීමෙන් පසු කාට පැවරෙන්නේ කවුරුන්ද යන්නයි. සැලැස්මේ දෙවන අදියර ක්‍රියත්මක වන්නේ ඉන් පසුවය. ස්වයං පාලන බලතල ලබා දීමට යෝජනා කරන පළාත් අධ්‍යාපන මණ්ඩලයන්ට මෙම වගකීම් පැවරෙනු ඇත. මෙම සැලැස්ම දැන් ඉතා පැහැදිලිය. පළමුව, විශ්වවිද්‍යාල පළාත් සභා විශ්වවිද්‍යාල ලෙස පත් කරයි. දෙවනුව, විශ්වවිද්‍යාල සම්බන්ධීකරණය හා පරිපාලනය ඇතුළු පුළුල් කාර්යභාරයක් පළාත්සභා ආයතනයක් වෙත පැවරෙනු ඇත. මෙය පැහැදිලිවම විශ්වවිද්‍යාල පළාත් සභා කරණයකි.
13 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයේ ප්‍රතිපාදනද ඉක්මවා යමින් මධ්‍යම රජයේ බලතල කප්පාදු කරමින්ද අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්ති සකස් කිරීමේ බලය මෙහි සම්පාදකයන්ට පවරා දුන්නේ කවුරුන්ද? මෙම කෙටුම්පත අධ්‍යාපනය සම්පූර්ණයෙන්ම විමධ්‍යගත කිරීමේ අරමුණින් සකස්කර ඇතිබව ඉතා පැහැදිලිය. මෙම විමධ්‍යගත කිරීම ඉන්දියානු මොඩලයද ඉක්මවා ඇත. ඉන්දියානු ව්‍යවස්ථාවට අනුව විශ්වවිද්‍යාල පිහිටවීමේ සහ පවත්වාගෙන යෑමෙන් බලතල මධ්‍යම රජයට ද පවරා ඇත. මෙහි ඇති විකාර සහගත තත්ත්වය නම් මෙම සම්පාදකයින් උසස් අධ්‍යාපනය විමධ්‍යගත කිරීමට අර අදින්නේ විධිමත් ව්‍යවස්ථා සංශෝධන හරහා නොව ව්‍යවස්ථා විරෝධී හා සදාචාර විරෝධී ලෙස අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්ති හසුරුවමිනි.
මෙම අනීතික පළාත් සභායකරණය විශ්වවිද්‍යාල ඉතා අවදානම් තත්ත්වයකට ඇද දමනු ඇත. ඒ හරහා රටේ උසස් අධ්‍යාපනය විනාශය කරා ගෙන යනු ඇත. මෙතෙක් කලක් විශ්වවිද්‍යාල පිහිටවීම සහ ශිෂ්‍ය සංඛ්‍යාව ඉහළ දැමීම ආදී දේශපාලන පොරොන්දු තුළ, ප්‍රාදේශි‍යකත්වය සහ වාර්ගිකත්වය ඉක්මවා ගිය ජාතික අභිලාෂ මත වූ පදනමක් විය. නමුත්, විශ්වවිද්‍යාල මෙම පළාත්සභාකරණය හරහා ප්‍රාදේශීය සහ වාර්ගික දේශපාලනයේ අතකොළුවක් වීම නොවැළැක්විය හැකි වන අතර, ප්‍රාදේශීය දේශපාලනඥයන් විශ්වවිද්‍යාල මූලික වශයෙන්ම තම ඡන්ද කොට්ඨාසයට හෝ තම වාර්ගික කණ්ඩායම්වලට සේවය කිරීමේ මෙවලමක් ලෙස සලකනු ඇත. ඉතා පැහැදිලිව, ප්‍රාදේශීය සහ වාර්ගික වෙනස්කම් නොසලකා ජාතික අභිලාෂ සඳහා සේවය කිරීමේ පරමාර්ථය අභියෝගයට ලක්වනු ඇත.
