බිගුන් මේනක ගමගේ සහ තරිඳු ජයවර්ධන

([email protected],[email protected])

තුන් වසරක යහපාලන ආණ්ඩුවේ වඩාත් ආන්දෝලනයට තුඩු දුන් නීතිය හා සාමය විෂයට සිව් වැනි ඇමැතිවරයා පත්වූයේ පසුගිය දාය. ඒ, රංජිත් මද්දුමබණ්ඩාර ඇමැතිවරයාය. දින කීපයකට තමා අත තබා ගත් නීතිය හා සාමය විෂය බාරදෙමින් අගමැති රනිල් වික‍්‍රමසිංහ මහතා නව ඇමැතිවරයාට නමෝවිත්තියෙන්ම පැවරූ රාජකාරිය වූයේ ජාතික පොලිස් කොමිසම ගැන වාර්තාවක් සම්පාදනය කිරීමය.

ඊට හේතුව හැටියට අගමැතිවරයා දැක්වූයේ ජාතික පොලිස් කොමිසම ප‍්‍රායෝගික ක‍්‍රමවේද සකස් නොකොට අඩුපාඩු ඇති විට පමණක් ක‍්‍රියාත්මක වීම යන්නයි. මෙම ප‍්‍රකාශය සමඟ ව්‍යවස්ථා නීති විශාරදයන් අතර දැන් යම් කතාබහක් මතුව තිබෙන්නේ ස්වාධීන කොමිසමක් සම්බන්ධයෙන් විමර්ශනය කිරීමට ඇමැතිවරයාට බලය තිබේදැයි කියාය. එය වෙනම කතා කළ යුතුය.

කෙසේ වෙතත් පොලිස් කොමිසමේ ක‍්‍රියාකාරිත්වය සම්බන්ධයෙන් මීට පෙර අවස්ථා කීපයකදීම ගවේෂණ ලිපි මගින් කරුණු අනාවරණය කරන්නට ලියුම්කරුවෝ කටයුතු කළහ. ඒ මහජන පැමිණිලි අරභයා කොමිසම දක්වන උදාසීනත්වය හමුවේ සිදුවන අයුක්තිය ගැනය. මෙවර ලිපියට පදනම් වන්නේ කොමිසමේ අභ්‍යන්තර ක‍්‍රියාකාරිත්වය සම්බන්ධයෙන් මතුව ඇති තත්ත්ව නිසා අභියෝගයට ලක්වන එහි ස්වාධීනත්වය සම්බන්ධයෙනි.

19 වැනි ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුව කොමිෂන් සභාවලට සාමාජිකයන් පත්කිරීම පැවැරී ඇත්තේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවටය. කතානායකවරයා සභාපතිත්වය දරන ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා හා විපක්ෂ නායක නිල බලයෙන්ම සාමාජිකයෝය. අගමැතිගේ සහ විපක්ෂ නායකගේ නාමයෝජනා මත ජනපති විසින් පත්කරනු ලැබිය යුතු පස් දෙනෙක් (එයින් දෙදෙනෙකු පාර්ලිමේන්තු මන්ත‍්‍රීවරුය), අගමැති හා විපක්ෂනායක අයත් දේශපාලන පක්ෂ හා ස්වාධීන කණ්ඩායම් නියෝජනය නොකරන අනෙකුත් දේශපාලන පක්ෂවල බහුතර එකඟත්වයෙන් නාමයෝජනා කර ජනාධිපතිවරයා විසින් පත්කරනු ලබන මන්ත‍්‍රීවරයෙක් සෙසු සාමාජිකයෝ වෙති.

එකී ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවෙන් පත්කෙරෙන පොලිස් කොමිසම ගැන සඳහන් වන්නේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 155 වැනි ව්‍යවස්ථාවේය. ඊට අනුව ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ නිර්දේශ මත ජනාධිපතිවරයා විසින් පත්කරනු ලබන සාමාජිකයන් හත් දෙනෙකුගෙන් පොලිස් කොමිසම සමන්විතය.

මෙම සාමාජිකයන් අතරෙන් එක් සාමාජිකයකු නියෝජ්‍ය පොලිස්පතිවරයකු හෝ ඊට ඉහළ ධූරයක් දැරූ විශ‍්‍රාමික පොලිස් නිලධාරියෙකු විය යුතුය. සාමාජිකයන් අතරෙන් එක් අයෙකු සභාපති හැටියට පත්කළ යුත්තේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ නිර්දේශ මත ජනාධිපතිවරයා විසිනි.

