ඊ.එල්.වොයිනිච්  - ‘ද ගැඩ්ෆ්ලයි’ 

තමා ඇට මැස්සෙකි’යි ඇරිස්ටෝටල් වරක් පැවසී ය.

ඇට මැස්සා අශ්වයාට දෂ්ඨ කර ඌ කූද්දන්නාක් මෙන් තමා ද නින්දේ සිටින ඇතැන්ස් ජනයා අවදි කරයි.

සමහරවිට ඇට මැස්සා අශ්ව වලිගයේ පහර කා මැරෙන්නට වුව ඉඩ තිබේ.

මේ නවකතාවේ ප‍්‍රධාන චරිතය වන ආතර් බර්ටන් එවැන්නෙකි. නැවක සැඟ වී පලා යන ඔහු තුදුස් අවුරුද්දකට පසු වෙස් වළාගෙන මතුවන්නේ ‘ඇට මැස්සා’ ලෙසිනි.

තමා යුද අධිකරණයේ තීන්දුව පරිදි මරා දමනු ලබන්නට පෙර එම තීන්දුවට අනුමැතිය දුන් කාදිනල් මොන්ටිනෙල්ලිිට ඔහු මෙසේ කියයි:

‘ඔබතුමාගේ මුසාවාද. උක් යායක වහල් වැඩට මා පන්නා ගන්නාවිට ඔබතුමා මට කොච්චරක් විතර අනුකම්පා කළා ද? ඇහෙන කොට දැන් වෙව්ලනවා මේ මුනිවරයා, මෙහෙමත් මුදු මොලොක් මුනිවරයන් ඉන්නවානේ.

දෙවියන් වහන්සේගේ හිතට ම හරියන මිනිහා. තමාගේ පව් ගැන මනස්තාප වෙමින් ඒත් ජීවත් වන මිනිහෙක්. මරණය ඔහුගේ පුතාට. ඒ් කියන්නෙ මට. මට ආදරේලූ. ඒ ආදරෙන් මට වෙලා තියෙන සන්තෑසිය ඇති.

ඔබතුමා හිතනවද මුදු මොලොක් වචන කීපයකින් මට සියල්ල අකා මකා නැවතත් ආාතර් වෙන්න පුළුවන් කියලා? අසික්සිත ගඳ ගහන ගණිකා මඩම්වල පිඟන් හේදූ මම, තමුන්ගේ සතුන්ටත් වඩා තිරිසන් විදියට මට සැලකූ සංකර ගොවියන්ගේ අශ්වයන් බලා කියා ගත් මම, සංචාරක සංදර්ශනයක බහු බූත වෙස්ගත් මම, ගොං පොරකරුවන්ගේ දරදිය ඇද්ද මම, සාගින්නෙන් වැටී පයට පෑගුණු මම, අහක දාන පාං කෑල්ලක් ඉල්ලා ගෙන ගොහිං මුල් අයිතිය බල්ලන්ට නිසා ඒකත් අහිමි වූ මම... මේව කියල ඇති පලේ මොකක්ද? ඔබතුමා නිසා මට අත්වූ හරිය කොහොමද කියන්නේ? දැන් ඔබතුමා මට ආදරේලු, කොපමණ ආදරේ ද? මං වෙනුවෙන් ඔබතුමාගේ දෙවියන් වහන්සේ අතාරින්න තරම්? මේ සදාකාලික යේසුස් මොනවද ඔබතුමාට කර තිබෙන යහපත? ඔබතුමා වෙනුවෙන් කොහේද උන්වහන්සෙ දුක් විඳල තියෙන්නෙ, මට වඩා උන්වහන්සේට ආදරය කරන්න තරම්? ඔබතුමා යේසුට ඔය තරම් ආදරේ තුවාල වූ දෑත් නිසා ද? මා දිහා බලන්න. බලන්න මෙතන. ඊළඟට මෙතන.- මෙන්න මෙතන’

ඔහු කමිසය ඉරා සිය බියකරු තුවාල කැළැල් පෙන්වීි ය.