මෙයට කලකට පෙර, ප්‍රකට දේශපාලඥයෙකු තම හිතවතෙකු විශ්වවිද්‍යාල කථිකාචාර්ය ධුරයකට බඳවා ගැනීම සඳහා නිර්දේශ කරමින් ඉහළ බලධාරියකුට ලිපියක් යැවූ පුවතක් මාධ්‍ය වාර්තා කර තිබුණි. විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිෂන් සභාව විසින් ඍජු දේශපාලන මැදිහත්වීම්වලින් විශ්වවිද්‍යාල ආරක්ෂා කිරීමේ තත්ත්වය තුළ පවා මෙවැනි දේ සිදුවූයේ නම්, මෙම කෙටුම්පත යෝජනා කර ඇති ආකාරයට විශ්වවිද්‍යාල යෝජිත ස්වයංපාලන පළාත්සභා අධ්‍යාපන මණ්ඩලය අතට පත් වූ විට තත්ත්වය කෙසේ විය හැකි දැයි පාඨකයාට සිතා ගැනීමට බාර කරමු. මෙම ඊනියා ස්වයංපාලන පළාත් සභා අධ්‍යාපන මණ්ඩලය පළාත් දේශපාලනයේ ගතිකත්වයේ ගොදුරක් වීම නොවැලැක්විය හැකි වනු ඇත. තවද ප්‍රධාන අමාත්‍යවරයා පළාත්සභා විශ්වවිද්‍යාලයන්හි උපකුලපතිවරයා පත් කිරීම සිදු කෙරෙනු ඇත. පළාත් දේශපාලනඥයින් විසින් විශ්වවිද්‍යාල ඔවුන්ගේ හිතවතුන් සඳහා රැකියා සපයන ආයතනයක් ලෙස දැකීම නොවැළැක්විය හැකි තත්ත්වයක්
වනු ඇත.
මෙරට පවතින පළාත් මායිම් තවදුරටත් වාර්ගික වශයෙන් බෙදිය යුතුයි යන කුප්‍රකට ඉල්ලීමක් ඇති බව නොරහසකි. මෙම සන්දර්භය තුළ, වාර්ගිකත්වය ප්‍රමුඛ කරගත් කණ්ඩායම් විශ්වවිද්‍යාල වාර්ගික සහ ආගමික අවශ්‍යතා ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ ආයතන ලෙස සලකනු ඇත. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රාදේශීය සහ වාර්ගික ගොදුරක් බවට පත්වන අතර, එමඟින් පොදු ජාතික මනෝභාවයක් ගොඩනගා ගැනීමේ ජාතික අභිලාෂද අඩාල වනු ඇත.
මෙම සම්පාදකයින්, සිය කෙටුම්පතෙන් පවතින ව්‍යවස්ථාව ද අභියෝගයට ලක් කරමින්, ඉතා දැඩි ලෙස අධ්‍යාපනය විමධ්‍යගත කිරීමට කැස කවන්නේ කුමක් සඳහාද? ඔවුන් බලය බෙදීමට අපේක්ෂා කරන්නේ නම්, ඊට අනුමත පටිපාටියක් ඇත. එය සඳහා අවශ්‍ය වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධන පාර්ලිමේන්තුවට යොමු කළ යුතුව තිබුණි. අපට හැඟෙන පරිදි, දැන් සිදුවෙමින් පවතින්නේ එය සඳහා හිතකර දේශපාලන වාතාවරණයක් පැමිණෙන තෙක්, ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය තුළින් එය සිදු කර ගැනීමට උත්සාහ කිරීමකි. මෙවැනි උත්සාහයන් නැවත ආපසු හැරවිය නොහැකි හානීන් සිදු කර ඇති බැවින්, මේ පිලිබඳ දැඩි අවධානයෙන් සිටිය යුතුය.