වර්තමාන පොලිස් කොමිසමේ සභාපතිවරයා වන්නේ පී.එච්.මනතුංග මහතාය. මහාචාර්ය සිරි හෙට්ටිගේ, නීතිඥ සාවිත‍්‍රී ඩී. විජේසේකර, බී.ඒ ජෙයනාදන්, වයි.එල්.එම් සවාහිර්, තිලක් කොල්ලූරේ, ආචාර්ය ෆ‍්‍රෑන්ක් ද සිල්වා සෙසු සාමාජිකයෝ වෙති. පොලිස් කොමිසමට මූලික වශයෙන් ඉදිරිපත් වන පැමිණිලි පොලිසියෙන් මහජනතාවට සිදුවන අසාධාරණ හා පොලිස් සාමාජිකයන්ට දෙපාර්තමේන්තුමය වශයෙන් සිදුවන අසාධාරණ හැටියට දැක්විය හැකිය.

පොලිසියෙන් සිදු වූ අයුතුසහගත ප‍්‍රතිචාර හා ගැහැට හමුවේ පොලිස් කොමිසමට හමුවට ගිය ද සාධාරණයක් නොවූ සාමාන්‍ය ජනතාව ගැන මින් පෙර අවස්ථාවකදී ද ගවේෂණ ලිපියක් මගින් කරුණු අනාවරණය කිරීමට ලියුම්කරුවෝ කටයුතු කළහ. එහෙත් මෙවර ලිපියෙන් අප කියාපාන්නේ පොලිස් කොමිසමේ ක‍්‍රියාකාරිත්වය එය පිහිටුවීමේ අරමුණුවලින් පීලි පැනීම හේතුවෙන් පොලිස් සාමාජිකයන් පත්ව ඇති අසරණභාවය ගැනය.

විශේෂයෙන්ම පොලිස් කොමිසමේ තීන්දු තීරණ ගැනීමේ ක‍්‍රියාවලියට වත්මන් පොලිස්පති පූජිත් ජයසුන්දර මහතා සිදුකරන මැදිහත්වීම ගැන කොමිසමේ ජ්‍යෙෂ්ඨ කාර්යමණ්ඩලය මෙන්ම ජ්‍යෙෂ්ඨ පොලිස් නිලධාරින් ද සිටින්නේ දැඩි අසතුටිනි. ව්‍යවස්ථාවේ සඳහන් පරිදි පොලිස්පතිවරයා යනු පොලිස් කොමිසමේ සාමාජිකයෙක් නොවේ. එනිසාම ඔහුට රැස්වීම්වලදී ඡන්ද හිමිකම ද නැත.

එහෙත් ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් පොලිස් කොමිසමේ රැස්වීම්වලට සහභාගීවීමට ඔහුට හිමිකමක් දී තිබේ. අභ්‍යන්තර ආරංචි මාර්ගවලින් පැවැසෙන්නේ පොලිස්පතිවරයා විසින් රැස්වීම්වලට සහභාගීවීමට ඇති අයිතිය අවභාවිත කරනු ලබන බවය.

කොමිසමේ රැස්වීම්වලදී ඝන පූර්ණය හතර දෙනෙකි. බහුතර ඡන්දයෙන් තීන්දු ගන්නා අතර තීරණාත්මක අවස්ථාවලදී රැස්වීමේ මුලසුන දරන්නාට තීරක ඡන්දයක් හිමිවේ. අභ්‍යන්තර ආරංචි මාර්ගවලින් පැවැසෙන්නේ පොලිස්පතිවරයාට ඡන්දය හිමි නොවුණ ද අදාළ තීන්දු ගැනීමේදී තමාට හිතෛශී අයුරින් ඡන්ද ප‍්‍රකාශ කරගැනීමට බලපෑම් සහගත හැසිරීමක් ඔහුගෙන් දක්නට ලැබෙන බවය. තවද පොලිස් නිලධාරින්ගේ අභියාචනා ක‍්‍රියාවලියේදී කොමිසම අනුගමනය කරන කල්මැරීමේ පිළිවෙත නිසා ඔවුන් පත්ව සිටින්නේ දැඩි අපහසුතාවයකටය.

මේ බොහෝ අභියාචනා කල්යෑමට එක හේතුවක් වී තිබෙන්නේ ද පොලිස්පතිවරයා විසින් ඊට අදාළව ලබා දිය යුතු වාර්තා පමා කිරීමය.  පොලිස් කොමිසම සෑම සතියකම බ‍්‍රහස්පතින්දා රැස්වේ. ඒ අනුව සුපරුදු පරිදි හෙට (22) ද පොලිස් කොමිසම රැස්වුවහොත් පැවැත්වීමට නියමිතව ඇත්තේ 130 වැනි රැස්වීම් වාරයයි. අපි උදාහරණයකට මාර්තු 8 වැනිදා පැවැත් වූ 128 වැනි රැස්වීම පමණක් ගමු. එහිදී සැලකිල්ලට ගනු ලැබූ අභියාචනා අතිබහුතරයක් නැවත සලකාබැලීම සඳහා කල් දැමිණි. ඊට ප‍්‍රධාන හේතුවක් වූයේ අභියාචනාවට අදාළව පොලිස්පතිවරයා විසින් දෙනු ලැබිය යුතු වාර්තාව ඒ දක්වා ලබා නොදීමය.

