නව ලොව හා විදුලොව
‘‘සමන් පිච්ච මල් ඉහිරුණු
නිල් තණ කොළ පිට්ටනියක්
වගෙයි අහස අන්න බලනු
කොච්චර ලස්සනද රෑට
අහසේ තරු වැල් පිරිලා
පොළොවේ සුදු මල් පිපිලා
මගුල් ගෙවල් දෙකක් වගෙයි
මේ දෙපොළම හැඩ ගැහිලා”
ටිබෙට් ජාතික එස්. මහින්ද හිමියන් විසින් රචිත මෙම කාව්‍යය, තාරකා පිරුණු අහසක් ගැන පවසන විට නිරන්තරයෙන්ම අපගේ සිහියට නැගේ. එහෙත් අද ඇති ගැටලුව නම්, මෙවැනි තරු පිරුණු අහසක් දැක ගැනීමේ වාසනාව ලෝක ජනගහනයෙන් කවර ප්‍රතිශතයකට හිමිකම් ලැබෙයිද යන්නයි. ලෝකයේ කවර ස්ථානයක සිට දැකගත හැකිද? යන අර්බුදකාරී තත්ත්වයයි.
අපගේ ජීවිතයට වඩාත්ම බලපාන එදිනෙදා සැපපහසුකම්වලින් එකක් වන විදුලි ආලෝකය 1879 දී තෝමස් ඇල්වා එඩිසන් විසින් සොයා ගන්නා ලදී. ඔහු තාපදීප්ත විදුලි බුබුළක් නිර්මාණය කිරීමට උත්සාහ කළ පළමු හෝ එකම පුද්ගලයා නොවේ. සමහර ඉතිහාසඥයින් කියා සිටින්නේ එඩිසන්ගේ අනුවාදයට පෙර තාපදීප්ත ලාම්පු නව නිපැයුම්කරුවන් විස්සකට අධික සංඛ්‍යාවක් සිටි බවයි. කෙසේ වෙතත් කෘත්‍රිම ආලෝක නිෂ්පාදනය පසුගිය ශතවර්ෂ දෙක තුළ වේගයෙන් ඉහළ ගොස් ඇති අතර, පසුගිය දශක කිහිපය තුළ එය වඩාත් සීඝ්‍රගාමී වී ඇත. අප බොහෝ දෙනෙකුට වාතය, ජලය සහ පස දූෂණය හුරුපුරුදුය. නමුත් ආලෝකයද දූෂණය විය හැකි බව ඔබ දැන සිටියාද? ආලෝක දූෂණය හෝ ආලෝකයේ අඳුරු පැත්ත ලෙස හඳුන්වා දිය හැකි මෙය ප්‍රතිවිපාක රාශියකට ආමන්ත්‍රණය කරනු ඇත.
රාත්‍රියේ කෘත්‍රිම ආලෝකය අප ජීවත් වන හා එළිමහනේ වැඩ කරන ආකාරයෙහි විප්ලවීය වෙනසක් සිදුකර ඇති නමුත්, එයින් අගතියකට පැමිණ තිබේ. එළිමහන් ආලෝකකරණයක් වනජීවීන් හා මිනිස් සෞඛ්‍යයට බලපෑම් කිරීමද, මුදල් හා බල ශක්තිය නාස්ති කිරීමද, දේශගුණික විපර්යාසයන්ට දායක වීමට සහ විශ්වය පිළිබඳ අපගේ දෘෂ්ටිය අවහිර කිරීමටද හේතු වේ. ආලෝක දූෂණය ලෙස හැඳින්වෙන කෘත්‍රිම ආලෝකය නුසුදුසු ලෙස හෝ අධික ලෙස භාවිත කිරීම, මිනිසුන්ට, වන ජීවීන්ට සහ දේශගුණයට බරපතළ පාරිසරික ප්‍රතිවිපාක ගෙන දිය හැකිය. ආලෝක දූෂණයෙහි ප්‍රභේද කීපයකි. දෘශ්‍ය අසහනය ඇති කරන අධික දීප්තිය ජනාවාස ප්‍රදේශවලට වඩා රාත්‍රී අහස දීප්තිමත් වීම අපේක්ෂා නොකරන හෝ අවශ්‍ය නොවන තැනට ආලෝකය වැටීම ව්‍යාකූල හා අධිදීප්ත ආලෝක ප්‍රභව භාවිතය ආරක්ෂාව සහ කාර්යක්ෂමතාව සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රමාණය ඉක්මවා භාවිත කරන ආලෝකයේ අතිරික්ත සැපයුම යන ඒවා ප්‍රධානය.