‘පාද්රේ, ඔබතුමාගේ ඔය දෙවිියන් වහන්සේ වට්ටඩියෙක්. ඔහුගේ තුවාල ව්‍යාජයි. ඔහුගේ වේදනාව විකාරයක්, ඔබතුමාගේ හදවතට හිමිකම් කිවහැකි මටයි. පාද්රේ ඔබතුමා මාව ඇද නොහෙලූ වධ වේදනාවක් නෑ. මගේ දිවි ගෙවුණු අන්දම ඔබට නිකමටවත් හිතා ගන්නට පුළුවන් නම්. දස වධ වින්දත් මම මරණය වැළඳ ගත්තේ නෑ. මම සියල්ල ඉවසා දරා සිටියා. ඉවසා දරා ගෙන මගේ ප‍්‍රාණය රැක ගත්තා. මන්ද ආපසු පැමිණ ඔබතුමාගේ මේ දෙවියන් වහන්සේ සමග සටන් වැදිය යුතු නිසා. ඒ අරමුණ මං පලිහක් ලෙස මගේ හදවත පෙරටුව තබා ගත්තා. උම්මන්තකයකු වීමෙන් මා වළක්වාලූයේ ඒ අරමුණ. මරණයෙන් මා මුදා ගත්තේ ඒ අරමුණ. දැන් ආපසු පැමිණි මා දකින්නේ කුමක් ද? ඔහු තවමත් මගේ තැන අල්ලාගෙන. සැබැවින් ම පැය හයක් කුරුසියේ ඇණ ගසා තිබූ, යළි මළවුන්ගෙන් නැගී සිටි ඒ ව්‍යාජ බිල්ල මගේ තැන අල්ලා ගෙන.’

ELV ලෙස කෙටියෙන් හැඳින්වුණුු එතල් ලිලියන් වොයිනිච් (1864 - 1960) නම් අයර්ලන්ත ලේඛිකාව විසින් 1897 දී ඉංග‍්‍රීසි බසින් ලියා පළකරන ලද නවකතාවකි මෙය. නවකතා හත අටක් සහ පද්‍ය විශාල ප‍්‍රමාණයක් රචනා කොට ඇති ඇයගේ කෘති අතර විශිෂ්ටතම කෘතිය ලෙස සැලකෙන්නේ The Gadfly ( ඇට මැස්සා) ය.

1864 මැයි මස 11දා අයර්ලන්තයේ කෝක් හි සුප‍්‍රකට ගණිතඥ ජෝර්ජ් බූලිට දාව උපත ලද එතල් ලිලියන් 1893 දී පොලිෂ් ජාතික ඩබ්.එම්.වොයිනිච් හා විවාහ වූ හෙයින් වොයිනිච් වාසගම ලද්දාය. ඇගේ පියා වූ ජෝර්ජ් බූලි යනු පරිගණකයේ ගණිතමය පාර්ශ්වයේ මූලික සංකල්පය වන බූලියන් වීජගණිතයේ අන්වේෂකයා ය. අයර්ලන්තයේ දී නවකතා සහ කවි ලියූ නමුත් ඇය එක්සත් රාජධානියේ හෝ අමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ හෝ ප‍්‍රකට නමක් දිනා ගන්නට සමත් වූයේ නැත. එහෙත් ඇට මැස්සා නමැති මෙම නවකතාව ඇයට මහජන චීන සමූහාණ්ඩුව , සෝවියට් දේශය ප‍්‍රමුඛ සමාජවාදී රටවල කීර්තියක් අත් කැර දුන්නේ ය. එම රටවල ඇය සැලතකුණේ බටහිර සිටින විශිෂ්ටතම නවකතාකරුවන් අතළොස්ස අතුරින් කෙනෙකු ලෙසිනි. ඇතැම් විචාරකයෙක් ඇය චාල්ස් ඩිකන්ස් හා සම තත්ත්වයේ ලා සැලකී ය. 1960 ජුලි 27දා ඇය මිය යන විට සෝවියට් දේශයේ පමණක් එම කෘතියෙන් අලෙවි වී තිබූ පිටපත් සංඛ්‍යාව මිලියන දෙකහමාර ඉක්මවන බව වාර්තාගත ය. චීන ජනයා අතර එය ඊටත් වඩා පැතිරිණි.