නව ප්‍රතිපත්ති රාමුවේ සම්පාදකවරුන්ට අවධාරණය කළ යුතු කාරණය නම් ඒකීය රාජ්‍ය ව්‍යුහයක් සහිත ශ්‍රී ලංකාවේ ඉන්දියාව මෙන් ප්‍රාදේශීය ස්වයංපාලන ප්‍රතිපත්තියක් ලෙස අනුමත නොකෙරෙන බවයි. යම් ව්‍යවස්ථාදායක, පරිපාලනය හෝ මූල්‍යමය බලතල පැවරීම ප්‍රාදේශීය වශයෙන් සිදුකිරීමට අවශ්‍ය නම් එය පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතියට යටත්ව එහි උත්තරීතර බව රැක ගනිමින් සිදුකළ යුතුය. මෙම තත්ත්වය තුළ ඉතාම මූලික මට්ටමේ ප්‍රශ්න කිරීමක් කළ යුතුව ඇත. එනම් විශ්වවිද්‍යාල පළාත්සභාකරණය කිරීමට ඇති අවශ්‍යතාව කුමක්ද? විශ්වවිද්‍යාල පළාත්සභා යටතට යොමු කිරීම සාධාරණය කළ හැකි එම පළාත්වලට ආවේණික අවශ්‍යතා පවතීද? එවැනි ආවේණික අවශ්‍යතා සඳහා විශේෂිත උසස් අධ්‍යාපනයක අවශ්‍යතාවක් තිබේද? උදාහරණයක් ලෙස එම ප්‍රශ්නය වඩා සංයුක්තව මතු කරන්නේ නම් යම් පළාතකට ආවේණික කාර්මික හා නිෂ්පාදන ක්‍රියාකාරකමක් සඳහා සුවිශේෂ ලෙස සකස් කළ යුතු විශේෂිත ඉංජිනේරු සහ කලමනාකරණ පාඨමාලා සඳහා අවශ්‍යතාවක් තිබේද? අප දන්නා පරිදි කිසිවකුත් පළාත් සඳහා ඇති එවැනි ආවේණික උසස් අධ්‍යාපන අවශ්‍යතා පෙන්වාදී නැත. මෙම කෙටුම්පත පිළියෙළ කළ බලධාරීන් සහ ඔවුනට සහාය වූ විද්වතුන් දැනගත යුතු කරුණ නම් බලතල විමධ්‍යගත කිරීම කළයුත්තේ එවැනි පදනමක් මත විනා යම් කණ්ඩායම්වල දේශපාලන වාර්ගික අභිලාෂ වෙනුවෙන් නොවන බවය.
රජයේ බලධාරීන්ගේ මෙම වෑයම නතර කළ යුත්තේ හුදු විශ්වවිද්‍යාල බේරා ගැනීම සඳහා පමණක් නොවේ. මෙම අධ්‍යාපන පනත ඉතා භයානක පූර්වාදර්ශයක් නිර්මාණය කර තිබේ. එනම් ප්‍රතිපත්ති රාමු හරහා බලය විමධ්‍යගත කිරීමේ භයානක පූර්වාදර්ශයයි. මෙම වෑයම අනෙකුත් ක්ෂේත්‍රයන් සඳහාද අත්හදා බැලෙනු ඇත. අවසාන වශයෙන් පැවසීමට ඇත්තේ, කන්නංගර ප්‍රතිපත්තියේ සාර්ථකත්වය එහි සැබෑ අභිප්‍රායන් සහ එහි නිර්මාතෘවරුන්ගේ සද්භාවය මත මුල් බැස ඇති අතර, නව ප්‍රතිපත්ති රාමුවේ සමස්තයම වංකභාවයෙන් සලකුණු කර ඇති බවයි.
ආචාර්ය නාලක සමරවීර
ඉංජිනේරු පීඨය, මොරටුව විශ්වවිද්‍යාලය
