ගාලූ මුවදොරදී රජීව් ගාන්ධිට පහරදුන් මොහොත

ඒ අතීතයේ එක් අඳුරුබර දිනයකි. දිනය නිශ්චිතවම 1987 ජූලි මස 29 වැනිදාය. ඉන්දුxලංකා ගිවිසුම අත්සන් කළේ එදිනය. ශ්‍රී ලංකාවේ ජනපති ජේ. ආර්. ජයවර්ධන මහතාත් ඉන්දියානු අගමැති රජීව් ගාන්ධි මහතාත් දෙරට නියෝජනය කරමින් ඉන්දුxලංකා ගිවිසුමට අත්සන් තැබූහ.

ජූලි 30 වැනිදා අගමැති රජිව් ගාන්ධි රටින් පිටව යාමට පෙර අගමැතිවරයාට නාවික හමුදා උත්තමාචාරයක් පිළිගන්වන්ට නියමිතව තිබුණි. සැලසුම් කළ පරිදි දැඩි ආරක්ෂක විධිවිධාන මධ්‍යයේ නාවික හමුදා උත්තමාචාරය වෙනුවෙන් සියලූ සැලසුම් පිළියෙල විය.

ඒ උත්තමාචාරය පැවැත්වෙමින් තිබුණු වේලාවයි. සියල්ල සාමකාමීය. එහෙත් එක් මොහොතකින් නොසිතූ  ප‍්‍රකම්පනයකින් නිමේෂයකට සියල්ලක් සසල විය. කිසිවකුත් අපේක්ෂා නොකළ මොහොතක නාවික හමුදා භටයකු අත රැුඳි රසිෆලය ඉහළට එසවිණි. එහි ඉලක්කය  රැඳී තිබුණේ ඉන්දීය අගමැති රජිව් ගාන්ධිගේ සිරස මතය.

ඉලක්කය ඒ අයුරින්ම සපුරාගත නොහැකි වුවත් ඒ ආන්දෝලනාත්මක සිදුවීම වසර විසිහයක් ඇවෑමෙන් අදද අපට සිහිපත් වේ.

එදා රජිව් ගාන්ධි අගමැතිවරයා වෙත රයිෆලය  එසවූ විජිත රෝහණ විජේමුණි නාවික හමුදා භටයා අද ජ්‍යෝතිෂවේදියකි. ඒ අතීත සිදුවීමට වසර 26ක් සපිරෙද්දී ඔහු තම අත්දැකීම් අළලා මවුබිමට උත්තමාචාර නමින් ග‍්‍රන්ථයක්ද ප‍්‍රකාශයට පත් කළේය. මේ ඔහු අද සිහිපත් කරන එදා මතකයයි.

විජිත රෝහණ

විජිත රෝහණ විජේමුණි පහරදුන් නාවික සෙබළා අද කියන කතාව:
අපේ රට ඉන්දියාවේ 26 වැනි ප‍්‍රාන්තය වෙනවා දකින්න බෑ කියන හිතුවිල්ල මගේ හිතේ හුඟාක් දැඩිව පැලපදියම් වෙලා තිබුණා. ඉන්දුxලංකා ගිිවිසුමට එරෙහිව රටේ කළු කොඩි එසවුණා. ජනතාව ලොකු විරෝධයක් දැක්වූවා.

ඉන්දු-ලංකා ගිවිසුම අත්සන් කළේ ඇඳිරි නීතියත් පනවලා. උත්තමාචාරයට පෙර ඉන්දුxලංකා ගිවිසුමට එරෙහි විරෝධය හේතුවෙන් ඇතිවූ ඇතිවූ ගැටුම් වලින් මිනිස්සු  147 දෙනෙක් මැරිලා තිබුණා.

ලෙයින් කඳුළින් ජාතියේ හදවත හැඬවුණු මොහොතක  අත්සන් කළ ඉන්දු-ලංකා ගිවිසුමට එරෙහි විරෝධය පිළිබඳ හැඟීමෙන් නාවික හමුදා භටයාගේ හදවතද සලිත වී තිබුණි. ආවේගය හදවතේ සියලූ අක් මුල් පුරා ඔඩු දුවමින් තිබුණි.