ආලෝක දූෂණය කාර්මික ශිෂ්ටාචාරයේ අතුරු ප්‍රතිඵලයකි. එහි ප්‍රභවයන් අතර බාහිර හා අභ්‍යන්තර ආලෝකකරණය, වෙෙළඳ ප්‍රචාරණය, වාණිජ දේපළ කාර්යාල කර්මාන්තශාලා වීදි ලාම්පු සහ ආලෝකමත් ක්‍රීඩා ස්ථාන ඇතුළත් වේ. නමුත් ගැටලුව නම් රාත්‍රී එළිමහන් ආලෝකකරණය සිදු කිරීමේදී, එසේ කිරීමට අවශ්‍ය වස්තූන් හා ප්‍රදේශ අභිබවා, දැවැන්ත ආලෝක ධාරා අහස දෙසට යොමුවීම බලවත් අකාර්යක්ෂමතාවක් වීමයි.
වසර බිලියන තුනක් තිස්සේ පෘථිවියේ ජීවය පැවතියේ ආලෝකයේ සහ අඳුරේ රිද්මයක වන අතර, එය සොබාදහම විසින් නිර්මාණය කර ඇත්තේ සූර්යයා චන්ද්‍රයා සහ තාරකා මගින් ආලෝකමත් කිරීමෙනි. කෘත්‍රිම විදුලි පහන්, අන්ධකාරය අභිබවා අපේ නගර රාත්‍රියේ දීප්තිමත් කරන අතර, ස්වාභාවික දිවා රාත්‍රී රටාව බිඳවැටී අපගේ පරිසරයේ සියුම් සමබරතාව වෙනස් කර ඇත. දීප්තිමත් රාත්‍රී අහස සෘජුවම පරිසර පද්ධතිය හා වන ජීවීන්ටද මිනිසුන්ටද බරපතළ ඍණාත්මක බලපෑම් ඇති කරයි.
ස්කයිග්ලෝ හෙවත් අහසේ අධිදීප්තිය ලෙස හැඳින්වෙන බලපෑම, වායුගෝලයේ අංශු මගින් කෘත්‍රිම ආලෝකය පරාවර්තනය කිරීම හා ප්‍රකිරණය කිරීම නිසා රාත්‍රී අහස මුළුමනින්ම ආලෝකමත් කරයි. එවිට පෘථිවියේ සිට නිරීක්ෂණය කරන විට අහස දිස්වන්නේ ආලෝක ගෝලයක් සේය. එවිට රාත්‍රී අහසේ බලවත් දීප්තිය නිසා තාරකා නොපෙනේ. මීට වසර සියයකට පෙර සෑම කෙනෙකුම බැලූ බැල්මට දර්ශනීය තාරකා පිරි රාත්‍රී අහසක් දැක ගත හැකි විය. දැන් ලොව පුරා සිටින මිලියන සංඛ්‍යාත ළමයින්ට ඔවුන් ජීවත් වන ක්ෂීරපථය කිසි විටෙකත් අත්විඳිය නොහැක. රාත්‍රියේදී කෘත්‍රිම ආලෝකය වැඩියෙන් හා පුළුල් ලෙස භාවිත කිරීම, විශ්වය පිළිබඳ අපගේ දෘෂ්ටියට බාධාවක් වනවා පමණක් නොව, එය අපගේ පරිසරයට, අපගේ ආරක්ෂාවට, අපගේ බලශක්ති පරිභෝජනයට සහ අපගේ සෞඛ්‍යයට අහිතකර ලෙස බලපායි. ආලෝක දූෂණය රාත්‍රී අහසට තර්ජනයක් වන අතර, ලෝක ජනගහනයෙන් තුනෙන් එකකට ක්ෂීරපථය නොපෙනී ගොස් ඇත. එය පෘථිවියේ ජනගහනයෙන් 80% කට බලපාන ගැටලුවකි. අප මේ සඳහා විසදුමක් නොගන්නේ නම්, ඊළඟ පරම්පරාව ක්ෂීරපථය දකින්නේ පොත් වලින් පමණි.
රාත්‍රී අහස අතුරුදන් වීම මානව ඉතිහාසයේ පෙර නොවූ විරූ තත්ත්වයකි. මීට වසර 45 කට පමණ පෙර තාරකා විද්‍යාඥයින් විසින් ආලෝක දූෂණය දැවැන්ත ගැටලුවක් ලෙස හඳුනා ගැනීමට පටන් ගත් අතර, එවකට පැවති ප්‍රමුඛ පෙළේ තාරකා විද්‍යාත්මක නිරීක්ෂණාගාරවල රාත්‍රී අහසේ ගුණාත්මකභාවය ක්‍රමානුකූලව පිරිහීම දුටුවේය. මෑත අධ්‍යයනවලින් පෙනීයන්නේ 2012 සිට මේ දක්වා කාලය තුළ ලොව පුරා ආලෝක දූෂණය වසරකට 2% කින් ඉහළ ගොස් ඇති බැවින්, ගැටලුව දැනටමත් දිනෙන් දින විශාල වෙමින් පවතින බවයි.
