ශ්‍රී ලංකන් ගුවන් සේවාව හා එහි පාලිත සමාගම් කඩිනමින් ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමට කටයුතු කරන බව මේ නොබෝදා වරාය, නාවික හා ගුවන් සේවා අමාත්‍යවරයා ප්‍රකාශ කර තිබිණි.

ශ්‍රී ලංකන් ගුවන් සේවාව ඇතුළු ප්‍රමුඛ පෙළේ රාජ්‍ය ආයතන ගණනාවක්ම ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ අවශ්‍යතාව ආර්ථික විද්වතුන් පෙන්වාදී තිබුණේ මීට අවුරුදු කිහිපයකට පෙර සිටය. වර්තමාන ආර්ථික අර්බුදය හමුවේ ඒවා කඩිනමින් ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ අවශ්‍යතාව දැන් පැන නැගී තිබේ. මේ බව ජනාධිපතිවරයා අයවැය කතාවේ දී අවධාරණය කළේය.

ආර්ථික අර්බුදය උත්සන්න වී රට වළපල්ලට යන තුරුම එකී රාජ්‍ය ආයතන ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමට පසුගිය ආණ්ඩු උත්සුක නොවූයේ තමන්ගේ ඡන්ද පදනම දෙදරා යාමට එය රුකුලක් වේ යයි බියෙනි. ආර්ථික අර්බුදය උත්සන්නවීමත් සමග සියලු සම්ප්‍රදායික පක්ෂවල ඡන්ද පදනම දෙදරා ගොස් ඇති බව රහසක් නොවේ.

අවසාන වශයෙන් බිහිවූ පොදුජන පෙරමුණ (පොහොට්ටු) පක්ෂය බිහි කළ රජයේ අගමැති, ජනාධිපති, මුදල් ඇමැති ආදීන්ට ඉල්ලා අස්වන්නට සිදුවූ පසුබිමක එම පක්ෂයේ ඡන්ද පදනමට වී ඇති හදිය පසුගිය ජනතා අරගලයෙන්ද පැහැදිලි විය. දැන් සියලු පක්ෂ එකතුවී තමන්ගේ ඡන්ද පදනමට වඩා ජාතියේ ආර්ථිකය ගොඩනැගීම ගැන සිතිය යුතුව තිබේ. ඒ සඳහා සම්ප්‍රදායික චින්තන රටාවෙන් මිදී ආර්ථිකය ගොඩනගන ආකාරය දෙස අලුත් ඇසකින් බැලිය යුතු වන්නේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන් පමණක් නොවේ. රටේ සියලු බුද්ධිමත් ජනතාවත්, වෘත්තීය සමිතිත් එම කාර්යයට හවුල් විය යුතු වේ.

ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලයත්, ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවත්, ශ්‍රී ලංකන් ගුවන් සමාගමත් මේ ආකාරයට කඩිනමින් ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමට නියමිතව ඇති ආයතන තුනකි. මෙම ආයතන තුනෙන් ඛනිජ තෙල් සංස්ථාව හා ශ්‍රී ලංකන් ගුවන් සමාගම (එයාර් ලංකා) අසාර්ථකත්වයට පත්ව ඇත්තේ ඒවා ආරම්භ කරනු ලැබූ පදනමේ පටන්මය. තෙල් සංස්ථාව ආරම්භ කරනු ලැබුවේ විදේශ තෙල් සමාගම් ජනසතු කිරීමත් සමගය. එම වැරැද්දේ ප්‍රතිඵල දැන් අපි නොඅඩුව බුක්ති විඳිමින් සිටින්නෙමු.

එයාර් ලංකා සමාගම ආරම්භයේ පටන්ම වරද්දාගත් අයුරු ලී ක්වාන් යූ සිය තුන්වැනි ලෝකයෙන් පළමු ලෝකයට (From Third World to First)  නම් පොතේ පිටු දෙකක් පුරා විස්තර කොට තිබේ. ඔහු එයාර් ලංකා සමාගමේ ආරම්භක චේතනාවේ පටන්ම විවේචනයට හසුකර දක්වයි.