2017 ජනවාරි මාසයේ BBC Culture වෙබ් අඩවියේ මේ කෘතිය සම්බන්ධයෙන් පළ වූ විචාර ලිපියක හිස වන්නේ ‘සෝවියට් දේශය දැපනෙ දැමූ නවකතාව’යි.

මෙය ඇසුරෙන් ප‍්‍රමුඛ සෝවියට් සංගීතඥයන් වන ද්මිත‍්‍රී ෂොට්සකොවිච් සහ සර්ජි ප්‍රොකොෆියෙව් සංගීත සංධ්වනි දෙකක් නිමවා ඇති අතර චිත‍්‍රපට පහක් සහ නාට්‍ය පහක් බැගින් නිශ්පාදනය කෙරී ඇති බව සඳහන් ය.

මේ කෘතියේ පසුබිම් කාලය වනුයේ Risorgimento නමින් හැඳින්වෙන 1848 සිට 1871 දක්වා පැවැති ඉතාලිය එක්සේසත් කිරීමේ ව්‍යාපාරය ක්‍රි යාත්මක වූ සමයයි. මෙහි එන ප‍්‍රමුඛ චරිත ඒ සඳහා වන රහසිගත ව්‍යාපාරයක නිරත වන තරුණයන් ය. ඊට එරෙහි කතෝලික පලලිය නියෝජනය කරමින් මොන්ටිනෙල්ලි නම් පූජක තැන සිටියි. ඇට මැස්සා හෙවත් ආතර් බර්ටන් ගේ උපත ඔහු පැවැත්වූ අනියම් ඇසුරක ප‍්‍රතිඵලක් බව ද සඳහන් ය.

මේ කෘතියේ එන දැඩි ආගම් විරෝධී ප‍්‍රකාශ හා මතවාද නිසා දෝ මෙය ඉංගිරිසි භාවිත රටවල ජනප‍්‍රිය වූයේ නැත. ඉතාලි බසට පරිවර්තනය කරන ලද නමුත් මෙහි දෙවැනි මුද්‍රණයක් නිකුත් වන්නේ බොහෝ කලකට පසුව ය.

ELV කලක් සෝවියට් දේශයේ ද විසුවා ය. රුසියන් බස මනාව හැදෑරූ ඕ පසුකලෙක අමෙරිකාවේ වාසයට ගොස් එහි දී රුසියානු කාව්‍ය ඉංග‍්‍රීසියට පරිවර්තනය කොට පළ කළා ය. එකල ඇයගේ මිතුන් අතර විශිෂ්ඨ ගණයේ පුද්ගලයෝ වූහ. ෆ්‍රෙඞ්රික් එංගල්ස් පවා ඇයගේ මිතුරකු විණි’යි පැවසේ. බර්නාඩ් ෂෝ තවත් අයෙකි.

මේ නවකතාවට පාදක වූ සැබෑ කතාව කලක් ඇය සමග විශේෂ ආකාරයේ සබඳතාවක් පවත්වාගෙන ගිය සිඞ්නි රේලි නම් බ්‍රිතාන්‍ය ඔත්තු සේවා නිලධාරියා විසින් පවසන ලද බව සඳහන් ය. මෙතෙක් ලොව පහල වූ දක්ෂතම ඔත්තුකරු ලෙස රේලි පිළිගැනෙයි. ඔහු 1923 දී ලෙනින් ඝාතනය සඳහා යොදවනු ලැබූ බවද, එය අනාවරණය වීමෙන් පසු සෝවියට් රජය විසින් මරණ දඬුවම පනවන ලද බව ද පැවසේ.

ඇට මැස්සා හි ප‍්‍රධාන චරිතය වනුයේ පෙර සඳහන් පරිදි ආතර් බර්ටන් නමැති ශිෂ්‍ය ක්‍රියාධරයෙකි. දර්ශනය හදාරන ඔහු හා පැටි වියේ සිට හඳුනන ජෙම්මා නමැති තරුණියක අතර කාව්‍යමය ප්‍රෙමයක් වෙයි. ඔවුහු රහසිගත ව්‍යාපාරයක සාමාජිකයෝ වෙති.