මමත් රජිව් ගාන්ධි අගමැතිවරයාට පිරිනමන නාවික හමුදා උත්තමාචාරය පෙළපාලියට තේරිලා හිටියා. අගමැතිවරයා සියරට බලා යන්න පෙර දක්වන උත්තමාචාරය. මම හිතා ගත්තා රජිව් ගාන්ධි අගමැතිවරයාට හොඳ පාඩමක් උගන්වනවා කියලා. මට හිතුනා මෙහෙම ගියොත් අපට අනාගතයේදී වේලූපිල්ලේ ප‍්‍රභාකරන්ටත් උත්තමාචාර දක්වන්න සිදුවෙයි කියලා.

මම මගේ සැලසුමත් තීරණයත් හිතේ තියාගෙන රජිව් ගාන්ධි අගමැතිවරයා මම හිටපු තැනට කිට්ටුවෙන මොහොත එනකම් බලාගෙන සිටියා. ඒ මොහොත ආවාම මම දෙපාරක් හිතුවේ නෑ. රයිපලය උස්සලා ගත්තා අගමැතිවරයාට පහර දෙන්න. එක්වරම සෙවනැල්ලක් වගේ රයිපලය එසවෙද්දී අගමැතිවරයාට මොකක් හෝ අනතුරක් පිළිබඳ හැෙඟන්න ඇති. අගමැතිවරයා ඔළුව හැරෙව්වා. නාවික හමුදාපතිතුමා වූ රියර් අද්මිරාල් ආනන්ද සිල්වා මහතා තමන්ගේ අත දාලා එය වළක්වන්න උත්සාහ කළා. එහෙම නොකළා නම් ඒ පාර රජිව් ගාන්ධි අගමැතිවරයාට දැඩිව වැදෙන්න තිබුණා.

ඔය සිදුවීමෙන් පසු රියර් අද්මිරාල් ආනන්ද සිල්වා නාවිකා හමුදාපතිතුමාට වයිස් අද්මිරාල් ධුරය දුන්නා. ඔහු වයිස් අද්මිරාල් ධුරය ලැබූ පළමු නාවික හමුදාපතිත් වුණා.

එදා මම රයිපලය එසෙව්වේ රජිව් ගාන්ධි අගමැතිවරයා මැරෙන්න පහර දෙන්නයි. ඔහුගේ මරණය තමා මගේ ප‍්‍රාර්ථනය සහ ඉලක්කය වුණේ.
එහෙත් අගමැති රජිව්ගේ ඉරණම මත තවත් ආයුෂ ලැබීමේ ආශිර්වාදය රැුඳී පැවතුණි. මෙම උද්වේගකර මොහොත නොමියෙන සාක්ෂියක් බවට පත්කළේ ප‍්‍රභාලේඛනයයි. නිනව්වක් නැතුව පැය ගණනක් පුරා මෙහෙයැවී තිබුණු සියක් කැමරා ඇස් ඒ තීරණාත්මක මොහොතේ නිහඬ වෘතයක ගිලී පවතිද්දී එකම එක ඡුායාරූප ශිල්පියකු අත රැඳී කැමරාව පමණක් ඇසුරු සැණින් පිංතූරය සොරා  ගත්තේය. ඓතිහාසික ගිවිසුමක් හා සබැඳි ඓතිහාසික සංසිද්ධියක       ”මොහොත” ඔහුගේම පමණක් වූයේ ඒ මොහොතක ක‍්‍රියාත්මක වීම තුළය.

ප‍්‍රවීණ ඡායාරූප ශිල්පී සේන විදානගම, නාවික භටයා  අගමැති රජිව් ගාන්ධිට පහර දෙන අවස්ථාව කැමරා කාචයේ  සටහන් කරගත් ඡුායාරූප ශිල්පියාය. මේ අද දවසේ ඔහුගේ මතකයයි.

සේන විදානගම  ඡායාරූප ශිල්පියා අද කියන කතාව:

සේන විදානගම

ජූලි 29 වැනිදා ඉන්දු-ලංකා ගිවිසුම අත්සන් කළා. ඒ ඊට පසුවදා. එනම් 1987 ජූලි 30 වැනිදා. ජූලි 29 වැනිදා ගිවිසුම අත්සන් කළ අවස්ථාව ඬේලි නිව්ස් පුවත්පත නියෝජනය කරමින් ආවරණය කළ ඡායාරූප ශිල්පියා වුණෙත් මමමයි.