පෘථිවියේ ජනගහනයෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් ආලෝක දූෂිත අහස යට ජීවත් වන හෙයින්, ආලෝකකරණය ඉක්මවා යාම ජාත්‍යන්තර අවධානයට ලක් වේ. ඔබ ජීවත් වන්නේ නාගරික හෝ තදාසන්න ප්‍රදේශයක නම් මේ ආකාරයේ දූෂණයක් දැකීමට ඔබ කළ යුත්තේ රාත්‍රියේ පිටත ගොස් අහස දෙස බැලීම පමණි. ලෝක ජනගහනයෙන් සියයට 80 ජීවත් වන්නේ, ස්කයිග්ලෝ හෙවත් අහසේ අධිදීප්තිය ලෙස හැඳින්වෙන අහස යටය. එක්සත් ජනපදයේ සහ යුරෝපයේ මහජනතාවගෙන් සියයට 99 කට ස්වභාවික රාත්‍රියක් අත්විඳිය නොහැක.
පාරිසරික බලපෑම් සලකා බලන විට ආලෝක දූෂණය පෘථිවියේ පරිභ්‍රමණය මගින් උදාකරන ආලෝකයේ සහ අන්ධකාරයේ ස්වභාවික චක්‍රයට බාධා කරයි. දිවා රෑ ස්වභාවික රිද්මය සමඟ සහකම්පනය වන ඩීඑන්ඒ ඇති ශාක හා සතුන් අවදානමට ලක් වේ. ක්ෂීරපායින්, පක්ෂීන්, උරගයින්, මසුන්, කෘමීන් සහ ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් ඇතුළු විවිධ ජීවීන්ට අනපේක්ෂිත ආකාරයකින් බලපාන අතර එය පරිසරයට හා පරිසර පද්ධතියට අහිතකර බලපෑම් ඇති කරයි. විද්‍යාත්මක අධ්‍යයනවලින් පෙනීයන්නේ ආලෝක දූෂණය විශේෂයෙන් විවිධ වර්ගයේ ජීවීන්ගේ සංක්‍රමණය හා ප්‍රජනනය කෙරෙහි බාධා කරන අතර, එය අවසානයේ ජෛව විවිධත්වයට තර්ජනයක් වනු ඇති බවයි. ගෙම්බන් වැනි උභයජීවීන් වාසය කරන තෙත්බිම්වල වාසභූමිවලටද ස්කයිග්ලෝ තත්ත්වය බලපායි. ඔවුන්ගේ සංසර්ග චාරිත්‍රයේ කොටසක් වන නිශාචර නාදයට හා අධික ආලෝකකරණය මගින් ආකර්ෂණය වන සමහර කෘමීන්ගේ ගහනය අඩුවීම, ආහාර හෝ පරාගණය සඳහා ඔවුන් මත යැපෙන සියලු විශේෂයන්ට අහිතකර ලෙස බලපායි.
සත්ව විශේෂ කිහිපයක් ආලෝක දූෂණයට ගොදුරු වී ඇති බවට ලේඛනගත කර ඇත. වීදි ලාම්පුවල දීප්තිය නිසා රාත්‍රී කාලයේ පියාසර කරන කුරුල්ලන්ගේ අවධානය වෙනතකට යොමු වන අතර, ආලෝකය භාවිත කිරීම කුරුල්ලන්ට ඉක්මණින් ප්‍රජනනය කිරීමට හෝ සංක්‍රමණය වීමටද හේතු විය හැකිය. කෘමීන්, වවුලන්, මුහුදු කැස්බෑවන්, මාළු යන ජීවින්ගේ පෝෂණ හැසිරීමට කෘත්‍රිම ආලෝකයේ වෙනස්වීම් බලපෑම් කරයි. මුහුදු කැස්බෑවන්, සාගරයේ දිදුලන විදුලි පහන් දැල්වීම වැරදියට ගෙන එමඟින් ඔවුන්ගේ කැදැල්ලෙන් පිටත අනතුරුදායක ප්‍රදේශ කරා ගමන් කරයි.
සාම්ප්‍රදායික නින්දේ වේලාව ආලෝකයට නිරාවරණය වීම නිසා, මිනිස් නින්දේ ස්වභාවික රිද්මයේ බාධා ඇති කිරීම ලේඛනගත කර ඇත. රාත්‍රී අහසේ ආලෝක දූෂණයට නිරාවරණය වන මිනිසුන් තුළ නියාමනය කරන ස්වභාවික හෝමෝනයක් වන මෙලටොනින් ප්‍රමාණය අඩුවීම ජීව විද්‍යාඥයින් විසින් සටහන් කර ඇත. විශාල බලපෑමක් වළක්වා ගැනීම සඳහා ජීව විද්‍යාඥයින් යෝජනා කරන්නේ දිවා කාලයේදී ස්වාභාවික ආලෝක නිරාවරණ ප්‍රමාණය වැඩි කිරීමට සහ රාත්‍රියේදී පරිභෝජනය කරන විදුලි ආලෝකයේ ප්‍රමාණය අඩු කිරීමය. ගස්වල වැඩෙන රටාව අක්‍රමවත් වී ඇති අතර, කාලගුණික හා සෘතුමය වෙනස්කම්වලට අනුවර්තනය වී ඇත.