අංක 2885/91/ජුනි 29/2017 පොලිස් පරීක්ෂක පී.විල්ෆ‍්‍රඞ් සිල්වා, අංක 3367/112/නොවැම්බර් 09/2017 පො.කොස්තාපල් 46919 එච්.එම් ගාමිණි රණසිංහ, 3504/115/නොවැම්බර් 30/2017 පො.කොස්තාපල් සී.එම් රණසිංහ, අංක 2475/89/ජුනි 20/2017 උප පොලිස් පරීක්ෂක එස්.එම්.එස් සිසිර, අංක 2485/89/ජුනි 20/2017 පොලිස් පරීක්ෂක යූ.ඩබ්ලිව්. සෙනෙවිරත්න, අංක 2574/91/ජුනි 29/ 2017 පො.කොස්තාපල් එස්.නිමල් ශාන්ත, අංක 2892/100/අගෝස්තු 24/ 2017 පොලිස් පරීක්ෂක ශිවරාමන් ශිවකුමාර්, අංක 3208/107/ ඔක්තෝම්බර් 04/2017 සහ 3705/119 උපපොලිස් පරීක්ෂක කේ.එල්.ජී පුෂ්පකුමාර පෙරේරා යන අභියාචනා ඊට උදාහරණ කීපයක් පමණි.

ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුව කොමිෂන් සභාව විසින් නිශ්චය කරනු ලබන ශ්‍රේණිවල පොලිස් නිලධරයන් පත්කිරීමේ උසස් කිරීමේ, ස්ථාන මාරු කිරීමේ සහ ඔවුන් විෂයෙහි විනය පාලනය කිරීමේ හා ඔවුන් සේවයෙන් පහකිරීමෙහිලා කොමිසම සතු බලතල කොමිසම විසින් නම් කරනු ලැබිය යුතු කමිටුවක් වෙත පැවැරීමට කොමිසමට හැකිය. ඒ අනුව වත්මන් පොලිස් කොමිසම මෙම ක‍්‍රියාවලියට අදාළ තීන්දු තීරණ ගන්නේ සහකාර පොලිස් අධිකාරි ධූරයෙන් ඉහළ නිලයන්හි පමණි.

ගැසට්ටුවක් මගින් එම බලය පවරා තිබෙන්නේ නැවතත් පොලිස්පතිවරයාටය. ඒ අනුව පත්කිරීම් උසස් කිරීම් විෂයෙහි කොමිසමේ අවධානයට ලක්වන්නේ සංඛ්‍යාත්මකව ගතහොත් අසූ දහසකට අධික පොලිස් සේවයේ තුන් දහසකට ආසන්න පිරිසකි. මෙම පොලිස් ලොක්කන් අතර පොලිස්පතිවරයාට පමණක් දෙවැනි වන ජ්‍යෙෂ්ඨයන් පිරිසක් වරෙක පොලිස් කොමිසමට සිය දුක්ගැනවිල්ල කියාපාමින් ඉල්ලා සිටියේ දෙපාර්තමේන්තුවේ පරිපාලනය කොමිසම හමුවට පවරාගන්නා හැටියටය.

තවද පොලිස් නිලධාරින්ගේ වැරදි සෙවීමට සකස් කළ පොලිස් විශේෂ විමර්ශන ඒකකය ඇතැමුන්ගේ  ඕනෑ එපාකම් ඉටුකරන බළල් අතක් බවට පත්ව ඇතැයි කොමිසම හමුවේ කීවේ ජ්‍යෙෂ්ඨ නියෝජ්‍ය පොලිස්පතිවරුන්මය. එහෙත් මේ කිසිවක් තවමත් කොමිසමට විෂය වී නැති බව පැහැදිලිය.

ඒ අනුව උද්ගතව ඇති නවතම තත්ත්වය සම්බන්ධයෙන් ඉදිරියේදී ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවට සෘජුවම පැමිණිලි කිරීමට කොමිසම අභ්‍යන්තරයෙන්ම ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරිහු පිරිසක් සූදානමින් සිටිති. රජයේ ප‍්‍රබල ඇමැතිවරුන්ගෙන් කොමිසමේ ප‍්‍රධානියකුට ලැබෙන දුරකතතන ඇමතුම් ගැන ද එහිදී ඔවුන් පැමිණිලි කිරීමට සූදානම්ය.