30 වැනිදා වෙද්දී රටේ භීෂණ තත්ත්වයක් තිබුණේ. මිනිස්සු මහා උද්ඝෝෂණ කළා. 29 වැනිදා හවස ගිවිසුම අත්සන් කළ පිංතූර ටිකත් දීලා මම ගෙදර යන්න යද්දී අපේ කර්තෘ මණික් ද සිල්වා මහත්තයා මට කීවා සේන හෙට වැඬේටත් ඔයා දාලා තියෙනවා. අමල් ජයසිංහත්  එක්ක අගමැතිගේ කවර් එකට යන්න උදේ 7.30 වෙද්දී ප‍්‍රවෘත්ති දෙපාර්තමේන්තුවට යන්න කියලා.

එතනින් අපව අරගෙන ගියේ ජනාධිපති මන්දිරය ඉස්සරහා ස්ථානයකට. එතන ඡුායාරූප ශිල්පීන් වෙනුවෙන් අට්ටාලයක් හදලා තිබුණා. උත්තමාචාර පෙළපාලිය තිබුණේ ජනාධිපති මන්දිරය ඉස්සරහා. එතැන් සිට මීටර් 30ක් පමණ ඈතින් අඩි 8ක් පමණ උස අට්ටාලයක අපි කොටුකරලා හිටියා.

දෙස් විදෙස් ජනමාධ්‍යවේදීන් 75ක් විතර එතන හිටියා. විදේශීය  මාධ්‍යවේදීන්ට අට්ටලායක් තිබුණෙ නෑ. ඒ අය බිම සිටයි වාර්තා කළේ.

උදේ 9.30 පමණ වෙද්දී අපි බලාගෙන ඉන්නවා ආවරණ කටයුතු කරන්න. ඒ අවස්ථාවේදී ජේ. ආර්. ජනාධිපතිතුමා සහ රජිව් ගාන්ධි අගමැතිතුමා ජනාධිපති මන්දිරයේ  මැද ගේට්ටුවෙන් එළියට ආවා. ඒ තවත් මැති ඇමැතිවරුන් පිරිසක් සමග.

ජේ. ආර්. ජනාධිපතිතුමා රජිව් ගාන්ධි අගමැතිවරයාව නාවික හමුදාපතිවරයාට බාරදුන්නා. ඒ උත්තමාචාර  පෙළපාලිය වෙනුවෙන්. ඡායාරූප ශිල්පීන් දිගින් දිගටම පින්තූර ගන්නව. අගමැතිවරයා උත්තමාචාරය පිළිඅරගෙන උත්තමාචාර පිරික්සීමේ අවස්ථාව උදාවුණා.

අගමැතිවරයා පෙළපාලිය පරීක්ෂා කරමින් එද්දී ඇත්තටම ඡුායාරූප ශිල්පීන්  හිටියේ දැන් අවශ්‍ය පින්තූර අරගෙන ඉවරයි වගේ හැඟීමෙන්. අපි කැමරා සූදානම් කරගෙන ඉන්නවා වෙනුවට කැමරා පහත හෙලාගෙනයි හිටියේ. මට මතකයි එදා වේදිකාවේ බන්දු එස්. කොඩිකාර, ඩන්ස්ටන් වික‍්‍රමරත්ක වගේ සහෝදර ඡුායාරූප ශිල්පීන් හිටියා.

දැන් අගමැතිතුමා උත්තමාචාරය පිරික්සමින් යනවා. මට එකපාරටම නිකම් බූට් සපත්තුවක් බිම වැදෙනවා බිම ඇතිල්ලෙනවා වගේ පුංචි සද්දයක් ඇහුනා. ඒත් එක්කම මුල්පේළියේ නාවික හමුදා සෙබළෙක් හෙළවෙනවා වගේ දැක්කා. ඒ මොහොතකින් නාවික හමුදා සෙබළකුගේ රයිපලය ඉහළට එසවිලා අගමැතිවරයා දෙසට පත්වුණා. නාවික හමුදාපතිතුමා ඒ සමගම මැදින් අතදාලා එය වලක්වන්න හැදුවා. අගමැතිවරයාත් ඔළුව අහකට ගත්තා. රජිව්ගේ ආරක්ෂක භටයා මොහොතින් කි‍්‍රයාත්මක වුණා. රයිපලය බිම වැටුණා.  