1979 එයාර් ලංකා සමාගම ආරම්භ කරනු ලැබුවේ ව්‍යාජ මහේශාඛ්‍ය බවක් ප්‍රදර්ශනය කිරීමටය. එවකට ඊට වඩා ප්‍රමුඛතාව දිය යුතු කටයුතු රටේ තිබුණු බව ලී ක්වාන් යූ කියයි. ගුවන් නියමුවකු එහි පළමු සභාපතිවරයා කිරීම ද හෙතෙම වරදක් සේ දකී. ගුවන් සමාගමකට අවශ්‍ය වන්නේ ව්‍යාපාර කළමනාකරණයේ කෘතහස්ත අත්දැකීම් සහිත කළමනාකරුවෙකි. කෙසේ වුවද එයාර් ලංකා සමාගම ආරම්භයේදී මාස හයක් පුරා සිංගප්පූරු ගුවන් සමාගමේ කාර්ය මණ්ඩලයේ උදව් ඊට ලැබිණි.

ලී ක්වාන් යූ එයාර් ලංකා සමාගමට ලබා දුන් උදව් නවතා දැමුවේ, ඔවුන්ගේ උපදෙස් නොපිළිගෙන අලුත පත් කළ සභාපතිවරයා ගුවන් යානයක් මිලට ගන්නට තීරණය කළ අවස්ථාවේ බව ඔහු කියයි. එයාර් ලංකා සමාගම අසාර්ථක වන්නට බලපාන හේතු 5ක් ලී ක්වාන් යූ ඔහුගේ පොතේ 464 පිටුවේ කල් තියා කියා සිටී.

මෙකී ජාත්‍යන්තර උපදෙස් ලැබී තිබියදී ශ්‍රී ලංකන් ගුවන් සමාගම ආරම්භයේදී දණගාමින් කළ වැරදි පසු කාලයේදී උඩ පනිමින් කර තිබේ. පසු කාලීනව එහි සභාපති ධුරය ඇතුළු තනතුරුවලට ඥාති සංග්‍රහය මත පත් කිරීම් කරනු ලැබුවේය. ආන්දෝලනයට තුඩු දුන් එයාර් බස් ගනුදෙනුවට ද මෙම දේශපාලන පත්වීම් දැඩි ලෙස බලපෑවේය. රටත් ගුවන් සමාගමත් දැඩි අර්බුදයට යමින් තිබියදී ශ්‍රී ලංකන් සමාගම ගුවන් යානා මිලදී ගන්නට සූදානම්ව සිටි අයුරු කෝප් කමිටුවේ හෙළිදරව් විය.

1998දී ඩුබායි එමිරේට්ස් සමූහයට කොටස් සියයට 40 ක් පමණ විකුණා කරන ලද නිවැරැදි කිරීම්, අහෝසි කරමින් 2008දී එමිරේට්ස් සමාගම සමග තිබූ කළමනාකරණ ගිවිසුම අහෝසි කරන ලදී.

ඇමැතිවරයා පවසන පරිදි පසුගිය වසර දහයේ පාඩුව රුපියල් කෝටි 16473කි. ගෙවීමට ඇති ණය කන්දරාව රුපියල් කෝටි 40100කි. තත්ත්වය මෙසේ තිබියදී සමාගම ගොඩගන්නට වාර කිහිපයකදී අයවැයෙන් මුදල් වෙන් කරනු ලැබීය.

මේ කාබාසිනියා වී ඇත්තේ රටේ ජනතාවගේ බදු මුදල් විනා කාගේ මුදල්ද? මෙරට පනවා ඇති බදුවලින් සියයට 70 කට වටා වක්‍ර බදු ය. වක්‍ර බදු බරෙන් කොටසක් භාණ්ඩ හා සේවා මිලදී ගන්නා රටේ මහජනතාව, ඒ අනුව උසුලති.

යම් ආයතනයක් හරහා ජනතා සම්පත් නැති නාස්ති වේ නම් එය ජාතික සම්පතක් ලෙස තවදුරටත් සැලකිය යුතු නැත. වහාම වඩාත්ම සුදුසු ආකාරයට ජනතාවට සිදුවන අසාධාරණය වැළැක්විය යුතුය. පාඩු ලබන රාජ්‍ය ආයතන ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමට ජනතාවගේ පූර්ණ සහාය ලැබිය යුත්තේ ඒ නිසා ය.

(***)