ආතර් සිය ගුරුවරයා ලෙස සලකන මොන්ටිනෙල්ලි නමැති පූජකවරයාට අප‍්‍රමාණ සෙනෙහසක් දක්වයි. ආතර් විසින් පූජකවරයා ඉදිරියේ කරන ලද පාපෝච්චාරණයක් පොලිසිය අත පත්ව ඔහු අත් අඩංගුවට ගැනේ. ඔහු නිදහස ලබන නමුත් ජෙම්මාගේ මිතුරකු වන බොල්ලා නම් තරුණයා ඔහු විසින් පාවා දෙන ලදැයි ද එය හුදෙක් ලිංගික ඊර්ෂ්‍යාව මත සිදු කරන ලද්දකි'යි ද ඔහුට චෝදනාවක් එල්ල වෙයි. එනමුත් ඇත්තටම ඔහු එසේ කරන්නේ නැත. මේ ආරංචිය විශ්වාස කරන ජෙම්මා ඔහුට අතුල් පහරක් ගසයි. තමා සිය දිවි නසා ගන්නා බවට පියතුමාට ලිපියක් ලියා තබන ඔහු මුහුදේ ගිලී සැඟව යයි. ඔහුගේ මිනිය සොයා ගනු ලබන්නේ නැත. වසර 13කට පමණ පසු ෆිලිස් රිවාරේස් නොහොත් ඇටමැස්සා නමින් මතුවන ඔහු නැවතත් ඉතාලියේ විප්ලවයට දායක වෙයි. එවර අත්අඩංගුවට ගනු ලැබීමෙන් පසු ඔහු යුද්ධාධිකරණය මගින් මරණ දඬුවමට යටත් කෙරේ. ආතර් වනාහි පූජක මොන්ටිනෙල්ලාගේ අනියම් පුත‍්‍රයකු බව ද පසුව අනාවරණය වෙයි. ඇටමැස්සා යනු ආතර් ම බව පසුව ජෙම්මා සහ මොන්ටිනෙල්ලි පසුව අවබොධ කැර ගන්නා නමුත් එවිට පමා වුවා වැඩි ය.

මෙම නවකතාව විශ්වාසය, විප්ලවය, කැරලි ගැසීම්, ආදරය, පරාක‍්‍රමය සහ ප‍්‍රාණ පරිත්‍යාගය පිළිබඳ කියැවෙන අපූරු නවකතාවක් බව විචාරකයෝ පෙන්වා දෙති. The Gadfly තමා ප‍්‍රලය කළ නවකතාවලින් එකකි 'යි බර්ට‍්‍රන්ඞ් රසල් නමැති ප‍්‍රමුඛ දාර්ශනිකයා වරක් පවසා ඇත.

එකල පිහියෙන් ඇන රාජ්‍ය නිලධාරීන් මරා දැමීම විප්ලව කල්ලිය විසින් නිතර සිදු කරන ලද්දකි. වරෙක ජෙම්මා ඒ ගැන ඇට මැස්සා ප‍්‍රශ්න කරයි.:

"දක්‍ෂ ඔත්තුකරුවකුගෙන් එහෙම නැත්නම් අමනෝඥ නිලධාරියෙකු නිසා ඉස්මතුවන ප‍්‍රායෝගික කරදරයකින් මිදෙන්න ඒක හොඳ බව ඇත්ත.-” ඈ කතා කර ගෙන ගියා ය. "ඉවත් කළ කරදරයටත් වඩා නරක- වඩා බලගතු කරදරයක් මේ නිසා ඉස්මතු නොවන්නේ ද කියන එක තවත් ප‍්‍රශ්නයක්. මේක හරියට දුම් කවුළු සුද්ද කරන්නාගෙයි- අලංකාර නිවසෙයි- යක්කු හත් දෙනාගෙයි කතාව වගේ. හැම ඝාතනයකින්ම සිද්ද වෙන්නෙ පොලීසිය තවතවත් විස වෙන එක; මිනිසුන් තවතවත් හිංසාකාරී ක්‍රියාවලට ක‍්‍රෑර ක්‍රියාවලට පුරුදු වෙන එක; ප‍්‍රජාවගේ තත්ත්වය එන්න එන්න ම දරුණු වෙන එක. එච්චරයි.-”