ඒ දසුන් නෙතට හසුවන්නට ඒ සියුම් හඬ සවන් වැකෙන්නට තත්පරයෙනුත් දශමයක් තරම්වත් වේලාවක් ඉක්ම නොගියේය. ඒ අසුරු සැණින් ඡායාරූප ශිල්පි සේන විදානගමගේ පොළව දෙසට නැඹුරු වූ කැමරාවේ මුහුණත ඉහළට එසවුණේය. ක්ෂණයකි.  සැබැවින්ම ගතවූයේ ක්ෂණයකි. දෙස් විදෙස් මාධ්‍යවේදීන් අතර දවසේ හොඳම ඡායාරූපය අත්පත් කර ගන්නට ගතවූයේ ක්ෂණයකි.

”ඇත්තටම ඒ පහර අගමැතිවරයාට නොවැදුනේ නාවික හමුදාපති ආනන්ද සිල්වාගේ මැදිහත්වීම නිසා. ඔහු එකපාරටම සක‍්‍රිය වුණා. කොහොම හරි ප‍්‍රහාරය මෙල්ල වුණා.

මගේ කැමරාවට හසුවුන ඡුායාරූපයේ රජිව් ගාන්ධිගේ පාදත් නාවික භටයින්ගේ පෙළ ගැසීමත් අතර සුදු කලිසම් කකුල් දෙකක් සහ බූට් සපත්තු දෙකක් පේනවා. ඒ තමා නාවික හමුදපාතිතුමාගේ කකුල් දෙක හා බූට් සපත්තු දෙක.

එදා ඔය අවස්ථාව ආවරණය කරන්නට එන්න පෙර මණික් ද සිල්වා අපේ කර්තෘතුමා මට මෙහෙම දෙයක් කීවා.

සේන ඔතන සිදුවන දෙයට වඩා අමතර දෙයක් සිදුවෙන්නත් පුළුවන්. ගල් මුල් එන්න පුළුවන්. අමුතු පසුබිමක්නේ රටේ තියෙන්නේ. කඩාකප්පල්කාරී වැඩ වෙන්න පුළුවන්, විමසිල්ලෙන් ඉන්න කියලා. ඒ නිසා මොකක් හෝ වෙනස් පින්තූරයක් ගන්න තියෙනව නම් කියන හිතුවිල්ල මගේ හිතේ තිබුණා. නාවික භටයා  යන්තම් සෙලවෙනවා වගේ දකිද්දී මම හිතුවේ ඔහු ක්ලන්තය දාලා වැටෙන්න යනවා කියලා. මම එක පාරටම ඡුායාරූපයක් ගන්න ලෑස්ති වුණේ ඒ නිසා. මෙහෙම සිදුවීමක් කියලා නම් හිතුවේ නෑ.

බන්දු සහ ඩන්ස්ටන් ඇසුවා, සේන ගත්තා... ගත්තා... නේද කියලා. අමල් ජයසිංහ බිම ඉඳන් කෑ ගහලා ඇහුවා සේන පිංතූරය ගත්තා නේද කියලා. මම ගත්තා ගත්තා කීවා. ඒ අවට රහස් පොලිසිය පවා හිටියා. වටේම සිටි පිරිස එක පාරටම මගේ දිහා බැලූවා. මම කියපු වචනවල  බරපතළකම මට තේරුණේ ඒ මොහොතේ. මට පසුතැවීමක් දැනුණා ඇයි මම ගත්තා කියන එක කීවේ කියලා. මම ඒ සැණින්ම සේයා පටය කාටවත් නොපෙනෙන්න ගලවලා මගේ මේස් එක ඇතුළේ දාගෙන කැමරාවට වෙන සේයාපටයක් ඇතුළු කළා.

