මෑත දී අවසන් වූ පළාත් පාලන ඡන්දය පිළිබඳ පනත නොසැලකිලිමත් ලෙස කෙටුම්පත් කර ශ්‍රී ලංකාවේ සියලු දේශපාලන පක්ෂ විසින් වගකීමෙන් තොරව පිළිගෙන ඇති බව පෙනී යයි. පෙබරවාරි 10 දා පැවැත් වූ පළාත් පාලන ඡන්දය ක්‍රම දෙකකින් යුක්තය. වැඩි ඡන්ද ලබන අපේක්ෂකයින් අතරින් 60%ක් ද සමානුපාත ඡන්ද අනුපාතය යටතේ 40% ක් ද අපේක්ෂකයන් තෝරා ගන්නා ක්‍රමය යටතේ මෙම ඡන්දය පැවැත්විණි.

මෙම ක්‍රමය යටතේ පැවැත් වූ ඡන්දයේ ගණන් කිරීම අනුව සියයට සියයක් සමානුපාත නියෝජනය දෙසට අප යොමු කරයි. මෙම පනත කෙටුම්පත් කර නීතියක් ලෙස සම්මත කර ගැනීමට දායක වූ සියලුම පක්ෂ ඊට වගකිව යුතුයි. ප්‍රාදේශීය සභා ආසන/ කොට්ඨාස ගණන වැඩි කැරිණි. 

එසේ කළේ සමානුපාත ක්‍රමය යටතේ 40% නියෝජිතයන් ගණන වැඩි කිරීම සඳහාය. නිදසුනක් ගනිමු. ප්‍රාදේශීය සභාවකට කලින් කොට්ඨාස 24ක් තිබෙන්නට ඇතැයි සිතමු. නව ක්‍රමය යටතේ එම ප්‍රාදේශීය සභාවට සමානුපාත නියෝජනය යටතේ කොට්ඨාස/ ආසන 16ක් අලුතින් හිමි වේ. ඒ අනුව 24ක් වූ මන්ත්‍රීන් ගණන 40 දක්වා වැඩි වේ.

ප්‍රාදේශීය සභාවකට වැඩිපුර ආසන හෝ කොට්ඨාස ලබාදීම චේතනාව නම් ප්‍රාදේශීය සභාවක මන්ත්‍රීන් ගණන වැඩි කිරීම සුළු දෙයකි. අපි මෙසේ බලමු. එක්තරා ප්‍රාදේශීය සභාවක ජයග්‍රාහක නියෝජිතයන් ගණන 24ක් නම් ‘අ’ පක්ෂයට (ඡන්ද බහුතරය ගන්නා ජයග්‍රාහකයා වන ක්‍රමය අනුව) ආසන 14ක් හිමි වේ. ‘ආ’ පක්ෂයට හිමිවන ආසන ගණන 6කි. ‘ඇ’ පක්ෂයට ආසන 4කි. එම ප්‍රාදේශීය සභාවේ ‘ඡන්ද කොට්ඨාස’ 24ම දිනාගෙන ඇතත් එක් පක්ෂයක් ගන්නා ඡන්ද ප්‍රමාණය හරිහැටි පිළිබිඹු නොවේ. 40%ගේ ‘සමානුපාත’ ක්‍රමය හඳුන්වා දුන්නේ එමඟින් පක්ෂයකට සිදුවන අසාධාරණය අවම කිරීම සඳහාය. දේශපාලන පක්ෂවලට ලැබෙන මුළු ඡන්ද ප්‍රමාණය පහත සඳහන් ආකාරයට ලැබෙතියි සිතමු. ‘අ’ පක්ෂය ඡන්දය දුන් මුළු ගණනෙන් 50%කි. ‘ආ’ පක්ෂය මුළු ඡන්ද සංඛ්‍යාව 14%කි. ‘ඇ’ පක්ෂය 36%කි. ‘සමානුපාත’ ක්‍රමය යටතේ 50% ඡන්ද ගන්නා ‘අ’ පක්ෂයට ආසන 8ක් හිමි වේ. ‘ආ’ පක්ෂයට ලැබෙන ආසන ගණන 2 කි. ‘ඇ’ පක්ෂයට ලැබෙන ආසන ගණන 6කි.

ප්‍රාදේශීය සභාවක නියෝජිතයන් ගණන වැඩි කළේ 40% සමානුපාත ක්‍රමය යටතේ ද කාන්තා නියෝජනයේ 25%ක කෝටාවෙන් ද ප්‍රාදේශීය සභාවට එක් වන අතිරේක නියෝජිතයන් හට ද පහසුවෙන් ඉඩකඩ සලසා දීමටයි. 60% - 40% ක්‍රමය නිවැරදිව ගණනය කළා නම් ඒ ඒ පක්ෂවලට හිමි වන ආසන ගණන මෙසේය.