"විප්ලවය පැමිණිදාට මක්කවෙයි කියල ද ඔබ හිත්නෙ? එතකොට හිංසාකාරී ක්‍රියාවලට පුරුදු වෙන්න මිනිස්සුන්ට සිද්ද වෙන්නෙ නෑ කියල ඔබ හිතනව ද? යුද්ධය කියන්නෙ යුද්ධය -”

"ඔව් ඒත් විවෘත විප්ලවය වෙනම කාරණයක්. ඒක ජන ජීවිතයේ එක මොහොතක් පමණයි. අපේ දියුණුව, අභිවෘද්ධිය සඳහා අප වැය කළ යුතු ගාස්තුව නැත්නම් වටිනාකම ඒකයි. භයානක දේවල් සිද්ධ වෙන්න පුළුවන් බවට සැකක් නෑ. හැම විප්ලවයකදී ම එහෙම වෙනවා. ඒත් ඒ විශේෂ විශිෂ්ඨ මොහොතක විශේෂ විශිෂ්ඨ ලක්‍ෂණ. වග විභාගයක් නැතිව මේ අන්දමට පිහි පාවිච්චියේ භායානකත්වය තමයි මේක ඇබ්බැහියක් වීම. එවිට ඒක දෛනික එදිනෙදා සිද්ධියක් ලෙස දැකීමට මිනිස්සු පුරුදු වෙනවා. ඒ නිසාම මනුෂ්‍ය ජීවිතය සම්බන්ධයෙන් පවත්නා පාරිශුද්ධ හැඟීම් මොට වෙනවා. මම රොමඤ්ඤාවට නිතර ගොස් පුරුදු නැ. ඒත් දුටු පොඩ්ඩෙන් මට හිතා ගන්න පුළුවන් උණා. ඔවුන්ට දැන් හිංසාව යාන්ත්‍රික පුරුද්දක් වෙලා. නැත්නම් එහෙම වේගෙන එනවා-”

"මොක උනත් යන්ත‍්‍රානුසාරයෙන් ඔලුව පහත් කරන්න, කොන්ද නමන්න, පුරුදු වෙනවාට වඩා ඒකවත් හොඳයිනේ-”

"මම එහෙම හිතන්නේ නෑ. හැම යාන්ත‍්‍රික පුරුද්දක්ම නරකයි. නිහීනයි. ඒ එක්කම මේ පුරුද්ද ඉතා දරුණුයි. හැබැයි විප්ලවකාරයකුගේ කාර්යය කිසියම් ආණ්ඩුවකින් හුදෙක් එක්තරා අන්දමේ සහනදායී ක‍්‍රම උදුරා ගැනිම කියලා ඔබ හිතනවා නම්, රහස් සංවිධාන සහ පිහිය ඉතා බලගතු ආයුධ ලෙස ඔබට පෙනීි යන්නට පුළුවන්. මොකද ඕනෑම ආණ්ඩුවක් ඔයිට වඩා බය තවත් දෙයක් නෑ. ඒත් ඔබ හිතනවා නම් මා හිතන විදියටම යම්කිසි ක්‍රියා මාර්ගයක් ගනු වස් ආණ්ඩුවට බල කිරීම අවසානය නොවේය; ඒත් ඒක අවසානය සඳහා මාර්ගයක් පමණක් ය; ඇත්ත වශයෙන්ම අප විසින් ප‍්‍රති සංස්කරණය කළ යුත්තේ මිනිසුන් අතර පවත්නා සම්බන්ධතාවය ය කියල, එහෙම නම් ඔබ කටයුතු කළ යුත්තේ වෙනස් විදියකට. නුගත් මිනිසුන් ලේවලට පුරුදු කිරීම මිනිස් ජීවිතවලට ඔවුන් දෙන වටිනාකම පහත හෙලීීමට හේතුවක්.”

The Gadfly ඇටමැස්සා නමින් සුගතපාල ද සිල්වා විසින් සිංහලට පරිවර්තනය කරනු ලැබ අපේ කට්ටියේ පොතක් ලෙස ගොඩගේ සමාගම විසින් ප‍්‍රකාශයට පත් කොට ඇත. ඉහත උධෘත ගත්තේ එයිනි.