හැමෝටම ආරංචිය ගියා අපි ළඟ පින්තූරය තියෙනවා කියලා. අපි පයින්ම අපේ පත්තර කන්තෝරුවට ගියා. මම අමුතු ආවේගයකින් ආවේ. කෙලින්ම ගියේ ‘ලැබ්’ එකට. ගිහින් සේයාපටය දුන්නෙත් විශ්වාසවන්තම කෙනෙකුට. පිංතූරය හරියට වැදිලද? හොඳට තියෙනවද මේ වගේ එක එක කල්පනා හිතට එනවා. පින්තූරය බලනකම් හදිස්සියි. අමල් ජයසිංහ කෙලින්ම ගියේ මණික් ද සිල්වා කර්තෘතුමා හමුවන්න. ඒ ගිහින් සිද්ධිය කියලා, සේන පිංතූරය ගත්තා කියලත් කියලා.

මම සේයාපටය බැලූවා. පිංතූරය හොඳට තියෙනවා. 10-12 පිංතූර දෙකක් අරගෙන මම ගියා මණික් ද සිල්වා මහත්තයා ළඟට. ඒ වෙලාවේ අපේ සභාපතිතුමත් ඇවිත්. සභාපතිතුමාට මණික් ද සිල්වා මහත්තයා කතාව කියලා තිබුණත් පිංතූර දකිනකම් මේ සිද්ධිය විශ්වාස කළේ නෑ. පිළිනොගන්න හේතුව තමා ජනාධිපතිතුමා ප‍්‍රවෘත්ති සාකච්ඡුාවේදී මාධ්‍ය ප‍්‍රධානීන් සිදුවුණේ කුමක්ද අහද්දී මොකුත් සිද්ධ වුණේ නෑ කියලා සිද්ධිය වසන්කර තිබීම.

සභාපතිතුමා කීවා මේ පින්තූරය වෝඞ් පෙදෙසට ගිහින් ජනාධිපතිතුමාට පෙන්වලා අවසර අරගෙන හැරෙන්න පල කරන්න එපා කියලා. මට ඒ වෙලාවේ දුකක් දැනුණා පිංතූරය පල නොවෙයි ද කියලා. ඒ වෙලාවේ කර්තෘතුමා ඒ ගැන වාද කළා. අන්තිමේදී පිංතූරය ජනාධිපතිතුමා ළඟට අරගෙන ගියා. ඒ වෙද්දි මේ සිද්ධිය ජාත්‍යන්තරයට ගිහින්  ඉවරයි. එම නිසා පල කරන්න අවසර ලැබුණා.

මේ පින්තූරයට විදෙස් මාධ්‍ය ආයතනවලින් පවා මට ප‍්‍රසංශා ලැබුණා. ඒ වගේ එදත් අදත් මාධ්‍ය මෙය පාවිච්චි කළා. පිංතූරය විශාල ප‍්‍රමාණයෙන් මා සේවය කළ පුවත්පතේ පළ වුණා. රහස් පොලිසිය ප‍්‍රශ්න කළා. හමුදා අධිකරණය ඉදිරියෙත් මාව ප‍්‍රශ්න කළා.

රහස් පොලිසිය මට ප‍්‍රශ්න කිරීම සඳහා එන්න කීවාම අපේ කර්තෘතුමා කීවා ඔබලාට  ඕනෑනම් මෙහෙට ඇවිත් ප‍්‍රශ්න කරන්න මගේ ඡායාරූප ශිල්පියා මම එවන්නෙ නෑ කියලා. ඔහු කතුවරයෙක් විදිහට කොන්ද කෙලින් තියාගෙන අපට එන ප‍්‍රශ්නවලදී අපිව ආරක්ෂා කළා. අප වෙනුවෙන් කතා කළා. රහස් පොලිසිය ඇවිත් ප‍්‍රශ්න කළා. ”ඔබගේ කවුරු හරි  නාවික හමුදාවේ ඉන්නවද, කොහොමද දැන ගත්තේ මෙහෙම දෙයක් වෙනවා කියලා. ඔබ විතරක් මේ පින්තූරය ගත්තේ කොහොමද?” මේ විදිහට දිගින් දිගටම ප‍්‍රශ්න ඇහුවා. ”සේන විදානගම කියයි.

අදටත් ඒ සේයාරුව ඔහුගේ වෘත්තිය ජීවිතයේ අමරණීයම මතකයයි. එමෙන්ම ඉතිහාසයේ එක්තරා දවසක් පිළිබඳව ශේෂව ඇති එකම රූපමය සාක්ෂියයි.
 

සටහන - සංජීවිකා සමරතුංග