පළාත් පාලන ඡන්දයේ ජයග්‍රාහකයන් තේරීමේ ක්‍රමය අමුතුම විධියකට කර ඇත. එම ගණන් බැලීමේ අවසානය අවුල් සහගතය. මැතිවරණ කොමිසම ගණන් බලා ඇත්තේ පහත සඳහන් ආකාරයටය. මුළු ආසන සංඛ්‍යාව සැලකිල්ලට ගෙන 100%ක් සමානුපාත පදනම යටතේ එක් පක්ෂයකට හිමි වන මුළු ‘ආසන’ සංඛ්‍යාව ගණනය කර ඇත.

සමානුපාත පදනම යටතේ හිමි වන මුළු ආසන සංඛ්‍යාව තීරණය කර කේවල ක්‍රමය යටතේ ජයගත් ආසන ගණනින් අඩු කර ඇත. එසේ ලබාගත් උත්තරයට නිකම්ම එක් පක්ෂයක සමානුපාත කෝටාව ලෙස දක්වා ඇත. මේ ක්‍රමය හැමවිටම 40% සමානුපාත කෝටාව නොවන්නේය. මේ අනුව 40% ආසන සංඛ්‍යාව තීරණය නොවේ. මැතිවරණ කොමිසමේ ක්‍රියාවලිය මෙසේය. මැතිවරණ කොමිසම මුලින්ම ආසන වෙන් කිරීම සඳහා 100% සමානුපාතික පදනම යොදා ගත්තේය. ‘අ’ පක්ෂය (50%) = 20 ‘ආ’ පක්ෂය (14%) = 6 ‘ඇ’ පක්ෂය (38%) = 14 ඉන්පසු මෙම සංඛ්‍යා ආසන බෙදා වෙන් කිරීමේ අවසන් ක්‍රියාවලියට යොදා ගැනේ. 

ඉන්පසු සිදුවන්නේ විජ්ජාවකි. කලින් තීරණය කළ සියයට 100 සමානුපාතික යෝජනා ක්‍රමය සෙවීමේදී එම විජ්ජාව සිදුවෙයි. සමානුපාතික කෝටාව ගණන් බලනු වෙනුවට මැතිවරණ කොමිසම කේවල ක්‍රමය යටතේ ක්‍රියාකරයි.

ඊළඟට මැතිවරණ කොමිසම විජ්ජාවක් පෙන්වයි. ‘සමානුපාතික’ ආසන ගණන විජ්ජාවකින් මෙන් පෙන්වයි. එය කරනුයේ කේවල ක්‍රමය යටතේ දිනාගත් ආසන සංඛ්‍යාවෙන් සමානුපාතික ක්‍රමයෙන් හිමි වූ ආසන ගණනින් අඩු කරමිනි. මැතිවරණ කොමිසම සමානුපාතික කෝටාව තෝරාගත් ආකාරය නොපැහැදිලිය. රැවටිලි සහගතය.

සමානුපාත ක්‍රමය යටතේ හිමිවන ආසන ගණන කලින්ම තීරණය කර ඇති සැටියෙකි. අපේ වගුවේ දැක්වෙන ආසන 16 සමානුපාතික ව්‍යාප්තිය සැලකිල්ලට නොගනී. ඒ අනුව ප්‍රතිඵලය මෙසේය.

මෙම පනත කෙටුම්පත් කිරීමට කවුරුන් අඩිතාලම් දැමුවත් ආසන වෙන් කිරීමේදී ඔහු එක්කෝ ගොළුවකු වී ඇත්තේය. එසේ නැත්නම් ඕනෑකමින්ම වක්‍ර මඟක ගොස් ඇත. කාන්තාවන් සඳහා 25% ආසන වෙන්කිරීම මේ පනතින් ඉවත් කර ඇත. මත්පැන් සම්බන්ධයෙන් රජය පැන වූ නීතිවලට එරෙහිව වීදි බට කාන්තා ක්‍රියාකාරීන් මත්පැන් සම්බන්ධයෙන් දැමූ ශබ්දය දැන් නැත. මුද්‍රිත හා විද්‍යුත් මාධ්‍ය මඟින් ඔවුහු සිය අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් කෑ කෝ ගැසූහ. මත්ද්‍රව්‍ය සම්බන්ධයෙන් වීදි බසිමින් හඬ තැලූ ඔවුහු 25% කාන්තා නියෝජනය ගැන කරබාගෙන සිටිති. 

                                                                                                           ඬේලි මිරර් පුවත්පතේ පළවූ ලිපිය 
                                                                                                           පරිවර්තනය කළේ
                                                                                                           ඩබ්ලිව්. ජී. ගුණරත්න