වෙනත් පරිසර ගැටලුවකට මෙන්ම, ආලෝක දූෂණය පිළිබඳ ගැටලුව නිරන්තරයෙන් නරක අතට හැරෙමින් තිබේ. අනාගත පරපුර එය රැකබලා ගන්නා තෙක් බලා සිටීම ඇදහිය නොහැකි තරම් කම්මැලි සහ නොසැලකිලිමත්කමකි. ඇත්ත වශයෙන්ම, ආලෝක දූෂණයකින් තොර අපේ පරම්පරාව, අඳුරු අහසට ණයගැතිය. ප්‍රවණතාවයට එරෙහි වන අවශ්‍ය වෙනස්කම් කිරීම වත්මන් පරම්පරාවේ වගකීමකි. ශුභාරංචිය නම් ආලෝක දූෂණය වෙනත් බොහෝ දූෂණයන් මෙන් නොව ආපසු හැරවිය හැකි අතර, අප සෑම කෙනෙකුටම වෙනසක් කළ හැකිය. ආලෝක දූෂණය ගැටලුවක් බව දැන සිටීම පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවේ. අවශ්‍යතාවය වන්නේ ක්‍රියාවයි. වෙනත් ආකාරයක පරිසර දූෂණය මෙන් නොව, එය තාක්‍ෂණිකව දුෂ්කර ගැටලුවක් නොවේ. අවසානයේ අපට අවශ්‍ය වන්නේ සංස්කෘතික වෙනසක් පමණි. විසඳුම් දැනටමත් අත ළඟය.
නූතන සමාජයට ආරක්ෂාව සහ වාණිජ්‍යය ඇතුළු විවිධ අවශ්‍යතා සඳහා එළිමහන් ආලෝකකරණයක් අවශ්‍ය වන නමුත්, අවශ්‍ය ඕනෑම ආලෝකකරණයක් බුද්ධිමත් අයුරින් භාවිතා කළ යුතුය. ආලෝක දූෂණයෙන් සිදුවන හානිකර බලපෑම් අවම කිරීම සඳහා අවශ්‍ය විටදී පමණක් ආලෝකය දැල්විය යුතුය. අවශ්‍ය ප්‍රදේශය පමණක් ආලෝකමත් කළ යුතුය. රාත්‍රියේදී ඔබේ නිවසේ සිට ආලෝකය අවම කිරීමෙන් ඔබට මෙය ආරම්භ කළ හැකිය. මෙම සරල පියවර අනුගමනය කිරීමෙන් ඔබට මෙය කළ හැකිය. දීප්තිය සහ ආලෝකය අවම කිරීම සඳහා ආලෝක ප්‍රභවය ආරක්ෂා කරන එළිමහන් ආලෝක සවිකිරීම්, ස්ථාපනය කිරීම වැදගත් වේ. ආලෝකය පොළවට යොමු කිරීම, ඩිමර් චලන සංවේදක හෝ ටයිමර් භාවිත කිරීමෙන්, අනවශ්‍ය එළිමහන් ආලෝකකරණය අඩු කළ යුතුය. අවශ්‍ය විටෙක පමණක් ආලෝකය භාවිත කිරීම, ආරක්ෂාව ගැන සැලකිලිමත් නම් චලන අනාවරණ විදුලි පහන් සහ ටයිමර් ස්ථාපනය කළ හැකිය. සියලු එළිමහන් විදුලි පහන් නිසි ලෙස ආරක්ෂා කළ යුතුය. ඉන්පසු ඔබේ පවුලේ අයට සහ මිතුරන්ට පණිවිඩය පතුරුවා හරින්න. බොහෝ අය ආලෝක දූෂණය සහ රාත්‍රියේදී කෘත්‍රිම ආලෝකයේ සෘණාත්මක බලපෑම් ගැන බොහෝ දේ නොදනිති. ගැටලුව අන් අයට පැහැදිලි කිරීමෙන් අපගේ ස්වාභාවික රාත්‍රී අහස ආරක්ෂා කිරීමට අවශ්‍ය පියවර ගැනීමට වැඩි පිරිසක් පොලඹවනු ඇත.
උපාලි ජයසිංහ
බ්‍රිතාන්‍ය රාජකීය තාරකා විද්‍යාඥයින්ගේ සංගමයේ සාමාජික, විද්‍යාපති