මේ අතර පොලිස් කොමිසමේ කටයුතු ගැන පැමිණිලි කරමින් එහි ස්ථිර කාර්යමණ්ඩලයේ සේවක පිරිසක් විසින් විගණකාධිපතිවරයා වෙත පෙස්සමක් ඉදිරිපත් කරනු ලැබ තිබේ. ඔවුන් සිය පෙස්සමෙන් මූලිකවම කර ඇති ඉල්ලීම වන්නේ පොලිස් කොමිසමේ පරිපාලනය සහ මූල්‍ය පාලනය ගැන සාධාරණ පරීක්ෂණයක් කරන හැටියටය.

යහපාලන ආණ්ඩුව 19 වැනි ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් අපේක්ෂා කළ අරමුණු මුදුන්පත් කරගත නොහැකි තත්ත්වයක පොලිස් කොමිසම පවතින බව කියමින් ඔවුන් එමගින් චෝදනා කර ඇත්තේ පොලිස් කොමිසම මහජන මුදල් කාබාසිනියා කරන සුදු අලියෙකු හැටියටය.

බණ්ඩාරනායක අනුස්මරණ ජාත්‍යන්තර සම්මන්ත‍්‍රණ ශාලාවේ කාමර ගණනාවක් අනවශ්‍ය ලෙස කුලියට ගැනීමෙන් මාසික කුලිය හැටියට රුපියල් ලක්ෂ ගණනක නාස්තියක් සිදුවන බව ද ඔවුහු එමගින් අවධාරණය කර ඇත. ඇතැම් කාමරවලට මාසික කුලී ගෙව්ව ද පාවිච්චියට ගැනෙන්නේ කෙටි වේලාවකට යැයි ද ඔවුහු පවසති. 2015 දී කොමිසම පත්කරන විට එහි කාර්ය මණ්ඩලය විසි පහක් පමණ වූ අතර වර්තමානයේදී එය සියය ඉක්මවයි.

අභියාචනා මණ්ඩල සම්බන්ධයෙන් ද තිබෙන්නේ යහපත් තත්ත්වයක් නොවේ. විශේෂයෙන්ම දින වකවානු ඉක්මවා ගිය හා සේවය හැර ගිය අභියාචනා ප‍්‍රතික්ෂේප වන බව බැලූ බැල්මටම පෙනෙන පසුබිමක ඒවා පොලිස් කොමිසම දක්වා ගෙනඒමෙන් කාලයත් මුදලූත් නාස්තියක් සිදුවේ.

මෙසේ බලද්දී පොලිස් කොමිසමේ බලතලත් කාර්ය හා කර්තව්‍යත් ක‍්‍රියාත්මක කිරීමේදී පැහැදිලි ගැටලූ රැසක් පැන නැගී ඇති බව පෙනේ. අප දන්නා නීතියට අනුව කොමිසම ඇමැතිවරයාට කෙසේ වෙතත් පාර්ලිමේන්තුවට වග කිව යුතුය. කොමිසමේ ක‍්‍රියාකාරිත්වය ගැන වාර්ෂික වාර්තා සම්පාදනය කෙරෙන්නේ ඒ අනුවය. එහෙත් වාර්තාවට හසු නොවන පොලිස් කොමිසමේ අඩුපාඩු ගැන ලංකාදීප අවස්ථා කීපයකදීම පෙන්වාදුන්න ද බලධාරිහු ඒ ගැන අවධානය යොමුකළේ නැත. අවසානයේදී පසුගිය දෙසැම්බරයේදී මෙරට සංචාරයක නිරත එක්සත් ජාතින්ගේ ක‍්‍රියාකාරින්ගේ කණ්ඩායමේ නිලධාරින් විශේෂ ප‍්‍රවෘත්ති සාකච්ඡාවක් පවත්වමින් පැවැසුවේ ද ජාතික පොලිස් කොමිසම ශක්තිමත් නොමැති බවය. විශේෂයෙන්ම පොලිසිය විසින් කරන ලද අත්තනෝමතික රඳවාගැනීම් සහ වදහිංසා සම්බන්ධයෙන් ජාතික පොලිස් කොමිසමට ඉදිරිපත් වී ඇති පැමිණිලි විමර්ශනය කිරීමේ ක‍්‍රියාවලිය ශක්තිමත් විය යුතු යැයි එහි සාමාජික  ඕසේ ග්වේරා අවධාරණය කළේය.

මෙවර අප පෙන්වාදෙන්නේ කොමිසමේ තවත් එක් පැතිකඩක් පමණි. අදාළ නියෝජිත කණ්ඩායම දින එකොළහක කාලයක් මෙරට රැඳී සිටිමින් ඒකරාශි කරගත් කරුණු ද ඇතුළත් කරගනිමින් සැප්තැම්බර් මාසයේ පැවැත්වෙන එක්සත් ජාතින්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයට වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කිරීමට නියමිතය. ඒ අතරතුර නිසි පියවර ගැනීමට බලධාරින්ට වුවමනාවක් තිබේ නම් ඊට මාස පහක කාලයක් තිබේ.